روزگار خوش زغال‌سنگ در ترکیه

به گزارش می متالز، ذخایر زغال‌سنگ ترکیه حدود ۵۰۰ میلیون تن زغال‌سنگ سخت در ساحل دریای سیاه بوده و باقی‌مانده آن که ذخایره بیشمار زغال‌سنگ قهوه‌ای یا «لیگنیت» است، در سایر نقاط کشور پراکنده هستند. دولت ترکیه در راستای به حداقل رساندن واردات زغال‌سنگ و کاهش مصرف گاز طبیعی، اقدام به برنامه‌ریزی توسعه معادن زغال‌سنگ قهوه‌ای کرده که با توسعه نیروگاه‌ها و تولید برق از منابع داخلی، بتواند واردات زغال‌سنگ و گاز طبیعی را به کمترین میزان ممکن برساند. این تصمیم ترکیه برای افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای بوده که ناسازگار با قوانین آب و هوایی و پیمان پاریس است. برای تولید برق ۵۰ گیگاواتی ترکیه در شرایط فعلی، یک‌سوم از زغال‌سنگ، یک‌سوم از گاز طبیعی و یک‌چهارم از نیروگاه‌های آبی استفاده می‌شود و باقی‌مانده آن از نیروگاه‌های خورشیدی و انرژی باد تامین می‌شود که با توجه به ضعیف بودن شبکه‌های توزیع برق در مناطق بادخیز، تولیدات انرژی بادی وارد شبکه نشده و به صورت محلی مصرف می‌شود. ذخیره ۵۰۰ میلیون تنی زغال‌سنگ سخت یا «آنتراسیت»، در کنار دریای سیاه و در منطقه زونگولدات دولتی بوده و با یارانه‌های بالا به تولید ادامه می‌دهد و باقی‌مانده معادن زغال‌سنگ ترکیه که زغال‌سنگ قهوه‌ای است، از سوی بخش خصوصی و بیشتر به صورت روباز و شمار کمی به صورت زیرزمینی استخراج می‌شود. سال گذشته میلادی حدود ۴۰۰ شغل در این بخش ایجاد شده است. ترکیه از نظر تولید زغال‌سنگ در رده هفتم جهانی قرار دارد و در سال گذشته میلادی حدود ۸۰ میلیون تن زغال قهوه‌ای یا لیگنیت، استخراج شده و برنامه تولید برای امسال ۹۰ میلیون تن و برای سال آینده میلادی ۱۰۰ میلیون تن در نظر گرفته شده است. این کشور برای برنامه طولانی‌مدت خود استخراج ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تن در سال را در نظر دارد. برنامه توسعه استخراج لیگنیت از معادن «تراس‌اسکیزهیر» و «آنیون» به صورت زیرزمینی و بقیه آن به صورت روباز طراحی شده که معادن قونیه و کاتامان ماراس در این رده هستند. مناقصه بهره‌برداری از همه آنها نیز در امسال میلادی برگزار شد. با توجه به تولید بالای زغال‌سنگ از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۴ میلادی (۱۳۷۹ تا ۱۳۹۳ خورشیدی) بیش از ۱۰۰ نفر در حوادث معدنی ترکیه جان خود را از دست داده‌اند که بیشتر این تلفات، مربوط به معادن زغال‌سنگ بوده است. با توجه به موارد یادشده، از سال گذشته میلادی، دولت بازرسی و ایمنی معادن زغال را به طور جدی در نظر دارد. شماری از تلفات انسانی معادن، مربوط به معادن کوچک و پراکنده غیررسمی است که به طور طبیعی در آنها اصول ایمنی کمتر رعایت می‌شود و به نظر نمی‌رسد دولت تا سال ۲۰۲۰ میلادی (۱۳۹۹ خورشیدی) بتواند این قوانین را به صورت فراگیر و کامل عملی کند. در ترکیه به دلیل انتشار ذرات معلق حاصل از سوخت زغال‌سنگ در نیروگاه‌ها و وسایل گرمایشی، هر سال حدود ۲ هزار و ۸۰۰ نفر تلفات انسانی وجود دارد که بیشتر افراد آسیب‌دیده، در محدوده‌های نیروگاه‌ها که آلودگی بیشتری دارند ساکن هستند و حدود ۴ هزار و ۳۰۰ نفر نیز به بیماری‌های قلبی و ریوی مبتلا شده و در مراکز درمانی، بستری و مداوا می‌شوند. در شرایط حاضر، مقامات دولتی ترکیه به تغییرات اقلیمی بر اثر مصرف زغال‌سنگ و بیماری‌های ناشی از آن به طور جدی نمی‌نگرند اما بیشتر مردم خواهان تامین برق از منابع خورشیدی و تجدیدپذیر هستند و تمایل دارند سلامت انسان‌ها و محیط‌زیست کشورشان حفظ شود.

بهرام فرزاد / کارشناس زغال‌سنگ