واگذاری ۲۷۰ پروانه اکتشاف به بخش خصوصی

به گزارش می‌متالز، «تورج زارع» مدیرعامل شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران (ایمپاسکو) ضمن تبریک و گرامیداشت روز خبرنگار در این نشست خبری عنوان کرد: من معتقدم که هر مدیری که به نیروی انسانی توجه داشته، موفق عمل کرده است و یک مدیر موفق با یک تیم قوی در مجموعه است که می‌تواند به‌ درستی پیش برود و موفقیت لازم را به بار بیاورد.

زارع در ادامه خاطرنشان کرد: هم‌ اکنون مهم‌ترین مشکل ما ناترازی‌های انرژی است. اگر به آمار‌ها نگاه کنیم ما با ۱.۹ درصد سهم در ایجاد آلودگی، هفتمین کشور آلاینده جهان هستیم. چین با ۲۹ درصد بیشترین تأثیر را روی کره زمین دارد. تصمیمات که طی ۵۰ سال اخیر گرفته شده ما را به این نقطه رسانده است. آلودگی‌ها باعث تغییر اقلیم و تغییر اقلیم باعث شرایطی می‌شود که در آن قرار گرفته‌ایم. این خشکسالی‌ها نتیجه این شرایط است.

وی در ادامه با اشاره به عصر‌های مختلف خاطرنشان کرد: در دوره کشاورزی مردم به خان‌ها خدمت می‌کردند. انسان‌ها در یک شرایط بومی و محلی و بدون استرس زندگی می‌کردند؛ پس از آن عصر صنعت آغاز شد در عصر صنعت هم رفاه و هم پیچیدگی با اقتصاد و آلودگی در هم آمیخته شد و حاصل این عصر صنعتی شدن شرایطی است که در آن قرار گرفته‌ایم. پس از سال ۲۰۰۰ وارد عصر اطلاعات شدیم و از عصر ماشین‌محور به سمت انسان‌محور حرکت کردیم و شرکت‌هایی رشد کردند که با اطلاعات و فناوری عجین شدند که نمونه آن شرکت اپل است که در رده شرکت‌های بزرگ دنیا قرار گرفت یا ایلان ماسک در فضای آی‌تی و فناورانه قدم برداشت. در سال ۱۳۸۷ یک کنفرانسی به نام «آینده مشترک ما» برگزار شد در این کنفرانس مطرح شد که اگر توسعه‌های ما بر مبنای توسعه پایدار نباشد بدون شک با توجه به فناوری که انسان در حال ساخت آن است و حریصانه منابع طبیعی را استفاده می‌کند، خود در این فناوری غرق خواهد شد؛ بنابراین مفهوم توسعه پایدار در دنیا مطرح شد که ما به این موضوع کم‌تر توجه داشتیم. از این‌روست که رتبه ما در آلایندگی به هفتم رسیده است؛ بنابراین تهدید‌های ۱۰ تا ۲۰ سال آینده ما، تهدید‌های تغییرات اقلیمی است، هم‌ اکنون با مشکل تامین آب و برق رو‌به‌رو شده‌ایم. ما در توسعه معدنی باید به این موارد توجه داشته باشیم. ما همیشه مدعی بودیم که انرژی فسیلی و منابع معدنی داریم، بنابراین شرایط خوبی برای فعالیت در حوزه معدن داریم. اروپا بالای ۵۰ درصد از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده می‌کند. ما در ایران زیر ۱۰ درصد از این انرژی‌های استفاده می‌کنیم.

در اکتشاف به تمام ظرفیت‌های خود نرسیده‌ایم

مدیرعامل ایمپاسکو با تاکید بر این موضوع که در زمینه اکتشاف نیز به تمام ظرفیت‌های خود نرسیده‌ایم، عنوان کرد: رتبه ما در معدن رتبه پانزدهم است، اما برداشت ما از این منابع مناسب نیست.

