گچ، سرمایه نهفته برای نبرد با تحریم‌ها

به گزارش می متالز، گچ، ثروت عظیم عرصه‌های طبیعی است که به ساده‌ترین روش‌ها در دسترس قرار می‌گیرد اما با فرآوری آن محصولات ارزشمند در صنایع تبدیلی تولید می‌شود.
بر اساس آمار، سمنان در داشتن ذخایر گچ، رتبه نخست کشوری را دارد و این محصول راهبردی این استان امسال ثبت جهانی شد.
حجم قابل‌توجهی از گچ تولیدی استان سمنان به عنوان مصالح ساختمانی به بازار عرضه می‌شود که جذب سرمایه‌گذار برای تولید گچ‌های صنعتی و غیرساختمانی در این منطقه یکی از ضرورت‌های اجتناب‌ناپذیر است، چراکه ساخت‌وسازهای کشور و جهان به سمتی پیش می‌رود که مصرف گچ با خام‌ترین و ابتدایی‌ترین شکل آن در حال منسوخ شدن است.
فرسودگی ماشین‌آلات خط تولید، نامناسب بودن جاده‌های دسترسی به معادن گچ، کمبود خدمات زیرساختی مانند برق‌رسانی و کاغذبازی‌های اداری، از چالش‌های اساسی در بخش توسعه صنایع گچ استان سمنان است.
رفع مشکلات زیرساختی و حمایت همه‌جانبه از بخش معدن می‌تواند در زمان تحریم جایگزین مناسبی برای درآمد نفتی کشور باشد و اقتصاد را پویا نگه دارد.
همدلی و هماهنگی نهاد‌های اجرایی در حمایت از بخش معدن به‌ویژه گچ سمنان ازجمله نیازهای بهره‌برداران و فعالان معدنی این استان است.
ایران با تولید ۱۱ میلیون تُن رتبه دوم تولید گچ در جهان را دارد و استان سمنان بخش قابل‌توجهی از این ماده معدنی را تولید می‌کند. ۲۳درصد گچ جهان و حدود ۸۰درصد گچ ایران در استان سمنان ذخیره شده و ۴۲ کارخانه گچ در این استان فعال است.
بر اساس آمار، استان سمنان در ذخایر گچ رتبه نخست کشوری را دارد. از ۷۰ نوع ماده معدنی شناسایی شده کشور ۴۲ ماده در سمنان وجود دارد و بر اساس برآوردها، ذخایر آن به میزانی است که در صورت فرآوری و تولید محصول نهایی، بهره‌برداری از آن اقتصادی است.
سمنان با داشتن ۵۹۷ معدن از نظر تعداد معادن رتبه ۵ و از نظر حجم استخراج رتبه ۶ کشور را دارد و ۴۰درصد گچ کشور در این استان تولید می‌شود. حدود ۹۵درصد از معادن گچ استان سمنان در شهرستان سرخه است.
استان سمنان ۳.۵ میلیارد تُن ذخیره زمین‌شناسی و بیش از ۵ هزار و ۵۰۰ میلیون تُن ذخیره قطعی معدنی دارد و برای ۴ هزار و ۲۰۰ بهره‌بردار این واحدها اشتغال ایجاد کرده است.
با توجه به اهمیت موضوع، ایرنا در استان سمنان میزگردی با عنوان «چالش‌های صنعت گچ» با حضور علی اکبر هاشمی رئیس اداره صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان، مهدی ابوالخیریان دبیر اتحادیه گچ استان و جلال‌الدین صالحیان عضو اتاق بازرگانی استان سمنان برگزار کرد.

فعالیت ۴۲ کارخانه گچ

عضو اتاق بازرگانی استان سمنان در این میزگرد با اشاره به اینکه صنعت گچ در این خطه صنعتی غالب است، گفت: ارزش ریالی، حجم ذخایر، اشتغال پایدار و انرژی مصرفی در تولید، گچ را تبدیل به ماده معدنی ارزشمندی در استان سمنان کرده است.
جلال‌الدین صالحیان، به فعالیت ۴۲ کارخانه گچ دارای پروانه بهره‌برداری در استان اشاره کرد و افزود: صنعت گچ توجیه اقتصادی دارد و سبب رشد فعالیت ناوگان عمومی و اشتغالزایی شده است. وی بیان کرد: استان سمنان دارای ظرفیت‌های معدنی فلزی و غیرفلزی بی‌شماری است که معادن گچ از لحاظ وزنی ظرفیت غالب به‌شمار می‌رود.

