سود و زیان بانک‌ها در ۹ ماه/ عایدی اعتباردهندگان از اعتباردهی

اعتباردهی، روح اصلی بانک

به گزارش می‌متالز، یکی از کاربرد‌های اصلی بانک در هر کشوری، انتقال اعتبارات از دارندگان آن به سمت متقاضیان است. درواقع بانک با دریافت سپرده از دسته‌ای مشتریان خود و تخصیص این سپرده‌ها به دسته‌ای دیگر از مشتریان که نیازمند این سپرده هستند، جریان اعتباری را ایجاد می‌کند که هم برای دارندگان سرمایه سودسازی داشته و هم موجب می‌شود افرادی که نیازمند دریافت اعتبار هستند، نیاز خود را برطرف کنند. در این میان معمولا سود ۳ یا ۴ درصدی به عنوان کارمزد بانک در این فرآیند از اعتبار‌گیرندگان دریافت می‌شود که یکی از منابع اصلی درآمد‌های بانک‌ها در ایران است. در نتیجه سود‌سازی بانک از این بخش مشخص می‌کند که یک بانک چقدر در مدیریت ریسک اعتبارات خود موفق بوده و توانسته با سرمایه‌ای که از مشتریان خود دریافت کرده است، درآمدزایی داشته باشد.

درواقع بانکی که نتواند سوددهی مناسبی از این بخش داشته باشد، نتوانسته بخش اعتبارات خود را به‌درستی مدیریت کند. درچنین شرایطی بانک معمولا به سمت استقراض از دیگر بانک‌ها یا دولت رفته تا بتواند حداقل سود سپرده‌های خود را بپردازد، این موضوع، به‌خصوص استقراض از دولت، یکی از اصلی‌ترین عوامل ایجاد تورم در کشور است. علاوه بر این موضوع، بانک‌ها در اقتصاد ایران یکی از منابع اصلی تامین اعتبارات بخش تولید هستند و بانکی که نتواند سودسازی مناسبی در بخش سپرده‌ها و سرمایه‌گذاری‌های خود داشته باشد، نمی‌تواند تاثیر چندانی در حوزه اعتبارات داشته باشد.

عوامل موثر بر زیان دهی بانک‌ها در این بخش

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، بانک در ازای سپرده‌ای که از مشتریان خود دریافت می‌کند، باید به این افراد سودی بپردازد که هرساله توسط شورای پول و اعتبار مشخص می‌شود. البته نباید از این نکته غافل بود که بانک‌ها در مبالغ کلان، برای دریافت سپرده بیشتر ممکن است سود‌های غیررسمی بالاتری را هم پیشنهاد دهند که البته خلاف قوانین است. به هر حال بانک موظف است به سپرده گذاران سود دهد و این سود از محل تسویه وام‌های پرداختی صورت می‌گیرد. در واقع بخش زیادی از سود پرداختی اعتبار‌گیرندگان از بانک به سپرده گذاران تعلق می‌گیرد و بانک مبلغ کمتری از این سود را به عنوان کارمزد خود دریافت می‌کند. معمولا این سود پرداختی در صورت‌های سود و زیان بانک‌ها با عنوان هزینه سود سپرده‌ها شناخته می‌شود.

زمانی که بانک موفق نشود مطالبات خود را از اعتبارگیرندگان وصول کند، هزینه سود سپرده‌ها از میزان درآمد دریافتی بانک از این محل کاهش داشته و با پیشی گرفتن هزینه سود سپرده‌های بانک از درآمد‌های آن در بخش درآمد تسهیلات اعطایی و سپرده‌گذاری و اوراق بدهی از بین رفته و در نهایت بانک در این بخش زیان شناسایی می‌کند. بر اساس صورت سود و زیان ۹ ماهه سال‌جاری، ۷ بانک از بین ۱۹ بانک بررسی شده، در این بخش زیان ده بوده اند.