حرکت به سمت اقتصاد دانش‌محور

زارع با تاکید بر این موضوع که در شرکت تهیه و تولید یکی از اولویت‌های ما توجه به نیروی انسانی و تیم‌سازی است، افزود: تیم و نیروی انسانی ما باید به این موضوع آگاهی داشته باشند که ما به‌ دنبال توسعه پایدار و استفاده از انرژی‌های تجدیرپذیر هستیم. تلاش می‌کنیم اقتصاد خود را از منبع‌محور به دانش‌محور تغییر بدهیم، از این‌رو پروژه‌های خود را تبدیل به اقتصاد خواهیم کرد. چراکه هر کاری حاصل تحقیق و توسعه باشد، اقتصادی‌تر خواهند بود.

وی افزود: صنعت آلومینیوم حاشیه سود ۲۰ درصدی دارد. یا صنعت فولاد قبل‌تر حاشیه سود بالای ۵۰ درصد داشت، اما هم‌ اکنون حاشیه سود فولادسازان به ۲۰ درصد و حتی پایین‌تر هم رسیده است. صنعت مس شرایط خوبی دارد. حجم کل بازار صنعت مس نزدیک به ۳ میلیارد دلار است، اما کشوری مثل آلمان فقط ۳ میلیارد دلار مس وارد می‌کند، اما ۵۰ میلیارد دلار با ارزش‌افزوده ایجاد می‌کند و محصولاتی با کالا‌های پایه مس در کشور خودش مورد استفاده قرار می‌دهد. هم‌ اکنون صادرات محصولات بر پایه مس این کشور، ۵۰ میلیارد دلار است. در حقیقت این نیروی انسانی است که ۳ میلیارد دلار را به ۵۰ میلیارد دلار تبدیل کرده است.

مدیرعامل ایمپاسکو ادامه داد: شیلی بزرگ‌ترین تولیدکننده مس دنیا است. اولین تولیدکننده مس دنیا سطح فروش ۲۵ میلیارد دلاری دارد. اما کشوری مثل آلمان که تبدیل به یک کشور توسعه‌یافته شده با وجود نیروی انسانی و نخبگانش است که این اتفاق برایش افتاده است.

زارع تاکید کرد: ما در شرکت تهیه و تولید به توسعه پایدار، حرکت اقتصاد از انسان‌محور به دانش‌محور و ایجاد تیم قوی توجه خواهیم کرد. ما در سطح حکمرانی کشور برخی مفاهیم دانشی را نمی‌دانیم و حاصل تصمیم‌گیری‌های غلط ما ناشی از این عدم آگاهی است.

زارع با تاکید بر این موضوع که یکی از کار‌های مهم شرکت تهیه و تولید، اکتشاف است، افزود: در اکتشاف نخستین کاری که انجام دادیم بسته‌های سرمایه‌گذاری بود. در سال قبل واگذاری به‌ صورت تک‌تک و روش پرمیوم مناقصات برگزار می‌شد و پیش از سال جدید ۸۰ مناقصه برگزار شد که حدود ۷ تا ۸ از این مناقصات منجر به نتیجه شده است. هم‌ اکنون ۲۷۰ پروانه اکتشاف در ۲۰ یا ۲۱ استان کشور آماده داریم تا کار اکتشافی روی آن صورت بگیرد. ضمن اینکه برای گرفتن ۷۰۰ پروانه دیگر نیز برنامه‌ریزی انجام شده است. اگر بخواهیم این پروانه‌ها را به‌ صورت تک به تک واگذار کنیم، زمان بسیار زیادی می‌برد. بخش خصوصی نیز حق دارد که به دولت ایراد بگیرد که محدوده‌ها قفل شده‌اند، بنابراین این نوع مدل بسته‌های سرمایه‌گذاری آماده شده است. این بسته‌ها با توجه به ماده معدنی و موقعیت جغرافیایی آماده شده‌اند و میزان سرمایه‌گذاری از دو پروانه تا چند پروانه را شامل می‌شوند. در نخستین مدل ۸ پروانه در آذربایجان‌غربی در مرحله فراخوان داریم تا شنبه هفته آینده پیشنهاد‌های بخش خصوصی به ما ارائه خواهد شد تا برنده را مشخص کنیم. ما می‌خواهیم نگاه بخش خصوصی را نیز ببینیم، از این‌رو درخواست داریم تا ایمیدرو، نهاد‌های نظارتی در کشور و همچنین انجمن‌های خصوصی و رسانه‌ها به ما ایده بدهند این مدلی است که برای نخستین‌بار در کشور اجرا می‌شود. هر یک از این بسته‌ها می‌تواند معادن بزرگی در دل آن نهفته باشد و احتمال اینکه هر یک از این پروانه‌ها تبدیل به معدن شوند، احتمال بالایی است. نخستین بسته ما با ۸ محدوده ۴۱۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری است که با توجه به نوع بسته یک شرح خدمات اکتشافی دارد که یا تبدیل به معدن شوند یا اینکه جواب نمی‌دهد و منجر به معدن نشود. اگر مدل قطعی شود در مراحل بعدی ممکن است ۵ بسته را به فراخوان بگذاریم. اگر این مدل به نتیجه برسد می‌توانیم تا پایان سال این ۲۷۰ پروانه را به اجرا بگذاریم که ۱۸.۵ هزار میلیارد تومان (همت) ارزش سرمایه‌گذاری خواهد داشت.

