ارز‌های دیجیتال بانک مرکزی بر بلندای نظام مالی جهان

به گزارش می‌متالز، فناوری‌های مبتنی بر وب، در چند سال اخیر به عنوان یک کاتالیزور اصلی در تغییر پارادایم سیستم‌های پولی و نظام‌های پرداخت در سراسر جهان عمل کرده است؛ بطوریکه رهبری فین تک در سازوکار‌های انتقال هزینه مبادلات تجاری و ذخیره ارزش، مفهوم ارز‌های معیار بویژه رمز پول‌ها را به شکل بی سابقه‌ای متحول کرده است.

از آنجایی که این مساله، موضوع ترند نظام مالی و بانکی در جهان محسوب می‌شود، بررسی اثرات کلان اقتصادی ارز‌های دیجیتال بانک مرکزی (CBDC ها) بر ایجاد پویایی در بستر تبادلات آنلاین، ضرورت می‌یابد؛ لذا در این مجموعه یادداشت‌ها با عنوان " تجربه جهانی توسعه ارز‌های دیجیتال بانک مرکزی"، از دریچه‌ای کلان، به موضوع خلق، انتشار و توسعه ارز‌های دیجیتال بانک مرکزی ورود می‌کنیم و پیامد‌های ورود این ابزار نوین مبادلاتی و ذخیره ارزش را بر سازوکار‌های مالی بخش‌های مختلف جهان و چگونگی تأثیر آن‌ها بر اهداف توسعه پایدار سازمان ملل (SDGs) مورد بحث قرار می‌دهیم.

ارز‌های دیجیتال بانک مرکزی بر بلندای نظام مالی جهان

ارز‌های دیجیتال بانک مرکزی یا CBDC ها، شکل نوین از نسخه دیجیتالی ارز‌ها و گونه‌ای متفاوت از دارایی‌های رمز نگاری شده‌ی خصوصی هستند که منحصرا، توسط بانک‌های مرکزی کشور‌ها و به پشتوانه‌ی مالی این نهاد، خلق و توسعه می‌یابد

در پاسخ به تقاضای فزآینده‌ی جامعه در تمایل به بستر‌های مبادلاتی و پرداخت‌های دیجیتال در مقایسه با پول نقد، اکنون اکثر بانک‌های مرکزی در حال تحقیق یا توسعه فعالانه CBDC‌ها به عنوان یک ابزار پرداخت ایمن، قابل اعتماد، سریع و دارای سهولت در استفاده هستند؛ طوریکه به گزارش فاینانشیال تایمز، ۸۶ درصد از بانک‌های مرکزی در سراسر جهان در حال انجام تحقیقات گسترده در مورد طراحی، خلق و انتشار CBDC‌ها هستند.

اگرچه پذیرش ارز‌های دیجیتال بانک مرکزی در مقیاس بزرگ همچنان محقق نشده است، اما شاهد قدم‌های اولیه‌ی امیدوار کننده‌ای در این حوزه بوده ایم:

کشور باهاما، اولین ارز دیجیتال بانک مرکزی را به طور رسمی در اکتبر ۲۰۲۰ راه اندازی کرد.
بانک مرکزی کارائیب شرقی با پروژه آزمایشی ارز دیجیتال بانک مرکزی خود یعنی DCash، که نسخه الکترونیک ارز قانونی این کشور یعنی دلار کارائیب شرقی است، در آوریل ۲۰۲۱، وارد این عرصه شد.
بانک‌های مرکزی دیگری نظیر چین و کامبوج، نسخه‌های دیجیتالی ارز‌های ملی و محلی خود را به عنوان ارز دیجیتال بانک مرکزی انتشار داده اند که یوان دیجیتال چین و باکونگ دیجیتال کامبوج، نمونه‌ای از آن‌ها است.
در اروپا، کشور سوئد یک پروژه ارز دیجیتال بانک مرکزی مستقل یک ساله به نام "e-krona" را به صورت آزمایشی راه اندازی کرده است.
علاوه بر این، ایالات متحده در حال بررسی ایجاد زیرساخت‌ها برای خلق و انتشار ارز دیجیتال بانک مرکزی قدرتمندی است و در پی تشدید همه گیری کووید -۱۹، شاهد بحث‌ها و پیشنهادات بیشتری در این حوزه بوده است. به طور مشابه، ده‌ها بانک مرکزی در اقتصاد‌های نوظهور و پیشرفته در حال بررسی انتشار CBDC هستند که نوید تسریع در قرار گرفتن ارز‌های دیجیتال بانک مرکزی بر بلندای نظام مالی جهانی می‌دهد.

مزایایی که جهان را آماده استقبال از ارز‌های دیجیتال بانک مرکزی کرده است

تلاش‌های بین‌المللی کنونی در رابطه با پروژه ارز‌های دیجیتال بانک مرکزی حول محور ایده و ماهیت این CBDC ها، فناوری‌های اساسی آن‌ها و مزایای CBDC‌ها می‌چرخد که توجه به پیامد‌های مثبت انتشار و توسعه ارز‌های دیجیتال بانک مرکزی، جهان را آماده استقبال از این رویکرد نوین پولی و مالی کرده است:

استدلال می‌شود که ارز‌های دیجیتال بانک مرکزی پتانسیل ایجاد "هم افزایی در راه حل‌های پرداخت دارای سهولت فراگیر" و کمک به یک سیستم پرداخت "ابتکاری، رقابتی و انعطاف پذیر" در سراسر مناطق جهان را دارند.

