بازگشت به کار کارگران معدن ققنوس خواف/ نگاه عدالت‌محورانه در کاهش بیکاری

به گزارش می‌متالز، مجتمع سنگ‌آهن سنگان خواف با ظرفیت‌های بسیار غنی خود با تامین خوراک اولیه تولید ۱۷.۵ میلیون تن کنسانتره، ۱۵ میلیون تن گندله و پنج میلیون تن سنگ‌آهن، از جایگاه خاصی در تکمیل زنجیره فولاد کشور برخوردار است به طوری که شرکت‌های مهم تولید فولاد مانند فولاد مبارکه و فولاد خوزستان بخش زیادی از مواد اولیه مورد نیاز خود را از این منطقه تامین می‌کنند.

۳۷ معدن بخش خصوصی و یک معدن بخش دولتی در منطقه سنگان خواف فعالیت دارند که سالانه ۲۳ میلیون تن سنگ آهن و مواد جانبی آن نظیر گندله و کنسانتره از این منطقه توسط آن‌ها برداشت می‌شود.

پروانه بهره‌برداری شرکت معدنی امیر سنگان پارسیان یکی از شرکت‌های معدنی فعال در سنگان خواف که در عرصه‌های معادن سنگ‌آهن پلاسری سه‌گانه ققنوس فعالیت دارد از آذرماه سال گذشته برای "معدن ققنوس یک" به پایان رسید، اما درخواست تمدید پروانه برای تداوم کار این معدن توسط مدیران دولتی رد و این مساله منجر به بیکاری جمع زیادی از کارگران شاغل آن شده بود.

معادن ققنوس خواف از نوع معادن پلاسری سنگ آهن هستند که قدمت پروانه بهره برداری آن‌ها به ۲۰ سال قبل باز می‌گردد، ارزش سرمایه گذاری از این منطقه به ۴۰ تا ۵۰ هزار میلیارد ریال می‌رسد و حدود هزار کارگر در آن‌ها اشتغال دارند.

اشتغال کارگران بیکار شده معدن ققنوس، رویکرد مهم دولت سیزدهم

بعد از تعطیلی معدن ققنوس یک خواف، مسوولان مربوط در وزارت صنعت، معدن و تجارت و استانداری خراسان رضوی با همراهی دستگاه قضایی پیگیری این موضوع را در دستور کار قرار دادند و ضمن رسیدگی به تخلف پیمانکار این معدن با دغدغه خاصی اشتغال کارگران بیکار شده آن را در دنبال کردند و این خود برگ زرینی از عزم جدی دولت سیزدهم برای رفع معضل بیکاری را رقم زد.

وزارت صنعت، معدن و تجارت سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) را مأمور به کارگیری کارگران بیکار شده معدن ققنوس یک در قالب مجتمع سنگ آهن سنگان کرد.

مدیر مجتمع سنگ آهن سنگان خواف به خبرنگار ایرنا گفت: این مجتمع برای کاهش مشکلات کارگران بیکار شده معدن "ققنوس یک" مکاتبه‌هایی با معاون معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی انجام داد که به دنبال آن اجازه برداشت از این معدن با نام "ایمیدرو" در محدوده ۲۳۸ هکتاری "سد باطله فولاد سنگان" صادر شد.

حسن جعفری گفت: به دنبال صادر شدن مجوز بهره برداری از این محدوده به نام مجتمع سنگ آهن سنگان خواف در ۲۶ اسفندماه سال گذشته، نقشه برداری، ایجاد جاده جدید و تجهیز کارگاه و تعیین مشاور در دست پیگیری است و تا خرداد امسال کارگران جذب شده معدن ققنوس یک در این محدوده به ادامه کار می‌پردازند.

وی ادامه داد: بعد از هماهنگی با فرمانداری خواف این کارگران پس از تشکیل پرونده و تعیین گروه‌های شغلی در قالب فعالیت‌های جدید معدنی و اشتغال فوری به مجتمع معادن سنگ‌آهن سنگان فراخوانده و به دو پیمانکار معدن معرفی شدند.

