راهکاری بر حل بحران کم آبی در استان گلستان

‌می‌متالز - کم‌آبی آرام آرام در حال گستراندن سلطه خود به همه جای گلستان است و زیاد شدن روز‌های کم بارش در کنار نیاز همیشگی بهره‌برداران به آب، اجرای طرح‌های سازگاری با خشکسالی از جمله احیای قنوات را در این استان خشک و نیمه خشک ضروری کرده است.

به گزارش می‌متالز، قنات یکی از شگفت‌انگیزترین و قدیمی‌ترین سازه‌های آبی دست ساز بشر است که از دیرباز به عنوان ابتکار دیرینه پیشینیان برای آبرسانی در سطح استان‌های خشک و نیمه خشک کاربرد داشته است و امروز نیز احیای این روش، می‌تواند به عنوان راهکاری موثر در امر تامین آب مورد نیاز برای مهار بحران کم آبی و مقابله با اثرات خشکسالی نقش ایفا کند.

با وجود اینکه چندین هزار سال از اختراع قنات می‌گذرد هنوز این روش استفاده از آب، در قسمت مهمی از روستا‌ها و مناطق مسکونی و کشاورزی و دامداری کشور و به تبع آن استان گلستان البته در سطحی کوچک‌تر، معمول و متداول است.

اما این سال‌ها کم‌آبی آرام آرام در حال گستراندن سلطه خود به همه مناطق گلستان است و زیاد شدن روز‌های کم بارش در کنار نیاز همیشگی بهره‌برداران کشاورزی به آب، اجرای طرح‌های سازگاری با خشکسالی از جمله احیای قنوات را در این استان خشک و نیمه خشک ضروری کرده است.

بر اساس آماربرداری منابع و مصارف صورت گرفته توسط شرکت آب منطقه‌ای در سال‌های ۹۷ و ۹۸ تعداد ۳۵۴ رشته قنات در سطح استان گلستان، آماربرداری شده است که از این تعداد ۲۴۶ رشته بایر و تعداد ۱۰۸ رشته دایر و فعال گزارش شده است.

مدیر دفتر حفاظت و بهره برداری منابع آب شرکت آب منطقه‌ای استان در این باره به خبرنگار ما گفت: این ۳۵۴ رشته قنات واقع در سطح استان ۳۲۴ کیلومتر طول دارد و متوسط طول هر قنات حدود ۹۰۰ متر است و بلندترین رشته قنات در شهرستان گنبد کاووس با طول ۵ هزار و ۶۰۰ متر قراردارد.

عبدالاحد باشقره اضافه کرد: عمیق‌ترین میله چاه مادر قنات استان با عمق ۴۵ متر در محدوده شهرستان بندرگز و کم عمق‌ترین میله چاه قنات نیز ۴ متر عمق دارد.

وی همچنین با اشاره به آبدهی لحظه‌ای قنات‌های استان اظهار داشت: حداکثر آبدهی پر آب‌ترین قنات استان در فصل مرطوب ۲۹ لیتر بر ثانیه اندازه‌گیری شده است و مجموع تخلیه سالیانه قنا‌های استان حدود ۱۱ میلیون و ۱۶۰ هزار متر مکعب محاسبه شده است و تخلیه سالیانه هر قنات به طور متوسط در سطح استان، حدود ۱۰۳ هزار متر مکعب است.

بر اساس آماربرداری صورت گرفته، حدود ۵ میلیون متر مکعب از آب قنات‌های استان، در فصل زراعی برای کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد و مابقی آب آن‌ها در فصول غیر زراعی به رواناب‌های سطحی هدایت می‌شود.

باشقره بیان داشت: با توجه به اینکه قنوات از سفره آب زیرزمینی سطحی و کم عمق تغذیه می‌شود شرایط خشکسالی روی آبدهی قنات‌های استان تاثیر شدیدی دارد و با افت سطح آب زیرزمینی تخلیه آبدهی قنات‌های استان کاهش می‌یابد.

تغییر اقلیم، استفاده بی رویه آب زیرزمینی در بخش کشاورزی، مالکیت مشاعی قنات‌ها و هزینه گزاف تعمیر و احیا و نگهداری قنات و به علاوه سهولت حفر چاه به ویژه چاه‌های محفوره به روش دستگاهی و استحصال ساده‌تر آب از جمله عوامل تهدید کننده قنات‌ها در استان است.

وی با بیان اینکه حدود هزار هکتار از اراضی استان، سالیانه با آب قنات‌ها آبیاری می‌شود، گفت: فرهنگ سازی در استحصال آب زیرزمینی به ویژه در بخش کشاورزی، جلوگیری از حفر چاه‌های غیر مجاز به ویژه چاه‌هایی که در حریم قنوات وجود دارد، کنترل برداشت و جلوگیری از اضافه برداشت چاه‌های مجاز با نصب کنتور‌های هوشمند و تامین هزینه‌های احیا و نگهداری قنوات از سوی دولت از جمله راهکار‌های مقابله با تهدیدات قنات در استان است.

منبع: خبرگزاری تسنیم