دیگران با بحران آب چه می‌کنند؟

به گزارش می‌متالز، خاورمیانه و منطقه خلیج فارس را شاید بتوان در زمره خشک و بی آب‌ترین کشور‌های جهان جای داد؛ منطقه‌ای که حتی در بخش منابع زیر زمینی هم مشکل دارد. در این مورد کویت را می‌توان مثال زد که از نظر منابع سطحی و زیر زمینی، داشته‌های این کشور در حد صفر محاسبه می‌شود.

با این حال کشور‌های حوزه جنوبی خلیج فارس طی چند دهه گذشته ابتدا برای مصارف شرب راه‌های مختلف تامین آب را پیش گرفتند که مهمترین آن استفاده از آب دریا‌های آزاد و اقیانوس‌ها بوده است و سپس سایر روش‌ها از جمله تصفیه پساب‌ها و پروژه‌های بارورسازی ابر‌ها را تجربه می‌کنند.

امارات

کشور‌های حوزه خلیج فارس در خصوص برداشت از آب‌های آزاد و تبدیل آب شور اقیانوسی به آب شیرین مصرفی سرمایه گذاری کلانی کردند، تا جایی که اکنون امروزه امارات، در خشک‌ترین جغرافیای جهان، به صادر کننده آب تبدیل شده است. جالب است که بدانیم در امارات، هیچ رودخانه‌ای جاری نیست و تنها ۱۰ روز در سال باران می‌بارد و حتی ۹۰ درصد آب‌های زیرسطحی این کشور نیز شور و غیر قابل استفاده است.

روزانه ۲۲ میلیون مترمکعب آب خلیج فارس شیرین می‌شود

امارات که فقط در سال ۹۷ بالغ بر یک میلیارد دلار در این حوزه سرمایه گذاری کرده است، با استفاده از تکنولوژی تبدیل با بهره گیری از سوخت فسیلی بخصوص برای تامین آب در بخش صنایع را پشت سر گذاشته و به سمت فناوری‌های بهره گیری از انرژی خورشیدی در حرکت است.

امارات در تپه‌های کویری موسوم به لیوا روزانه بیش از ۲۶ میلیون گالن آب دارد که گفته می‌شود بزرگترین ذخیره آب شیرین جهان است و ذخائر آب شیرین آن با ذخائر نفتش برابری می‌کند. در برخی گزارش‌ها هم ذکر شده که این کشور به تنهایی روزانه ۳۰ میلیون تن از آب خلیج فارس را برای خود شیرین می‌کند و مجتمع آب شیرین کن جبل علی از مهمترین واحد‌های تبدیل آب دریا به آب مصرفی در این کشور است.

عربستان

عربستان هم که از نظر طبیعی، سرزمینی کاملا خشک و بی آب محسوب می‌شود، این روز‌ها در حال اجرای پروژه‌های بلندپروازانه‌ای است که به آب بند معروف است. از همین رو این کشور هم در زمره بزرگترین تولید کنندگان آب از طریق شیرین سازی آب دریا‌ها و اقیانوس هاست.

این کشور در خلیج فارس و دریای سرخ دارای بیش از ۲۷ کارخانه و مجتمع شیرین سازی است که بیش از ۹۰ درصد مصارف خانگی و صنعتی در این کشور را تامین می‌کند.

این کشور در سال ۹۷ کار احداث یک مجتمع آب شیرین کن با بهره گیری از انرژی خورشیدی و روش اوسمز معکوس و تنها با هزینه‌ای معادل ۱۴۰ میلیون دلار را آغاز کرد تا برخلاف کشور‌های پرآبی که با بحران خشکسالی جنگل هایشان را از دست داده و به مساحت بیابان هایشان اضافه می‌شود، صحرا‌های خود را جنگلی کند.

از طرفی حالا که سعودی‌ها در جریان اجرای پروژه فوق مدرن نئوم، ابرشهری در دل صحرا‌های عربستان، گام برداشته اند، سوال اساسی این است که این پروژه آب خود را از کجا تامین خواهد کرد؟ در جریان این پروژه قرار است شهری به نام "دلاین" موسوم به "شهر خطی" بطول ۱۷۰ کیلومتر و با هزینه‌ای معادل ۲۰۰ میلیارد دلار احداث شود و پاسخ به مورد آب مورد نیاز این پروژه هم، با توجه به قرارداشتن این منطقه در ساحل دریای سرخ و در نزدیکی بندر عقبه، چندان دشوار نیست.