یارانه برای بروزرسانی

عضو اتاق بازرگانی استان سمنان بر ضرورت تجهیز و به‌روزرسانی تجهیزات معادن استان تاکید و تصریح کرد: فرسودگی ماشین‌آلات به‌ویژه در معادن قدیمی از جمله معدن‌های گچ، چالش مهمی برای بهره‌برداران بخش معدنی است.
صالحیان با بیان اینکه در دهه‌های نخست انقلاب دولت با نیازسنجی در بخش معدنی همکاری مطلوبی با معدنکاران داشت، خاطرنشان کرد: تهیه ماشین‌آلات بخش معدنی در آن سال‌ها با یارانه دولتی میسر بود و بهره‌برداران معدنی در این زمینه کمتر دچار مشکل می‌شدند. وی ادامه داد: هزینه واردات دستگاه‌‌های معدنی بالا است و هر بهره‌برداری توان و امکان خرید آنها را ندارد.
صالحیان با تاکید بر اینکه استخراج مواد معدنی به دلیل فرسوده بودن ماشین‌آلات معدنی منجر به بالارفتن هزینه تولید می‌شود، اضافه کرد: این مسئله توانایی مالی معدنکاران استان را به حداقل می‌رساند و بهره‌وری نامناسب و نبود استخراج علمی و اصولی در بیشتر معادن این استان نیز سبب شده استخراج مناسب و بهینه از ذخایر معدنی انجام نشود.
این عضو اتاق بازرگانی یادآور شد: وجود ماشین‌آلات به‌روز منجر به افزایش کیفیت استخراج و کاهش مصرف انرژی و هزینه نگهداری و تعمیرات ماشین‌آلات می‌شود.

ثبت نشدن در گمرک

دبیر اتحادیه گچ استان سمنان با اشاره به حجم کم صادرات گچ از داخل این استان، نبود بسترهای مناسب و حمایت از صادرات گچ این خطه را از دیگر مشکلات معدنداران و کارخانه‌های این ماده معدنی برشمرد.
مهدی ابوالخیریان با بیان اینکه کارخانه‌های گچ استان سمنان در گمرک‌های مرزی این ماده معدنی را ترخیص می‌کنند، اضافه کرد: متولیان امر صادراتی این دیار، به صادرات این محصول ارزشمند توجه نداشته‌اند بنابراین کارخانه‌های استان به ترخیص گچ در گمرک‌های مرزی ترغیب می‌شوند.
به گفته وی، تنها حدود ۱۰درصد گچ تولیدی استان سمنان از گمرک این استان ترخیص می‌شود.
دبیر اتحادیه گچ استان سمنان یادآور شد: گچ سمنان به شکل فله‌ای در کیسه‌هایی به مرز می‌رسد و در آنجا به‌وسیله دلالان صادراتی با بسته‌بندی‌های جدید گاهی با نام شرکت‌های دیگر، به کشورهای مقصد صادر می‌شود.

خام‌فروشی به تعطیلی می‌انجامد

دبیر اتحادیه گچ استان سمنان با اشاره به اینکه سنگ‌گچ سمنان با فرآیند ساده تبدیل به گچ ساختمانی می‌شود، افزود: اگر برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری برای فرآوری این محصول به مواد دیگر اتخاذ نشود، به‌طورحتم ۵۰درصد کارخانه‌های این ماده معدنی در استان در سال‌های آینده تعطیل می‌شود.
ابوالخیریان تاکید کرد: ساخت‌وسازهای کشور و جهان به سمتی پیش می‌رود که مصرف گچ به شیوه گچ ساختمانی خام منسوخ است.
وی با اشاره به مرغوبیت گچ استان سمنان تصریح کرد: گچ سمنان قابلیت کاربرد در صنعت‌های مختلف را دارد اما این ماده معدنی نتوانست به‌خوبی جایگاه خود را در بین مشاغلی چون دندانپزشکی پیدا کند.
ابوالخیریان با اشاره به برگزاری جشنواره‌های گچ در استان سمنان بیان کرد: محصولات فراوانی از گچ تولید می‌شود اما این ماده معدنی با کیفیت بالا در سمنان تنها به شکل بسته‌بندی‌های ساده گچ ساختمانی به فروش می‌رسد.

