جنگ قدرت بر سر تامین کبالت در جهان

به گزارش می‌متالز، کبالت، فلزی سفید رنگ با شکل ظاهری شبیه نیکل، اما با ته رنگ فیروزه‌ای است. این عنصر به صورت ترکیب‌های شیمیایی در طبیعت یافت می‌شود و یک فرو‌مغناطیس است. این فلز در آلیاژ‌های برش‌کاری، فولاد‌های ابزار و در آلیاژ‌های مغناطیسی به کار می‌رود. سرعت اکسایش کبالت ۲۵ برابر نیکل است و در اسیدسولفوریک و اسیدنیتریک حل می‌شود و به کندی تحت تاثیر محیط‌های قلیایی قرار می‌گیرد.

بیشترین مصرف کبالت در گذشته، مربوط به سوپرآلیاژ‌های پایه کبالت بود، اما امروزه این آلیاژ‌ها به دلیل پایداری دمایی که دارد، در ساخت توربین‌های گازی، موتور‌های جت هواپیما و پره‌های آن کاربرد دارد. گفتنی است آلیاژ‌های تک کریستال کبالت بر پایه نیکل، از عملکرد بهتری برخوردار هستند. کبالت در درجه اول در باتری‌های لیتیوم‌یون و در ساخت آلیاژ‌های مغناطیسی و مقاوم در برابر سایش و مقاومت بالا استفاده می‌شود.

کبالت یک ماده معدنی ضروری است که برای ساخت باتری در ماشین‌های الکتریکی، کامپیوتر‌ها و تلفن‌های همراه مورد استفاده قرار می‌گیرد. تقاضا برای فلز کبالت با رشد تولید بیشتر خودرو‌های برقی در حال افزایش است. به ویژه در اروپا که دولت‌ها با پاداش‌های زیست‌محیطی سخاوتمندانه، به دنبال تقویت تولید و فروش خودروی برقی هستند، تقاضای کبالت رو به فزونی خواهد رفت. تولید فلز کبالت نیازمند بهره‌برداری از معادن این عنصر است و با افزایش تقاضا برای فلز کبالت، تقاضا برای کبالت معدنی نیز رو به افزایش رفته است.

برای آشنایی بیشتر روند تجارت این فلز پراهمیت و پرمصرف در جهان، در نمودار یک به بررسی واردات جهانی سنگ و کنسانتره کبالت در بازه زمانی ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ پرداخته شده است. همان‌طور که نمودار مذکور نیز نشان می‌دهد، روند کلی واردات جهانی سنگ و کنسانتره کبالت در طی بازه زمانی مورد بررسی کاهشی بوده و سالانه حدود ۲۲ درصد از حجم واردات آن کاسته شده است.

صنعت کبالت چین در گروی ذخایر کنگو

با توجه به نمودار یک، چین بزرگ‌ترین واردکننده سنگ و کنسانتره کبالت در جهان است و بیش از ۹۱ درصد واردات برای این محصول را به خود اختصاص داده است. از آنجایی که چین خواستار انحصاری بودن زنجیره تامین مواد معدنی خود است و ذخایر قابل توجهی از کبالت ندارد، در معادن کبالت کنگو سرمایه‌گذاری خارجی کرده است و عمده کبالت مورد نیاز خود را از کنگو تامین می‌کند؛ به طوری که در سال ۲۰۲۱، بالغ بر ۹۹ درصد از واردات کبالت در چین از کنگو تامین شده است. در پی محدودیت‌های زیست‌محیطی که در سال‌های اخیر از سوی دولت چین وضع شده است، کبالت در زمره فلزات سمی و آلاینده قرار می‌گیرد و واردات آن با محدودیت‌هایی مواجه شده و از این رو روندی کاهشی را شاهد بوده است. همه‌گیری ویروس کرونا که منجر به تعطیلی و قرنطینه‌های طولانی در کنگو در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ شد نیز در کاهش بیش از پیش واردات این محصول بی‌تاثیر نبوده است. از سوی دیگر، رخداد‌هایی که در سالیان اخیر در معادن کنگو پیش آمده است، موجب کاهش تولید این معادن شده که این موضوع نیز بر تجارت کبالت معدنی این کشور آثار منفی به جای گذاشته است. در سال‌های گذشته، زامبیا نیز یکی دیگر از تامین‌کنندگان کبالت چین بود که عواقب ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا، دامنگیر معادن این کشور نیز شد و باعث شد سهم این کشور از تامین کبالت چین در سال‌های اخیر به صفر نزدیک شود.

