آسیب‌شناسی پولشویی در شرکت‌های کارگزاری بورس

به گزارش می‌متالز، رضا ویسی با اشاره به این که پول‌شویی دارای فرآیند پیچیده، مستمر، درازمدت و گروهی است که به‌طورمعمول در مقیاسی بزرگ انجام می‌شود، گفت: بر اساس این فرآیند عواید حاصل از فعالیت‌های مجرمانه با گذر از مراحل مختلف وارد نظام مالی و فعالیت‌های قانونی می‌شوند و با پنهان ماندن منشأ غیرقانونی آن ظاهری قانونی می‌یابند.

این تحلیلگر مسائل اقتصادی افزود: به‌طورکلی پول‌شویی مراحل سه‌گانه زیر را تشکیل می‌دهد. این مراحل ممکن است هم‌زمان در جریان یک انتقال انجام شود؛ ولی گاهی ممکن است در اشکال متفاوت و جداگانه صورت گیرد. دراین راستا نخستین مرحله، مرحله جای‌گذاری است که این مرحله، پرخطرترین مرحله پول‌شویی برای مجرمان است، چراکه در این مرحله احتمال آشکار شدن جرم بسیار زیاد است.

وی اضافه کرد: پول گردآوری‌شده از راه بزهکاری باید به‌حساب اشخاص واریز شود. البته واریز شدن پول نقد کلان به یک یا چند حساب در یک بانک مشخص، نگاه‌ها را به سمت خود جلب خواهد کرد؛ بنابراین یکی از آسان‌ترین راه‌هایی که پول شویان در پیش می‌گیرند استفاده از حساب‌های بانکی اجاره‌ای است که پول‌های نقد را چندین بار و به میزانی کمتر از اندازه تعیین‌شده برای گزارش دهی، به حساب‌های بانکی اجاره‌ای واریز می‌کنند و این کار بیشتر با اسکناس‌های ریز یا آمیزه‌ای از اسکناس‌های گوناگون انجام می‌شود.

ویسی ادامه داد: همچنین ممکن است این افراد از بانک چک مسافرتی یا حواله‌های پولی دریافت و سپس آن‌ها را در بانک مورد نظر سپرده‌گذاری کنند. جایگزینی از راه حواله، جایگزینی الکترونیک، خرید دارایی، سفته‌بازی و جابه‌جایی انبوه، قمار و شرط‌بندی، جابه‌جا کردن ارز، خرید بیمه و خرید سهام از دیگر روش‌های پاک نمایی پول در این مرحله است.

این تحلیلگر مسائل اقتصادی گفت: مرحله بعدی لایه‌گذاری است و در این مرحله، تلاش برای پنهان کردن سرمایه‌ها از راه لایه سازی‌های پیچیده در دادوستد‌های مالی صورت می‌گیرد که از ردیابی پول‌ها جلوگیری می‌کند و ابهام و سردرگمی برای دیگران پدید می‌آورد. در واقع در این مرحله با درست کردن شبکه‌های پیچیده از دادوستد‌های بانکی که با هدف گریز از هرگونه حسابرسی صورت می‌گیرد، پول‌های غیرقانونی از منبع آن جدا می‌شود. به عنوان مثال، پول را به حسابی در خارج از کشور واریز می‌کنند و یا اینکه سهام بی‌نام شرکت‌های صوری را خریداری می‌کنند.

وی اضافه کرد: در این مرحله، استفاده از حساب‌های الکترونیک نیز رواج دارد و ازآن‌رو که اطلاعات کافی برای تشخیص پول‌های ناپاک وجود ندارد روش عالی برای پول شویان است که بتوانند پول‌های خود را جابه‌جا کنند. هدف پول شویان در این مرحله آن است که شناسایی پول‌های ناپاک از سوی دولت و مأموران مالیاتی دشوارتر شود.