ضرورت تولید محصولات غیرساختمانی و صنعتی از گچ

رئیس اداره صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان سمنان در این میزگرد گفت: فروش حجم بالای مواد معدنی به‌طور خام برای جلوگیری از تعطیلی معادن یکی از مشکلات اساسی معدنکاران این استان است.
هاشمی با بیان اینکه مسئولان استانی، فعالیت‌های معدنی را یکی از محورهای توسعه سمنان خواندند، تاکید کرد: در عمل اتفاق و حمایت خاصی از بخش معدن در این استان رخ نداده است.
وی بر ضرورت افزایش ارزش‌افزوده فروش مواد معدنی تاکید و خاطرنشان کرد: نبود برنامه ریزی برای فرآوری گچ و بی ثباتی در برنامه ریزی برای بهره ‌برداری و تولید این ماده معدنی از عمده دلایل خام فروشی آن در استان سمنان است.
عضو اتاق بازرگانی استان سمنان افزود: فرآوری مواد معدنی استخراج شده نیازمند ابزارهایی است که برخی از آنها در خارج کشور تولید می‌شود و اعمال تحریم‌ها باعث شده این ابزارها به‌سختی در دسترس باشد و گران شده است.

کمبودهای زیرساختی معادن

وی به ضرورت تامین زیرساخت معادن تاکید و تصریح کرد: دولت می‌تواند با دسته‌بندی معادن و مشخص کردن معدن‌های پایدار نسبت به تامین برق برای آنها اقدام کند.
به گفته صالحیان، برق‌رسانی به روستاهای دورافتاده در سال‌های گذشته اتفاق افتاد اما با وجود اثربخشی معادن بر اقتصاد کشور در زمینه تامین برق معدن‌ها تصمیمی گرفته نشده است.
وی یادآور شد: فروش مواد معدنی ازسوی معدنداران به صورت غیرنقدی است اما پرداخت مواردی چون عوارض دولتی، مالیات و دیگر هزینه‌ها باید نقدی انجام شود که سبب تحمیل فشار به بهره‌برداران و کاهش قدرت مالی آنها به مرور زمان می‌شود.
صالحیان اظهار کرد: حقوق دولتی یکی دیگر از مشکلات معدنداران استان است که حداقل تقسیط مناسب آن می‌تواند به بهره‌برداران کمک کند.

نیازمند ماشین‌آلات روز جهان

رئیس اداره صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان سمنان گفت: جایگاه و عملکرد واقعی صنایع معدنی در استان به‌درستی تعریف نشده است.
هاشمی ابراز کرد: آشنایی با فناوری و داشتن ماشین‌آلات روز جهان برای ایجاد صنایع معدنی ضرورت دارد.
وی ادامه داد: فرآیند قانون‌گذاری کشور به بهره‌برداران، پروانه بهره‌برداری ارائه می‌دهد و این به آن معناست که معدنکار می‌تواند همزمان اکتشاف، استخراج و فرآوری را انجام دهد.
رئیس اداره صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان سمنان با اشاره به بهره‌برداری ۶ واحد کنسانتره مس در شرق استان بیان کرد: این واحدها در سال‌های گذشته به همت بخش خصوصی در سمنان فعال شدند و کنسانتره مس را به شیوه‌های مختلف تولید می‌کنند.

توسعه معادن سرمایه کلان ملی

رئیس اداره صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان سمنان تاکید کرد: همکاری و هماهنگی نهاد‌های اجرایی می‌تواند برخی از مشکلات را حل‌و‌فصل کند که ازجمله تشریفات اداری را می‌توان کاهش داد.
هاشمی، سرمایه‌گذاری در معادن را نوعی تجهیز منابع دولتی برشمرد و یادآور شد: معادن جزو انفال است بنابراین تامین زیرساخت‌ها، افزایش بهره‌وری و بازدهی آنها و حمایت از بهره‌برداران به نفع دولت است.
وی تصریح کرد: فعالیت‌های معدنی یکی از جایگزین‌های مناسب برای درآمدهای نفتی کشور است.
عضو اتاق بازرگانی استان سمنان یادآور شد: حمایت دولت در بخش‌های مختلف از فعالیت معدنداران سبب ثبات آن و ترغیب سرمایه‌گذاران می‌شود.
رئیس اتحادیه گچ استان سمنان گفت: اکتشاف تا فرآوری با هزینه برای بهره‌برداران همراه است اما کار معدن می‌تواند ارزش‌افزوده ایجاد کند که نوعی سرمایه‌گذاری است.
ابوالخیریان تصریح کرد: تغییر رویکردها و نگرش‌ها در زمینه سرمایه‌گذاری بخش معدنی می‌تواند جایگزین مناسبی برای درآمدهای نفتی باشد.
وی به ضرورت بازنگری برخی از قوانین اشاره و بیان کرد: برخی معادن استان به شکل اسمی بهره‌بردار دارند اما اگر این معادن به سرمایه‌گذاران و فعالان معدنی واقعی سپرده شود، نتیجه مناسبی دریافت خواهد شد.
ابوالخیریان اضافه کرد: فشارهای داخلی اثرگذارتر از تحریم‌های کشورهای خارجی بر معادن و بهره‌برداران معدنی کشور است.