وی اظهار داشت: بر این اساس مجوز برداشت ۶۰۰ هزار تن سنگ آهن پلاسری به مدت یک سال برای بهره بردار جدید به سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ابلاغ شد و پس از انجام فرآیند‌های اداری از بیستم فروردین امسال به صورت رسمی این معدن با بهره بردار جدید و در مجتمع سنگ آهن سنگان خواف به نمایندگی از سازمان ایمیدرو آغاز شد.

رییس اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی خواف اظهار داشت: بعد از تعطیلی معدن ققنوس در سه مرحله اسامی ۱۶۹ نفر از کارگران بیکار شده معدن مزبور با عنوان کارگران اخراجی به این اداره ارسال شد.

عبدالله عرب نژاد گفت: این تعداد در قالب یک فهرست واحد به مجتمع سنگان خواف معرفی شدند که به تدریج جذب می‌شوند.

داوود علیپور، مدیر واحد معدن مجتمع سنگ آهن سنگان خواف هم گفت: ۸۹ نفر از کارگران بیکار شده معدن "ققنوس یک" سنگان خواف در جنوب شرقی استان با تلاش این مجتمع و همراهی مسوولان این شهرستان از دو هفته گذشته مشغول به کار شده اند.

معاون فنی و بهره برداری مجتمع سنگ آهن سنگان خواف نیز گفت: به دنبال پیگیری وزارت صنعت، معدن و تجارت، فرآیند قانونی ابلاغ استخراج و برداشت بخشی از محدوده ۲۳۸ هکتاری موسوم به سد باطله فولاد سنگان، توسط پیمانکار گروه الف این مجتمع با هدف به کارگیری نیرو‌های بیکار شده معدن ققنوس یک صورت گرفت.

میثم کرمانی افزود: موضوع مذکور در جلسه‌های فشرده و متوالی از بازه زمانی صدور جواز برداشت به نام مجتمع سنگ آهن سنگان و با هزار و ۲۰۰ نفرساعت کار مداوم انجام شد و پیمانکار مربوطه ضمن تحویل فوری زمین، نسبت به تجهیز کارگاه اقدام کرد.

جنجال رسانه‌ای پیمانکار معدن ققنوس یک

در شرایطی که پیمانکار و بهره بردار معدن تعطیل شده ققنوس یک با جنجال رسانه‌ای به دنبال سوءاستفاده از فضای موجود بود، با تلاش مسوولان ذیربط همه کارگران بیکار شده این معدن در معادن دیگر مشغول کار شدند و هیچ کارگر آن مجموعه بیکار نماند.

وزیر صنعت، معدن و تجارت چندی قبل در جریان بازدید از مجتمع سنگ آهن سنگان خواف با واکنش نسبت به سوءاستفاده پیمانکار معدن ققنوس یک، گفت: پیمانکار این معدن از سال‌ها قبل تخلفات زیادی انجام داده بود، به طوری که دستگاه نظارتی برای بررسی تخلفات این مجموعه ورود کرده است.

سیدرضا فاطمی امین اضافه کرد: از آذرماه سال گذشته که مهلت بهره برداری این معدن به اتمام رسیده بود، پیمانکار سعی کرد با نفوذ رسانه‌ای جنجال آفرینی کند که این وزارتخانه، شیطنت، جنجال رسانه‌ای و سوء استفاده پیمانکار معدن ققنوس یک را به طوری جدی پیگیری و با آن برخورد خواهد کرد.

وی خاطرنشان کرد: پیمانکار معدن ققنوس یک غیر از این معدن، که به دلیل اتمام مهلت بهره برداری آن تعطیل شده است، دو معدن شامل ققنوس دو و سه را در منطقه سنگان خواف در حال بهره برداری دارد که به راحتی می‌توانست کارگران بیکار شده معدن نخست را در این معادن به کار بگیرد، ولی این کار را نکرد و تنها به دنبال جنجال رسانه‌ای بود.