مزیت بسته‌ها

وی در ادامه با اشاره به مزیت‌های این بسته‌ها خاطرنشان کرد: در وهله اول شرکتی بین دولت و بخش خصوصی تشکیل می‌شود. پروانه‌ها به شرکت مشتری که شرکت بخش خصوصی است، منتقل می‌شود. همچنین سرمایه‌گذاران می‌توانند از شکل‌های مختلفی برای تامین سرمایه خود استفاده کنند و حتی می‌توانند سرمایه‌های خرد را به سمت فعالیت‌های اکتشافی سوق دهند. تا پیش از این و حتی در قانون، پروانه‌هایی که تبدیل به معدن شده بودند، اجازه مشارکت با بخش خصوصی وجود نداشت، اما در قانون برنامه هفتم یک بندی اضافه شد تا ما بتوانیم پروانه‌های اکتشاف را نیز با بخش خصوصی مشارکت بدهیم. پس از اکتشاف معدن، دولت به اندازه سهم خودش در کنار بخش خصوصی خواهد ماند. تاکنون دولت اکتشاف را انجام داده و توان دولت تا این اندازه بوده و ما باید نگاه واقع‌بینانه داشته باشیم که توان مالی و سازوکار دولت برای اکتشاف به این شکل بوده است، در حالی‌ که در همه جای دنیا در اکتشاف بخش خصوصی نیز حضور داشته است و حتی در ایران نیز کسانی که پروانه دارند با سرمایه‌گذار‌ها به نسبت‌های مختلف وارد مشارکت می‌شوند. اکثر معادن کشور حاصل فعالیت‌های دولتی است، بنابراین توان دولت در همین حد بوده است، از این‌رو امیدواریم این بسته‌ها بتواند راهگشای سرمایه‌گذاری جدید در زمینه اکتشاف با حضور بخش خصوصی باشد. البته موفقیت ما در این زمینه با گذشت سه تا چهار سال آینده مشخص خواهد شد. در هر صورت سرمایه‌گذاری در اکتشاف یک فعالیت پرریسک است که امکان دارد با ۵ هزار متر حفاری به معدنی رسید که چندین برابر سرمایه‌گذاری اولیه سود داشته باشد یا ممکن است صفر باشد، در هر صورت این ذات معدنکاری است که متفاوت از بازار‌های معقول در دنیاست.

عملکرد ایمپاسکو

مدیرعامل ایمپاسکو ادامه داد: ما در حوزه اکتشاف تلاش می‌کنیم سالانه حداقل ۳۰ درصد فعالیت‌های اکتشافی خود را در ایمپاسکو افزایش بدهیم. برنامه ما برای سال‌ جاری ۱۴۶ هزار متر حفاری است که عملکرد ما در چهار ماهه نخست سال‌جاری ۴۴ هزار و ۹۰۰ متر حفاری بوده که ۴۰ درصد بیش از برنامه هدف‌گذاری‌شده ماست. یا در تهیه نقشه یا اخذ پروانه اکتشافی و گواهی کشف، مطابق برنامه پیش رفته‌ایم.

