نقطه حیات صنعت فولاد

به گزارش می‌متالز، بر اساس برنامه افق سال ۱۴۰۴؛ ظرفیت تولید ۵۵‌میلیون فولاد در نظر گرفته شده است که بخشی از آن به مصرف داخلی و بخشی از آن به صادرات اختصاص خواهد یافت. برای رسیدن به چنین چشم اندازی باید سالانه ۱۶۵ میلیون تن سنگ‌آهن استخراج کرد. حدود ۱۷۰ معدن سنگ آهن در کشور موجود است که از این میزان سنگ آهن موجود حدود ۹۰ درصد آن در دست دولت و ۱۰ درصد آن متعلق به بخش‌خصوصی است. طبق آمار اعلام شده سال گذشته شرکت‌های تابع ایمیدرو که البته بخش خصوصی محسوب می‌شوند، ۹۰ میلیون تن سنگ‌آهن و شرکت‌های کوچک بخش‌خصوصی نیز حدود ۱۰ میلیون تن استخراج داشته اند که در مجموع ۱۰۰ میلیون تن سنگ آهن استخراج کرده اند. هم اکنون که تا رسیدن به چشم انداز ۱۴۰۴ کمتر از سه سال باقی مانده است، در زمینه سنگ آهن باید سالانه ۲۰ میلیون تن استخراج (جدید) انجام گیرد تا بتوان به چشم انداز مورد نظر رسید و در عمل این امر محقق شدنی نیست.

با توجه به شرایط عنوان شده و این موضوع که معادن سنگ‌آهن موجود در کشور در دهه‌های ۱۳۲۰ و ۱۳۳۰ اکتشاف شده اند که امروز عمق آن‌ها در حال تمام شدن هستند، باید اذعان کرد که بدون شک سنگ آهن نیاز به سرمایه‌گذاری جدید دارد، ولی باید این موضوع را نیز در نظر گرفت که سرمایه‌گذاری در زمینه سنگ معادن جدید نیاز به زمان و هزینه بالا دارد؛ ذخیره قطعی سنگ‌آهن در کشور حدود ۵/ ۳ میلیارد تن است که با توجه به این مصرف روند سالانه عمر این ذخایر بدون شک بین ۱۵ تا ۲۰ سال دیگر به پایان می‌رسد. از سوی دیگر روی معادن خارج از کشور نیز سرمایه‌گذاری نکرده ایم و واردات آن نیز چندان به صرفه نیست؛ زیرا واردات مواد اولیه آن نیازمند ایجاد زیرساخت‌هایی همچون بنادر، کشتی، امکانات تخلیه و بارگیری، ریل و جاده و... است. این زیرساخت‌ها موردنیاز است، چراکه بیشتر واحد‌های صنایع فولاد کشور به غیر از یکی دو واحد که در کنار دریا تاسیس شده اند، بقیه در مرکز ایران احداث شده اند. با توجه به چنین شرایطی، زنجیره فولاد در نخستین حلقه خود با نبود توازن روبه رو است. در نتیجه نه تن‌ها در چشم انداز سال ۱۴۰۴ بلکه پس از آن نیز به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد نخواهد رسید. همان گونه که بیان شد برای تولید ۵۵ میلیون تن فولاد به ۱۶۵ میلیون تن کنسانتره نیاز است و زمانی که این نخستین حلقه با مشکل روبه رو است، مشخص کردن سایر حلقه‌ها و توازن رشد آن‌ها خود به خود امکان پذیر نخواهد بود. از همین رو با توجه به ذخایر قطعی سنگ‌آهن در کشور، عمر صنعت فولاد کشور تا ۲۰ سال دیگر بیشتر نخواهد بود. طی دهه‌های گذشته واحد‌های فولادسازی بسیاری در کشور تاسیس شده اند، ولی در ازای این واحد‌ها معادن جدید اکتشاف نشده اند. قادر به واردات سنگ‌آهن یا قراضه در مقیاس بالا نیز نیستیم. اگر کارخانه‌های خود را در کنار دریا می‌ساختیم، می‌توانستیم از استرالیا سنگ‌آهن وارد کنیم؛ هرچند برنامه تولید ۱۰ میلیون تن فولاد در چابهار و ۱۰ میلیون تن در بندرعباس را در دست اقدام داریم که این واحد‌های فولادسازی برای صادرات در نظر گرفته شده اند که مواد اولیه آن‌ها نیز بالطبع باید وارد شوند. با توجه به عدم‌توازن در زنجیره فولاد و به پایان رسیدن نخستین حلقه تولید یعنی معادن سنگ آهن، برای نجات صنعت فولاد در کشور به یک نگاه فراسرزمینی نیاز است، باید دور دنیا را بگردیم و معادن در خارج از کشور را شناسایی کنیم و اقدام به واردات سنگ آهن کنیم، در غیر‌این صورت عمر صنعت فولاد کشور ما پس از دو دهه به پایان خواهد رسید.

زکریا نایبی/ مدیر تحقیق و توسعه شرکت فولاد پردیس آذربایجان

منبع: دنیای اقتصاد