اصلاح ساختار راهی برای دستیابی به توسعه پایدار

به گزارش می‌متالز، محمد سلیمانی در نشست علمی «ارزیابی موقعیت ایران در مسیر پیشرفت» با اشاره به بلندمدت بودن «امر توسعه» اظهار داشت: در بلندمدت اصلی‌ترین عاملی که اصلاح و تغییر را می‌سازد، «انگیزه» است. وقتی انگیزه وجود داشته باشد، ساختار‌ها اصلاح می‌شوند و وقتی ساختار‌ها اصلاح شدند، برون داد‌های ساختاری و مظاهر توسعه را خواهیم دید.

وی افزود: کشوری با انسداد توسعه مواجه خواهد بود که عامل «انگیزه» در آن کشور -حداقل در دو سطح سیاستگذاران و نخبگان- مخدوش شده باشد.

این استاد توسعه گفت: جریان مخالف در حوزه‌ی انگیزشی و در مورد اینکه شخص آیت‌الله خامنه‌ای پیش‌برنده‌ی ایده‌ی پیشرفت و انگیزاننده‌ی جامعه به سمت ایده‌ی پیشرفت در کشور هستند، استراتژی سانسور را اتخاذ کرده‌اند و اساساً نمی‌خواهند ببینند که در کشور شخصی هست که اولاً دغدغه‌ی پیشرفت ایران را دارد و در ثانی سیاستگذاران، دولت و نخبگان را در این مسیر به دنبال خودش می‌کشد. مطرح کردن ایده‌هایی مثل «اقتصاد مقاومتی»، «اقتصاد مردمی» توسط رهبر انقلاب و داشتن یک نگاه بلندمدت برای اصلاح وضع موجود از مصادیق این پیش‌برندگی است.

سلیمانی در توضیح اینکه انگیزه در سطح اول –یعنی سیاستگذار- وجود دارد، پس از رهبر معظم انقلاب به «دولت» در جمهوری اسلامی پرداخت و گفت: اگر دولتی روی کار باشد که ایده‌ی پیشرفت را قبول نداشته باشد و با سیاست‌های کلی نظام همسو نباشد، در آن دولت خاص ممکن است، ما با وضعیت «انسداد توسعه» مواجه باشیم. البته این یک ادعاست؛ برخی قبول ندارند و می‌توان روی آن بحث کرد. اما این احتمال پررنگ است که اگر دولتی روی کار باشد که «ایده‌ی پیشرفت» را قبول نداشته باشد، اگر چه نمی‌تواند ساختار سیاسی کشور را به هم بزند و سیاست‌های کلی را کنار بگذارد، اما ممکن است در این راستا نیز گام بر ندارد؛ بنابراین «انسداد توسعه» روی خواهد داد.

وی ادامه داد: اگر دولتی را داشته باشیم که «ایده‌ی پیشرفت» را قبول داشته باشد و به تغییر ساختار‌های سرمایه‌سالار موجود معتقد باشد و در این راستا کنش داشته باشد، می‌توان امیدوار بود. اگر چه تا کنون به عملکرد دولت نمره‌ی خیلی بالا نمی‌دهم، اما برخی اتفاقات –مانند تاکید روی تجارت با همسایگان، تاکید روی گسترش ترانزیت، ارتقاء و تعمیق روابط ایران با چین و روسیه و برخی کشور‌های همسایه- نمود‌هایی از انگیزه‌ی دولت برای باز کردن مسیر توسعه هستند. پس، چون این انگیزه وجود دارد، ما دچار انسداد نخواهیم شد.

وی در تبیین وجود انگیزه در سطح دوم –یعنی نخبگان و صاحب‌نظران- ادامه داد: جریان اندیشکده‌ها و اندیشگاه‌های مملو از جوانان، در این چند سال اخیر آثار خیلی خوبی بر سیاستگذاری در کشور داشته است. وقتی به اندیشکده حکمرانی شریف نگاه می‌کنیم، می‌بینیم واقعاً کنش‌هایی داشته‌اند که در اقتصاد اثربخش بوده و باوجود اینکه در برخی موارد با ایشان همفکر نیستم، تلاش‌ها و دغدغه‌هایشان ستودنی است.

سلیمانی تصریح کرد: از آن‌سو وقتی به اندیشکده‌ی اقتصاد مقاومتی دانشگاه علم و صنعت نگاه می‌کنیم، می‌بینیم آن‌ها هم به‌طور جدی تلاش می‌کنند که هم فکر تولید کنند و هم فکرشان را به منصه‌ی ظهور برسانند. این یعنی انگیزه‌ی یک نوع تحول‌خواهی در میان نسل جوان تحصیل‌کرده وجود دارد که نمی‌دانم چرا در کشور ما سانسور می‌شود. یکی و دو تا هم نیستند. ما اندیشکده‌های متعددی را داریم که در سایت جامعه‌ی اندیشکده‌ها می‌توان لیست آن‌ها را دید؛ اندیشکده‌هایی که در موضوعات متعدد و متنوع تلاش می‌کنند و اتفاقاً دغدغه‌ی همه‌ی آن‌ها هم ساخت یک سیستم اصلاح‌شده‌ای است که بتواند پیشرفت را محقق کند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) افزود: وقتی چنین ظرفیتی در کشور وجود دارد، من نمی‌توانم بگویم آن جریان فکری‌ای که باید حامی پیشرفت باشد، خوابیده است و راه وجود ندارد. اگر چه موانع زیاد است، اما چون انگیزه‌ی پیشرفت در هر دو سطح در کشور وجود دارد، ما تلاش می‌کنیم و این موانع را دانه دانه بر می‌داریم. همچنین وجود نهاد‌های دوگانه –مانند کمیته‌ی امداد، ستاد اجرایی- نشان می‌دهد که هر جا با ساختار‌های موجود، کار پیش نرفته، نظام برای اینکه مسیر پیشرفت را باز کند، نهادی ایجاد کرده است.

وی تصریح کرد: جهاد سازندگی در ابتدای انقلاب، مصداقی از این نهاد‌ها بود. وجود همین نهاد‌های دوگانه نیز نشان می‌دهد که در مسیر پیشرفت قرار داریم. البته ایراداتی وجود دارد که داریم آن‌ها را ترمیم می‌کنیم. مثلاً چند سال پیش رهبر انقلاب به طور جدی، برای خروج نیرو‌های مسلح از اقتصاد –به‌طور خاص در حوزه بانکداری- تذکر دادند.

منبع: خبرگزاری فارس