عملکرد بانک‌ها در این حوزه

پیش‌تر به اهمیت عملکرد بانک‌ها در حوزه اعتبارات اشاره شد. در این حوزه شاید بتوان گفت بهترین عملکرد مربوط به بانک شهر بوده است. این بانک موفق شده از زیان‌دهی در این بخش خارج شود. بانک شهر در صورت سود و زیان میان‌دوره‌ای خود برای دوره منتهی به پایان آذر سال ۱۴۰۰، زیان ۸۳۲ میلیارد تومانی شناسایی کرده بود. اما در گزارش ۹ ماهه منتهی به آذر سال‌جاری این بانک در بخش درآمد‌های ناشی از سپرده گذاری و تسهیلات توانسته سود ۳‌هزار و ۳۹۸ میلیارد تومانی شناسایی کند که رشد ۵۰۸ درصدی درآمد‌های بانک شهر در این بخش را نشان می‌دهد که موجب شده در جایگاه پنجم سودده‌ترین بانک در بخش درآمد‌های ناشی از تسهیلات و سپرده گذاری‌ها قرار گیرد.

پس از این بانک، بانک سامان با رشد ۱۲۷ درصدی درآمد‌های این بخش، در جایگاه بعدی قرار دارد. این بانک توانسته درآمد‌های خود را از حدود یک‌هزار و ۲۱۶ میلیارد تومان به ۲‌هزار و ۷۵۷ میلیارد تومان افزایش دهد که به نسبت رشد خوبی در این بخش محسوب می‌شود. پس از بانک سامان، بانک ملت با رشد ۹۵ درصدی درآمد‌های حوزه تسهیلات و سپرده گذاری‌ها قرار دارد. درآمد‌های این بانک در گزارش ۹ ماهه سال ۱۴۰۰ مبلغ ۲۱‌هزار میلیارد تومان گزارش شده که در گزارش ۹ ماهه سال‌جاری، درآمد‌های بانک ملت در این بخش به بیش از ۴۱‌هزار میلیارد تومان رسیده است. علاوه بر رشد مناسب درآمد‌های این بخش، این بانک بیشترین میزان درآمد از این بخش را درمیان دیگر بانک‌های عرضه‌شده در بازار سرمایه کشور داشته است که البته نکته طبیعی است؛ چراکه این بانک یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های کشور است.

پس از بانک صادرات، بانک پاسارگاد در جایگاه دوم بیشترین درآمد‌های این بخش قرار دارد. در گزارش سال گذشته، این بانک حدود ۸‌هزار و ۶۲۱ میلیارد تومان درآمد از این بخش شناسایی کرده بود. این درآمد‌ها در گزارش ۹ ماهه سال‌جاری به بیش از ۱۵‌هزار و ۳۵۴ میلیارد تومان رسیده است. با توجه به این موضوع، گزارش‌ها حاکی از رشد ۷۱ درصدی درآمد‌های بانک از این بخش است که به نوبه خود عدد چشمگیری است. شاید ضعیف‌ترین عملکرد میان بانک‌های سودده این حوزه مربوط به بانک کارآفرین باشد. درآمد‌های این بانک از بخش تسهیلات و سپرده گذاری در گزارش ۹ ماهه سال گذشته حدود یک‌هزار و ۴۶۹ میلیارد تومان گزارش شده بود که در سال‌جاری این عدد با کاهش تنها یک درصد، به یک‌هزار و ۴۵۹ میلیارد تومان رسیده است.

زیان بانک‌ها در بخش درآمد تسهیلات و سپرده گذاری

در این بخش شاید بتوان گفت ضعیف‌ترین عملکرد مربوط به بانک رفاه کارگران بوده است. این بانک موفق شده بود در گزارش سال گذشته در این بخش سود یک‌هزار و ۳۰۲ میلیارد تومانی را شناسایی کند. ولی در گزارش سال‌جاری این بانک زیان یک‌هزار و ۲۳۷ میلیارد تومانی شناسایی کرده است. این موضوع نشان از آن دارد که درآمد‌های بانک رفاه در این بخش، افت ۱۹۵ درصدی داشته است. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، این بخش یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی بانک‌ها به‌خصوص در ایران محسوب می‌شود که اگر به درستی اداره نشود، باتوجه به وابستگی بالای اقتصاد کشور به این بخش می‌تواند مشکلات زیادی را ایجاد کند.

منبع: دنیای اقتصاد