کویت

در میان کشور‌های حوزه خلیج فارس کویت وضع وخیم تری در ارتباط با منابع آبی دارد. این کشور که گفته می‌شود از نظر منابع آبی به صفر نزدیک است، حالا تا ۹۰ درصد آب خود را از طریق مجتمع‌های آب شیرین کن و از خلیج فارس تامین می‌کند. کویت ۴ میلیون نفری با مساحت ۱۸ هزار کیلومتر مربع هیچ منبع آبی ندارد و براساس آمار بانک جهانی در سال ۲۰۱۳ منابع آبی داخلی تجدید پذیر این کشور نزدیک به صفر بوده است،، اما جالب اینکه این کشور با بحران بی آبی یا کم آبی روبه رو نیست.

عمان و قطر

عمان و قطر هم تقریبا تا ۹۰ درصد نیاز‌های آبی خود را از آب خلیج فارس برداشت می‌کنند تا در کلان قضیه کشور‌های عضو شورای همکاری خلیج فارس که ۴۳ درصد واحد‌های آب شیرین کن جهان را در اختیار دارند، روزانه ۲۲ میلیون متر مکعب آب این حوزه آبی را شیرین کنند.

سایر روش‌ها

کشور‌های حوزه خلیج فارس در ارتباط با موضوع آب فقط به سیستم و روش شیرین سازی آب دریا‌ها و اقیانوس‌ها بسنده نکرده و راه‌های دیگر را نیز در دستور کار قرار داده اند؛ از جمله تصفیه فاضلاب که اماراتی‌ها برای آن یک برنامه ریزی بلندمدت با موعد ۲۰۳۰ تدارک دیده اند.

شیرین کردن آب در عربستان با استفاده از انرژی خورشیدی

در حالی که این طرح هنوز به مراحل پایانی نرسیده، اماراتی‌ها بخش بزرگی از آب مصرفی برای فضا‌های سبز، پارک‌ها و چشم انداز‌های طبیعی را از آب تصفیه شده استفاده می‌کنند و قرار است تا ۲۰۳۰ تمام مصارف این چنینی را پوشش دهد.

از دیگر روش‌های بهره برداری، استفاده از فناوری‌های هسته‌ای و خورشیدی در شیرین سازی آب است که کشور‌های حوزه خلیج فارس از چند سال پیش به این سو در حال سرمایه گذاری هستند.

در نهایت روش باروری ابرهاست که کشور‌های حوزه خلیج فارس به خصوص امارات و قطر در حال سرمایه گذاری و تجربه آن هستند و جالب اینکه در گزارش‌های رسانه‌ای به این نکته اشاره شده که بخشی از نمک و املاح حاصل از شیرین سازی آب دریا‌ها بخاطر وجود عناصر فلزی در آن در عملیات باروری ابر‌ها بکار گرفته می‌شود.

طرح‌های تولید آب از طرق مختلف هم تبعات و عوارض زیست محیطی دارند و هم در ظاهر قضیه گران محسوب می‌شوند و شاید گفته شود اقتصادی نیستند، با اینحال در نگاه بلند و درازمدت، این شیوه‌ها هم لاجرم است و هم ارزان، چرا که خسارات زیست محیطی برداشت آب از ذخائر طبیعی، دارای ابعاد متنوعی است؛ هم اجتماعی، هم اقتصادی و هم امنیتی. همین دلیل است که باعث شده کشور‌های حوزه خلیج فارس بیشترین سرمایه گذاری را در این بخش متمرکز کنند و در غیاب ایران مانند برداشت گاز از چاه‌های مشترک، با تمام توان آب را می‌برند.

علاوه بر این‌ها کشور‌های حاشیه آب‌های آزاد و اقیانوس‌ها از این شانس برخوردارند که از راه‌های آسان مانند شیرین سازی بتوانند نیاز‌های آبی خود را تامین کنند، حال آنکه کشور‌های محصور در خشکی از این امتیاز محروم هستند.

در اکثر کشور‌های جهان که در امر کشاورزی حضور جدی دارند، الگو‌هایی مانند کشت غرقابی دیگر منسوخ شده است و آبیاری تحت فشار و قطره‌ای و حتی سیستم‌های جدید با استفاده از نانو‌ها جایگزین شده است و به علاوه برای بهره برداری هرچه بیشتر از نزولات و آب‌های سطحی، سیستم‌های آبخیزداری و آبخوانداری را جدی گرفته اند. در کشور‌های منطقه برغم فقدان آب‌های روان و جاری، اما از سیستم آبخوانداری برای جمع آوری نزولات اندک آسمانی هم برنامه ریزی کرده اند، بطوری که امارات با ایجاد حوزچه‌ها و دریاچه‌های مصنوعی آب حاصل از باران‌های مصنوعی را ذخیره و بهره برداری می‌کند.

منبع: پایگاه خبری تحلیلی تجارت بین الملل (اگزیم نیوز)