زارع افزود: موضوع بعدی، به عنوان بازوی اجرایی ایمیدرو این است که در تمام مجتمع‌هایی که متعلق به ایمیدرو است که عمدتا مجموعه‌های سنگ‌آهنی و زغال‌ سنگ یا مجموعه‌هایی که خود در اختیار داریم مانند سرب و روی انگوران و سرب و روی نخلک و مجموعه طلا‌ها تمام فعالیت‌های استخراجی و تولید را متقبل شویم که در این راستا عملکرد مناسبی با توجه به شرایط جنگ ۱۲ روزه و ناترازی‌ها داشته‌ایم. در حوزه معدنکاری و استخراج از معادن در مجتمع‌های مربوط به ایمیدرو تقریبا ۷۰ میلیون تن برای یک سال فعالیت است. استخراج ۵ میلیون تن نیز مربوط به یک سال فعالیت مجتمع‌های ایمپاسکو است. برنامه ۴ ماهه استخراج و معدنکاری مجتمع‌های مربوط به ایمیدرو ۲۳ میلیون تن بوده که ۲۱ میلیون و ۷۰۰ هزار تن از آن در ۴ ماهه اول سال محقق شده است. برنامه ۴ ماهه استخراج و معدنکاری مجتمع‌های مربوط به ایمپاسکو نیز حدود ۱ میلیون تن محقق شده است.

وی با اشاره به مشکلات پیش‌ رو عنوان کرد: یکی از مشکلات ما علاوه بر ناترازی انرژی، بحث مواد ناریه و گازوئیل است. با وجود تمام این مشکلات توانایی انجام این ظرفیت‌ها را داریم.

زارع افزود: در سرب و روی انگوران حدود ۹۰ درصد عملکرد داشته‌ایم یا در فسفات اسفوردی که راهبر آن بخش خصوصی است، بالای صد درصد هم در تولید کنسانتره آهن و هم در تولید کنسانتره فسفات عملکرد داشته‌ایم. در حوزه طلای موته عملکرد ما بالای ۹۰ درصد، در زرشوران ۹۳ درصد، در طلای هیرد بالای ۱۱۰ درصد و در کوه‌دم بالای صد درصد عملکرد داشته‌ایم که هیرد و کوه‌دم با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی انجام شده‌اند. اگر جنگی رخ ندهد ما می‌توانیم به اهداف خود در تمام بخش‌ها نائل شویم.

تامین ماشین‌آلات

مدیرعامل ایمپاسکو در پاسخ به خبرنگار «می‌متالز» که چه برنامه‌ای برای تامین ماشین‌آلات دارید، عنوان کرد: ما از جهت ماشین‌آلات با توجه به تحریم‌ها در چند سال اخیر چندان متناسب با شرایط دنیا خود را به‌ روز‌رسانی نکرده‌ایم. عربستان برای نخستین‌ بار معدنکاری دیجیتال خود را آغاز کرد، ما نه‌ تنها در این سطح قرار نداریم، بلکه در معدنکاری عادی نیز با مشکل رو‌به‌رو هستیم. در زمینه ماشین‌آلات نیز مشکل داریم. ما نیاز داریم که خود را در سطح دنیا به‌ روز کنیم. هم‌ اکنون ما در عصر تغییرات بسیار سریع قرار داریم. در زمینه برندسازی نیز ضعیف عمل کرده‌ایم، هم‌ اکنون «المعادن» عربستان در فهرست شرکت‌های معدنی بزرگ دنیا قرار گرفته است. در آسیا کشور‌های سنگاپور و کره‌جنوبی تا حدی عربستان توانسته‌اند که سطح خود را به کشور‌های توسعه‌یافته نزدیک کنند، این اتفاق کوتاه‌مدت روی نمی‌دهد و با بسترسازی مناسب و تیم‌سازی قوی صورت می‌گیرد.

زارع در ادامه خاطرنشان کرد: در همایشی فولادی یک سخنرانی با عنوان «درخت رشد اقتصادی» ارائه خواهم کرد. کشور‌هایی همانند ما که منبع‌محور هستند و نیروی کار ارزان دارند همانند یک درختی هستند که به راحتی می‌توانند میوه‌های پایین درخت را بچینند. در حوزه معدنکاری ما توانسته‌ایم استخراج داشته باشیم و صنایع معدنی ایجاد کنیم که قادر به تولید فولاد، آلومینیوم، مس و سرب و روی شده‌اند، اما همین محصولات نیز خام محسوب می‌شوند، چراکه کشور‌های پیشرفته دنیا این صنایع را کنار گذاشته و پس از فلز شروع به تولید می‌کنند و با دانش شروع به خلق ارزش‌افزوده بیشتر می‌کنند و همین سبب پیشرفت آنها می‌شود.