رقابت برای کبالت، جنگ قدرتی را در کنگو به راه انداخته است و دو قدرت اصلی جهان یعنی چین و آمریکا، هر کدام سعی در تصاحب معادن کبالت این کشور دارند. تاکنون در کنگو، چین برنده این رقابت بوده است؛ چراکه از سوی هر دو دولت اوباما و ترامپ، اقدامات درخور توجهی صورت نپذیرفت و در پی غفلت آمریکا، یک شرکت تحت حمایت دولت چین، دو معدن از بزرگ‌ترین ذخایر کبالت کشور را طی پنج سال گذشته خریداری کرده است. با مشخص شدن اهمیت این خریدها، چین و ایالات متحده وارد یک بازی بزرگ جدید شده‌اند و انتظار می‌رود که هرچه سریع‌تر، آمریکا نیز پا به عرصه واردات کبالت از کنگو خواهد گذاشت.

کنگو و زامبیا، بازیگران اصلی بازار جهانی کبالت معدنی

نمودار دو، نشان دهنده میزان صادرات جهانی سنگ و کنسانتره کبالت و بزرگ‌ترین بازیگران بازار جهانی این محصول در بازه زمانی ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ است. به طور کلی روند صادرات جهانی سنگ و کنسانتره کبالت مشابه واردات آن در بازه زمانی مورد بررسی، روندی کاهشی را شاهد بوده و در این بازه زمانی، سالیانه به طور متوسط حدود ۲۴ درصد از حجم صادرات این محصول کاسته شده است و از ۲۶۶ هزار تن در سال ۲۰۱۲، به ۲۰ هزار تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است. همان طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، یکی از صنایعی که بیش‌ترین آسیب را در پی همه‌گیری کرونا متحمل شد، تولید کبالت معدنی بود؛ چراکه معادن اصلی کبالت در کشور‌های کنگو و زامبیا واقع شده‌اند که در سال ۲۰۲۰، معادن این کشور‌ها با تعطیلی و قرنطینه‌های گسترده مواجه شدند. همان طور که در بخش واردات نیز توضیح داده شد، درگیری چین و آمریکا نیز بر سر مالکیت معادن کبالت در آفریقای جنوبی به دلیل اهمیت این ماده در تامین انرژی پاک و افزایش تقاضای صنایع خودروسازی نیز در کاهش تولید و صادرات این محصولات بی‌تاثیر نبوده است.

آینده تجارت جهانی سنگ و کنسانتره کبالت

طبق پیش‌بینی‌های اخیر، اتحادیه جهانی باتری و مجمع جهانی اقتصاد، تقاضا برای کبالت برای استفاده در باتری‌ها در سال ۲۰۳۰ به دلیل رونق خودرو‌های الکتریکی تا چهار برابر افزایش خواهد یافت. با توجه به اینکه پیش‌بینی می‌شود آمریکا و چین در آینده رقابت بیش‌تری برای تولید این ماده بحرانی خواهند داشت، به همین دلیل پیش‌بینی‌های صورت گرفته در راستای تقاضای این دو کشور از کبالت معدنی افزایشی بوده است و در پی آن، واردات این کشور‌ها نیز افزایش خواهد یافت.

منبع: فلزات آنلاین