ویسه اذعان داشت: مرحله ادغام یا در واقع مرحله آخر که مرحله درهم‌آمیزی هم نامیده می‌شود هنگامی روی می‌دهد که بتوان پول شسته شده را برای به کار افتادن، بی‌آنکه شناسایی شود به سامانه قانونی بازگرداند. صدور کارت اعتباری، خرید دارایی‌های مالی و فروش دوباره آن‌ها، صادرات و واردات، ایجاد مؤسسات مالی از روش‌هایی است که پول شویان به کار می‌گیرند تا بتوانند به‌خوبی پول‌های ناپاک را به سامانه قانونی بازگردانند.

وی تصریح کرد: حال این مراحل چگونه در بورس اتفاق می‌افتد، پول‌شویان از حساب‌های کارگزاران و یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای لایه نمودن سرمایه‌هایشان استفاده می‌کنند. برای مثال ارسال و دریافت پول و انتقال وجوه به صورت سریع از طریق چندین حساب و موسسه مالی متعدد یکی از این شیوه‌ها می‌باشد. برای جلوگیری از افشای این روش پول‌شویان از طریق یک سری سپرده‌های متعدد با وجوه کم (کمتر از سقف گزارش دهی توسط نهاد‌های ناظر) این عمل را انجام می‌دهند.

ویسه افزود: روش دیگری که مرسوم است پول‌شویی از طریق اختلاس است، در این روش مجرمان، با خرید سهام شرکت‌های پوششی، کنترل شرکت‌های مذکور را به دست می‌گیرند و پول‌های نامشروع را از مناطق امن پول‌شویی وارد کشور نموده و از آن‌ها بدون آنکه کسی متوجه گردد، استفاده می‌کنند. مجرمان (سهامدارن عمده این گونه شرکت‌ها) خود به عنوان مدیران و اداره کنندگان شرکت‌های مذکور می‌باشند و کسب و کاری صوری، در این شرکت‌ها راه می‌اندازند. سهام شرکت مذکور به شرکت‌های ناشناس (مستقر در مناطق امن پول‌شویی) فروخته می‌شود و در مقابل پول نا مشروع تحصیل می‌گردد.

این تحلیلگر مسائل اقتصادی ادامه داد: وجوه حاصل شده به مدیران و اداره کنندگان (مجرمان) شرکت پوششی انتقال و به شکل دستمزد‌های کلان، خرید ماشین‌های لوکس و مسافرت‌های تجاری هزینه می‌گردد؛ که مراحل این روش به این ترتیب می‌باشد، دریافت چک که همان پول کثیف متعلق به مجرمان می‌باشد که طی مراحل زیر گردش می‌یابد، دریافت چک توسط شرکت‌های پوششی از کارگزاری در ازای فروش سهام شرکت از طریق عرضه خصوصی سهام انجام می‌شود.

وی اضافه کرد: روش دیگر انتقال وجوه نقد (پول‌های کثیف) است که توسط مجرمان به حساب بانک مستقر در خارج از کشور در مناطقی که مبارزه با پول‌شویی در آن‌ها بسیار ضعیف می‌باشد، انجام می‌شود. روش دیگر افتتاح حساب در کارگزاری و انتقال الکترونیکی وجوه نقد از بانک مستقر در خارج از کشور (مستقر در مناطق امن پول‌شویی) انجام می‌شود. در روش دیگر، خرید سهام شرکت پوششی از کارگزاری در ازای پرداخت وجوه نقد توسط کارگزاری مستقر در خارج از کشور انجام می‌شود. همچنین راه دیگری که توسط مجرمان پیموده می‌شود اختلاس وجوه نقد و انتقال وجوه نقد از واحد حسابداری و مالی شرکت به مجرمان (مدیران، کارکنان شرکت) انجام می‌شود و در نهایت خرید انواع دارایی‌های لوکس انجام می‌گیرد.

ویسه اظهار داشت: یکی از روش‌های مرسوم مجرمان پول‌شویی از طریق دست کاری در قیمت می‌باشد، دست کاری در قیمت سهام به معنی تغییر عمدی ارزش اوراق نسبت به ارزش واقعی آن که از طریق روش‌های همچون ایجاد تقاضای کاذب برای سهم و یا شایعه پراکنی انجام می‌پذیرد.