وی ادامه داد: ناوگان حمل‌و‌نقل معدنکاری ما فرسوده شده و این موضوع هزینه معدنکاری در کشور را افزایش می‌دهد.

مدیرعامل ایمپاسکو همچنین در پاسخ به خبرنگار «می‌متالز» مبنی بر اینکه آیا بسته سرمایه‌گذاری در زمینه ماشین‌آلات نیز دارید، گفت: یک زمانی در ایمیدرو ماشین‌آلاتی با تخصیص یارانه با همکاری شرکت «هپکو» بخشی را مونتاژ می‌کرد و بخشی را از "کوماتسو" وارد می‌کرد. فکر می‌کنم این برنامه‌ریزی باید در برنامه‌های ایمیدرو مدنظر قرار بگیرد. ضمن اینکه در این زمینه باید بخش خصوصی توانمند داشته باشیم و تسهیلاتی را در شرایط کلان کشور ایجاد کنیم تا بخش خصوصی بتواند بهترین ماشین‌آلات را وارد کشور کند تا معدنکاری را بهتر از قبل انجام داد.

سه حوزه‌ای که در ایمپاسکو تغییر کردند

وی ادامه داد: ما در سه حوزه در ایمپاسکو تغییر داشتیم، یکی روابط عمومی، یکی حوزه ایمنی و اچ‌اس‌ای و دیگری برنامه‌ریزی و توسعه بود. ما به‌ عنوان دولت در حوزه ایمنی باید بخش قابل‌توجهی را به آموزش اختصاص بدهیم. در این راستا پایگاه‌های امداد و نجات در معادن زغال‌ سنگ کشور در حال ساختن هستند که یکی از آنها در معدن طبس در حال ساختن‌ است که کار بسیار ارزشمندی است؛ در این پایگاه‌ها هم بحث آموزش و هم بحث مانیتورینگ ایمنی هم در معادن دولتی و هم معادن بخش خصوصی مدنظر است. تجهیزات ایمنی را باید وارد این مجتمع‌ها کنیم. در آنجا راهبری را به عنوان پایگاه امداد و نجات انتخاب می‌کنیم که تمام این نقش‌های دولتی را بتواند ایفا کند که نخستین آن در معدن طبس اجرا می‌شود؛ ولی باید بدانیم که ایمنی یک فرهنگ است و حتی از فضای فرهنگی در جامعه نشأت می‌گیرد؛ یک جامعه بدون استرس، قطعاً با آرامش بیشتری در محیط کار فعالیت می‌کند. واقعیت این است که در معادن زغال‌ سنگ ما ایمنی رو به افول بوده است. ما تلاش می‌کنیم این فرهنگ‌سازی را مجدد ایجاد کنیم. این طرح امسال ۶۰۰ میلیارد تومان از بودجه عمومی منابع دارد که عمدتا به خرید تجهیزات امداد و نجات اختصاص پیدا می‌کند که عمدتا برای معادن زغال‌ سنگ است.

مزایده دوباره برای گلندرود

مدیرعامل ایمپاسکو همچنین در پاسخ به پرسش خبرنگار «می‌متالز» که موضوع زغال سنگ گلندرود به کجا رسید، گفت: ما گلندرود را مجددا به مزایده می‌گذاریم البته چندبار به مزایده رفته است. در واقع یک شرکت مشارکتی از سوی ایران و ترکیه اعلام آمادگی برای فعالیت در این معدن را کرده‌اند. سطح دانشی که می‌خواهند استفاده کنند، بالاتر خواهد بود. اگر مزایده برگزار و برنده مشخص شود، عملکرد آن را اعلام خواهیم کرد. در این راستا قرارداد ما هم‌ اکنون با شرکت «تجلی توسعه معادن و فلزات» فسخ شده است.