​​​​​​معاون معادن و فرآوری مواد وزارت صنغت، معدن و تجارت نیز پیش از این گفته بود که شرکت امیر سنگان با تخلف متعدد در بهره برداری از معادن سنگ آهن ققنوس، صلاحیت ادامه فعالیت را ندارد و لذا پروانه بهره برداری آن تمدید نشده است.

رضا محتشمی پور گفت: براساس بررسی‌هایی که در سال ۱۳۹۸ در عملکرد بهره برداری این معدن صورت گرفت به این جمع بندی رسیدیم که این بهره بردار، صلاحیت ادامه کار و بهره برداری از معدن را ندارد.

وی ادامه داد: در حکمی که سال ۹۸ به بهره بردار معدن ارائه شد و بر اساس نامه دستگاه نظارتی، تخلف‌های متعدد شرکت مذکور در بهره برداری از معادن سنگ آهن ققنوس شامل پرداخت نکردن حقوق دولتی و ... در شورای عالی معادن مطرح و در نهایت اعلام شد که بهره بردار صلاحیت ادامه فعالیت را ندارد و پروانه بهره برداری آن تمدید نخواهد شد.

بحران مصنوعی و سوءاستفاده از تعطیلی معدن ققنوس یک خواف

تمدید نشدن پروانه بهره‌برداری از یک معدن سنگ‌آهن در شهرستان خواف و بیکار شدن کمتر از هزار کارگر این مجموعه موضوعی است که از چندی پیش مورد توجه برخی رسانه‌ها قرار گرفته و این‌گونه القا شده است که وزارت صمت با عدم تمدید مجوز بهره‌برداری شرکت بهره‌بردار، مقصر این ماجرا است، ولی بررسی‌های ایرنا و اظهارات صریح مسوول سازمان بازرسی در منطقه نشان از تخلفات گسترده این شرکت دارد.

شرکت معدنی امیر سنگان پارسیان با دریافت پروانه بهره‌برداری در عرصه‌های معادن پلاسری ققنوس یک، ققنوس ۲ و ققنوس ۳ سنگ‌آهن در منطقه سنگان فعالیت می‌کند که از سه ماه پیش پروانه بهره‌برداری معدن قفنوس یک آن به پایان رسیده و درخواست تمدید پروانه آن از سوی دستگاه‌های دولتی رد شده است.

عدم تمدید مجوز بهره‌برداری و تعطیلی ققنوس یک، بیکار شدن چند صد نفر از کارگران این معدن را به سرخط رسانه‌ها تبدیل کرد، اما در برخی رسانه‌ها به اشتباه از بیکار شدن چند هزار نفر سخن به میان آمد در حالی که بیشترین تعداد کارگران شاغل در معادن ققنوس ۷۰۰ نفر است.

نماینده مردم خواف و رشتخوار در مجلس شورای اسلامی گفت: شرکت امیر سنگان پارسیان با وجودی که پروانه بهره برداری معدن ققنوس یک، از نیمه دوم سال گذشته به اتمام رسیده بود، بدون پرداخت حقوق دولتی به فعالیت خود ادامه داد، لذا بعد از مدتی از فعالیت معدن جلوگیری شد و به دلیل کوتاهی‌ها و استمرار تخلفات این شرکت، تعداد زیادی از نیرو‌های شاغل در آن بیکار شدند.

حجت الاسلام اکبر احمدپور فدکی گفت: این شرکت علاوه بر آنکه حقوق دولتی را پرداخت نکرده و بخش زیادی از منابع طبیعی را به واسطه نوع فعالیت خود تخریب کرده بود، تخلفات وسیعی در بخش‌های مختلف اعم از جعل اسناد و ... انجام داده بود لذا مسوولان نظارتی به این نتیجه رسیدند که باید از ادامه فعالیت آن جلوگیری شود و امکان تمدید پروانه بهره برداری آن نیز وجود ندارد.