وی گفت: به نظر اکثر کارشناسان این حوزه سه شیوه مختلف دست کاری قیمت شناسایی شده است که عبارتند از دست کاری بر مبنای اطلاعات، در این استراتژی، دست کاری کننده با انتشار اطلاعات گمراه کننده و یا شایعات ساختگی اقدام به دست کاری قیمت اوراق بهادار می‌کند. همچنین شیوه دیگر، دست کاری بر مبنای عمل است اعمالی به غیر از معاملات که ارزش واقعی با ارزش درک شده دارایی‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهند، دست کاری بر مبنای عمل می‌نامند. در این حالت دست کاری کننده قیمت اوراق بهادار ابتدا اقدام به تملک اوراق بهادار می‌کند و سپس قیمت پیشنهادی بالاتری برای اوراق بهادار در تملک خود مطرح می‌کند. در این شرایط قیمت اوراق بهادار در بازار افزایش می‌یابد؛ بنابراین دست کاری کننده اوراق بهادار قادر خواهد بود تا به فروش اوراق بهادار خود اقدام کند.

به باور این تحلیلگر مسائل اقتصادی، در نهایت بعد از فروش اوراق بهادار از سوی دست کاری کننده اوراق بهادار، دیگر قیمت پیشنهادی برای خرید اوراق بهادار دنبال نخواهد شد. ضمن این که شیوه دیگر نیز دست کاری بر مبنای معامله نام دارد و در این نوع دست کاری اوراق بهادار زمانی رخ می‌دهد که یک معامله گر بزرگ و یا گروهی از معامله گران به طور خیلی ساده با خرید تدریجی و ایجاد تقاضای کاذب و سپس فروش یکجای اوراق بهادار، اقدام به دست کاری قیمت می‌کنند.

وی گفت: از آنجایی که بخش عمده معاملات صندوق‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری به صورت بلوک‌های بزرگ یا فقط از یک سهم است، بنابراین شناسایی و دست کاری قیمت براساس معامله بسیار سخت و دشوار است. در روش دست کاری در قیمت، پول‌شویان سرمایه اولیه جهت دست کاری در قیمت سهام را فراهم می‌نمایند.

ویسه با اشاره به این که در حقیقت پول‌شویی و دست کاری در قیمت به عنوان مکمل یکدیگر می‌باشند، افزود: دستکاران در قیمت، کنترل یک شرکت پوششی را به دست می‌آورند و سپس سهام شرکت مذکور را با قیمت بسیار ناچیز به مجرمان می‌فروشند. این سهم‌ها در ازای انتقال دارایی و یا خدمات مشاوره‌ای ساختگی به مجرمان داده می‌شود. مجرمان یک حساب معاملاتی به اسم یک شرکت صوری باز می‌کنند، سهم‌ها توسط حساب معاملاتی آن‌ها به شرکت‌های مستقر در مناطق خارج از کشور به قیمتی که دستکاران مشخص می‌کنند فروخته می‌شود، سهم‌ها به طور متناوب بین این دو رد و بدل شده و به تدریج قیمت آن بالا می‌رود، در مرحله آخر سهم‌ها به قیمت بسیار بالاتر از ارزش واقعی فروخته می‌شود.

وی در پایان یادآور شد: با توجه به آسیب‌شناسی که در این حوزه به دست آمده توصیه می‌شود شرکت‌های کارگزاری فعال در بازار بورس و فرابورس، چک لیست‌هایی را بر اساس قوانین، آیین نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی مبارزه با پول‌شویی، تهیه کنند و در اختیار واحد مبارزه با پول‌شویی قرار دهند تا از موارد مشابه پولشویی جلوگیری کرده و یا به حداقل ممکن کاهش یابد.

منبع: خبرگزاری تسنیم