در مدل‌های جدید واگذاری به رفع نواقص دقت می‌کنیم

زارع درباره اصلاحات راهبری نیز عنوان کرد: ما یک آسیب‌شناسی درباره راهبری که به بخش خصوصی داده بودیم، انجام دادیم در برخی بخش‌ها موفق بودیم برای نمونه سرمایه‌گذاری که در هیرد یا کوه‌دم یا نخلک یا فروکروم جغتای و مس جانجا اتفاق افتاده است. مس جانجا یکی از بزرگ‌ترین معادن مس در سطح خاورمیانه یا حتی دنیا خواهد بود که در این معدن با همکاری بخش خصوصی کار‌ها در حال شکل گرفتن است. به‌ هر حال هر کاری که آغاز می‌شود، همراه با نقایصی نیز است، از این‌رو تلاش می‌کنیم در مدل‌های جدید واگذاری به رفع این نواقص دقت کنیم. ضمن اینکه بخش مهمی از نتیجه معدنکاری نیز به بازار بستگی دارد. برای مثال بازار فلزات که تقویت شد باعث شد معدن سرب نخلک وضعیت بهتری پیدا کند. داده‌های بسیاری می‌تواند در این کاری که می‌خواهیم انجام دهیم، موثر باشد، اما قطعاً قرارداد‌های ما با بخش خصوصی و مدلی که به کار می‌بریم هم برای حفظ منافع دولت و هم برای حفظ منافع بخش خصوصی تنظیم خواهد شد. امیدواریم در راهبری‌های جدید این اصلاحات را انجام بدهیم.

اقداماتی در راستای گردشگری معدنی

وی همچنین در زمینه گردشگری معادن نیز عنوان کرد: تلاش می‌کنیم در زمینه گردشگری معادن نوآوری داشته باشیم نمونه آن معدن پتاس خور و بیابانک است. یا معدن سرب و روی نخلک به عنوان یکی از معادن قدیمی زیرزمینی است یا معدن روی انگوران زمینه گردشگری دارد. این معادن نزدیک به پایان عمر معدنی خود هستند که می‌توانند در ادامه زمینه گردشگری برای آنها ایجاد کرد.

صورت‌های مالی ایمپاسکو شفاف است

مدیرعامل ایمپاسکو در ادامه به صورت‌های مالی اشاره کرد و افزود: صورت‌های مالی ما کاملاً شفاف هستند و نمره منصفانه را به خود اختصاص دادند که البته این موضوع نتیجه عملکرد مدیران قبل از من بوده است. فروش ما نزدیک به ۲۰ همت است، اما واقعیت آن است که ظرفیت این شرکت بیش از این رقم‌هاست که امیدواریم بتوانیم این میزان فروش را چندین برابر کنیم، هرچند این موضوع نیاز به زمان دارد. البته سود ما به خزانه دولت واریز می‌شود، چون ما یک مجموعه دولتی هستیم.

سرمایه‌گذاری در عناصر نادر خاکی در ابتدای راه است

زارع همچنین در پاسخ به پرسش خبرنگار «می‌متالز» که در زمینه عناصر نادر خاکی چه سرمایه‌گذاری انجام داده‌اید، گفت: چین در سال ۱۵۰۰ تن عناصر نادر خاکی تولید می‌کند، پس از این کشور، آمریکا در رتبه دوم قرار دارد؛ این دو کشور روی عناصر نادر خاکی در حال رقابت هستند. عناصر نادر خاکی بسیار استراتژیک هستند و هر کشوری که دارنده دانش فنی این عناصر باشد، دست پیش را دارد. چند ماده استراتژیک در دنیا وجود دارد شامل تیتانیوم، آلومینیوم و عناصر نادر خاکی که بر سر آنها رقابت وجود دارد. ما در ایران در زمینه عناصر نادر خاکی نیاز به اکتشاف داریم. در زمینه عناصر نادر خاکی گزارش‌هایی ارائه و پایلوتی نیز انجام شده و ما یک قدم حرکت کرده‌ایم؛ اما اینکه در دنیا مطرح باشیم به آن مرحله نرسیده‌ایم و نیاز به اکتشاف داریم؛ در این راستا مرکز تحقیقات یزد فعالیت دارد و دستگاه‌هایی برای این مرکز خریداری شده و ظرفیت خوبی دارد تا بتوانیم اکتشافاتی در منطقه یزد و کرمان انجام بدهیم که حدود ۳۰ درصد از ظرفیت ما را می‌تواند پوشش بدهد.

گزارش از علیرضا جعفری‌نژاد؛ پایگاه خبری فلزات خاورمیانه (می‌متالز)