جای خالی حمایت از سرمایه‌گذاران

دبیر اتحادیه گچ استان سمنان در ادامه میزگرد گفت: نبود حمایت‌ها از سرمایه‌گذاران بخش معدنی در این استان سبب شده بسیاری از این قشر به‌خاطر سرمایه‌گذاری در مناطق مختلف سمنان ابراز پشیمانی کنند.
ابوالخیریان با اشاره به فشارهای جنگ اقتصادی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران در سال‌های گذشته افزود: در چنین شرایطی حمایت از رشد و توسعه صنایع داخلی بیشتر از گذشته احساس می‌شود و مسئولان اجرایی باید تدابیر درستی در این زمینه اتخاذ کنند.
وی بیان کرد: با اینکه همواره از حمایت از فعالان عرصه اقتصادی در کشور سخن گفته می‌شود اما بهره‌برداران گچ سمنان در بخش‌های مختلف بانکی، مالیاتی و بیمه‌ای با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند.
ابوالخیریان تاکید کرد: اعتماد‌سازی و فراهم کردن بستر مناسب برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در بخش‌های مختلف چرخه تولید، از اکتشاف تا محصول نهایی اجتناب‌ناپذیر است.
وی به اشتغال‌زایی صنعت گچ در کارخانه‌ها و معادن سمنان اشاره و خاطرنشان کرد: کمبود حمایت‌ها از صنایع وابسته گچ، منجر به گرفتار شدن حداقل یک هزار و ۵۰۰ خانوار با معضل بیکاری و آسیب‌های آن می‌شود.
دبیر اتحادیه گچ استان سمنان به قدرتمند بودن صنعت گچ استان اشاره کرد و گفت: سیاست‌گذاری‌های این صنعت در کشور با توجه به تولید محصولات این ماده معدنی در استان سمنان انجام می‌شود و نرخ‌گذاری اتحادیه گچ سمنان، نرخ بازارهای ایران را تعیین می‌کند.
وی ابراز کرد: همدلی و هماهنگی نهاد‌های اجرایی در حمایت از بخش معدن به‌ویژه گچ سمنان به منظور جذب سرمایه‌گذاری و اشتغال‌زایی الزامی است.
ابوالخیریان با بیان اینکه خودروهای سنگین حمل‌ونقل بخش معدنی با کمبود لاستیک روبه‌رو هستند، یادآور شد: معادن و کارخانه‌های گچ استان سمنان ماه‌ها با این مشکل دست‌وپنجه نرم می‌کنند و نتوانستند از سازمان صنعت، معدن و تجارت لاستیک‌های موردنیاز برای ادامه فعالیت برخی ماشین‌آلات را تامین کنند.
دبیر اتحادیه گچ استان سمنان گفت: تمرکز بیشتر کارخانه‌های گچ این استان در محور سمنان به فیروزکوه قرار داد و با وجود حجم تردد کامیون‌های حامل بار و وسایل نقلیه شخصی، زیرساخت‌های این محور مناسب نیست.

لزوم آموزش به بهره‌برداران

دبیر اتحادیه گچ استان سمنان به ضرورت آموزش شیوه‌های صادراتی و کسب بازارهای جهانی اشاره کرد و گفت: تدوین کارگاه‌های آموزشی برای آشنایی بهره‌برداران معدنی به‌ویژه صنعت گچ با بازارهای بین‌المللی ضرورت دارد.
ابوالخیریان بر اتکا نداشتن به تولید و صادرات یک یا چند مرحله فرآوری محصول تاکید و تصریح کرد: سیاست‌گذاری مسئولان باید به گونه‌ای باشد که چرخه تولید به سمت محصولات متنوع هدایت شود.