وی اظهار داشت: در مذاکرات با معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و بر اساس مصوبه شورای معادن در استان خراسان رضوی، قرار شد برای آنکه مشکلی برای کارگران این معدن به وجود نیاید این افراد در اختیار سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) قرار بگیرند و حقوق این کارگران هم باید تا زمانی که در شرکت دیگری مشغول به کار شوند، به طور کامل پرداخت شود.

وی خاطرنشان کرد: شرکت مزبور دارای چند معدن بزرگ فعال در منطقه سنگان خواف است که یکی از آن معادن ققنوس یک است و این شرکت به سادگی می‌توانست این کارگران را به دیگر معادن خود انتقال دهد تا مشکلی برای آنان ایجاد نشود.

ضرورت اشتغال ساکنان بومی منطقه اولویت شرکت‌های معدنی باشد

لزوم به کارگیری نیرو‌های متخصص بومی در شرکت‌های معدنی منطقه سنگان در سنوات گذشته به یکی از مطالبات مهم مردم و مسوولان خواف تبدیل شده است، دغدغه‌ای که با گذشت زمان نه تنها کمتر نشده است بلکه همچنان توسط مسوولان در جلسات و برنامه‌های مختلف بیان شده و مورد تاکید است.

نماینده مردم خواف و رشتخوار در مجلس شورای اسلامی گفت: در اینکه فعالیت شرکت‌های معدنی در توسعه و رونق اقتصادی منطقه نقش دارند، شکی نیست، ولی معضل مهم توجه ناکافی این شرکت‌ها در به کارگیری نیرو‌های بومی در مجموعه مدیریتی و کارگری و اداری آن‌ها است.

حجت الاسلام احمدپور فدکی گفت: با وجودی که مردم شهرستان خواف بیشترین مشکلات زیست محیطی را ناشی از فعالیت معادن سنگان تحمل می‌کنند، ولی سهم چندانی در استخدامی شرکت‌های معدنی ندارند و این شرکت‌ها عمده نیرو‌های خود را از دیگر نقاط کشور جذب می‌کنند.

امام جمعه اهل سنت خواف هم گفت: شرکت‌های معدنی فعال در منطقه سنگان، علاوه بر آنکه حقوق دولتی را در سال‌های گذشته به نحو مطلوب پرداخت نکردند توجه چندانی در خصوص به کارگیری نیرو‌های بومی در بخش‌های مختلف خود ندارند.

مولوی صدرالدین احراری ادامه داد: تاکنون تعداد زیادی از اهالی این منطقه به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم و از جمله محور‌های مواصلاتی نامناسب و تردد تعداد زیادی تریلی‌های حمل و نقل بار معادن سنگان جان خود را از دست داده و یا آسیب دیده اند، ولی از منافع فعالیت این معادن نفع چندانی نبرده اند.

مجتمع سنگ‌آهن سنگان خواف با یک میلیارد تن ذخیره یکی از ۱۰ معدن بزرگ سنگ‌آهن در جهان و تامین‌کننده خوراک اولیه برای تولید ۱۷.۵ میلیون تن کنسانتره، ۱۵ میلیون تن گندله و پنج میلیون تن سنگ‌آهن در ایران است.

مجموعه کانسار‌های سنگان با ۳۰ درصد ذخایر سنگ‌آهن کشور در گستره‌ای به طول ۲۲ کیلومتر و عرض ۱۰ کیلومتر در ۳۰۰ کیلومتری جنوب شرقی مشهد، ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر خواف و ۱۸ کیلومتری شمال شرقی سنگان در جنوب شرقی خراسان رضوی و نزدیک مرز افغانستان قرار دارد.

بارزترین ویژگی‌های این معادن سنگ‌آهن، امکان فعالیت‌های معدنکاری در طول ۱۲ ماه سال، وجود ماده معدنی در سطح زمین، کاهش هزینه‌های استخراج و معدنکاری و وجود عناصر نادر خاکی است.

شهرستان ۱۵۰ هزار نفری خواف با ۱۲۳ کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان در ۲۶۷ کیلومتری جنوب شرقی مشهد واقع است.

منبع: خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) خراسان رضوی