همچنین استنباط می‌شودکه CBDC ها، احتمالاً با سرعت بسیار بیشتری، اقتصاد را دیجیتالی کرده و با وجود ارز‌های دیجیتال بانک مرکزی، جهان به نوآوری‌های بهینه‌ای در سیستم‌های پرداخت دست می‌یابد.

این CBDC‌ها می‌توانند پرداخت‌های بین‌المللی کارآمد، سریع‌تر و مطمئن‌تر ایجاد کنند و گردش جریان سرمایه در سطح بین‌الملل را تضمین کنند.

پذیرش گسترده ارز‌های دیجیتال بانک مرکزی توسط اقتصاد‌های نوظهور می‌تواند موجب یک فراگیری مالی مدیریت شده بویژه در مناطق فاقد بانک شود. با این حال، موفقیت CBDC‌ها در عرصه بین الملل به شدت به عملکرد آن‌ها به عنوان یک جایگزین واقعی برای پول نقد در میان کاربران، از جمله مصرف کنندگان خصوصی، واسطه‌های مالی و بانک‌های مرکزی بستگی دارد. به عبارت دیگر، موفقیت اصلی ارز‌های دیجیتال بانک مرکزی به عملکرد آن‌ها به عنوان یک وسیله مبادله بهتر و پایدارتر وابسته است.

کشور‌هایی که در آن‌ها CBDC راه اندازی رسمی شده است

باهاما: ارز دیجیتال بانک مرکزی با نام "دلار شنی"
کامبوج: ارز دیجیتال بانک مرکزی با نام "باکونگ"
کارائیب شر قی (شامل سنت کیتس و نویس، سنت وینسنت و گرنادین ها، سنت لوسیا، گرانادا، دومینیکا، کارائیب، آنتیگوا و باربودا): ارز دیجیتال بانک مرکزی با نام " DCash"

کشور‌هایی که در آن‌ها CBDC در مرحله اجرای آزمایشی است

چین
اکوادور
جامائیکا
ژاپن
جمهوری کره
سنگاپور
سوئد
ترکیه
اوکراین
اروگوئه

کشور‌هایی که در حال مطالعه و تحقیق بر روی CBDC هستند

استرالیا
بحرین
برزیل
برونئی
مراکش
نیوزلند
نروژ
آفریقای جنوبی
کانادا
چک
منطقه یورو
فنلاند
غنا
ایران
ایسلند
هند
اندونزی
کنیا
انگلستان
ایالات متحده آمریکا
ماداگاسکار
موریس
سورینام
تایلند
تونس

نمونه‌هایی از ارز‌های دیجیتال بانک مرکزی موفق امروز در جهان

ارز دیجیتال بانک مرکزی "باکونگ" در کامبوج

بانک مرکزی کامبوج با هدف ساده‌سازی و تسریع دسترسی به خدمات مالی برای شهروندان خود، اخیراً پروژه ارز دیجیتال بانک مرکزی موسوم به "باکونگ" که نسخه دیجیتال ارز قانونی این کشور هست را راه‌اندازی کرد که بر ترکیبی از خدمات مالی معتبرتر، ارزان‌تر و رویکرد‌های جدیدتر CBDC‌ها تکیه دارد. این پروژه ارز دیجیتال بانک مرکزی به کاربران و شهروندان کامبوجی اجازه می‌دهد تا به ریه یل کامبوج یا دلار آمریکا به راحتی بوسیله‌ی باکونگ تراکنش کنند. تا به امروز، ۱۸ بانک از ۴۳ بانک تجاری کشور کامبوج برای حضور در بستر مبادلاتی و تراکنشیِ باکونگ ثبت نام کرده اند.

ارز دیجیتال بانک مرکزی "یوان دیجیتال" در چین

یوان دیجیتال، پس از تکمیل تحقیقات اولیه در دانشگاه‌ها و مراکز علمی چین، انتشار آزمایشی خود را در سال اواسط سال ۲۰۲۲ آغاز کرد. از آنجایی که چین در حال حاضر دارای زیرساخت‌های پرداخت دیجیتال بالغ است و ۹۵ درصد از پرداخت‌ها از طریق کیف پول‌های دیجیتال، انجام می‌شود، نتایج عملکرد یوان دیجیتال که در ابتدای فوریه ۲۰۲۳ منتشر شده است، حکایت از موفقیت چشمگیر یوان دیجیتال در نظام مالی چین دارد. WeChatPay و AliPay در بخش خصوصی و سیستم بانکداری تجاری دولتی چین شامل نهاد‌هایی نظیر بانک چین (BOC)، بانک ساختمانی چین (CCB)، بانک کشاورزی چین (ABC) و بانک صنعتی و تجاری چین (ICBC)، یوان دیجیتال را در بستر مبادلات و تراکنش‌های خود قرار داده اند. با توجه به موفقیت‌های بسیار قابل توجه بخش خصوصی در حوزه نقل و انتقالات مالی و اعتماد بیشتر جامعه به چین به آن‌ها در مقایسه با نهاد‌های دولتی در چین، کاربران این کشور از بستر مبادلاتی یوان دیجیتال در دو کمپانی WeChatPay و AliPay استقبال بیشتری کرده اند.

ارز دیجیتال بانک مرکزی "کرون الکترونیک" سوئد

عدم تمایل فزاینده شهروندان سوئدی به پول نقد در چند سال اخیر، بانک مرکزی این کشور را بر آن داشت تا یک پروژه آزمایشی به نام e-krona که یک ارز دیجیتال بانک مرکزی با ویژگی‌هایی شبیه به کرون کاغذی است، راه اندازی کند. بانک مرکزی سوئد در اواخر سال ۲۰۲۲ اعلام کرد اگرچه که می‌توان این ارز دیجیتال بانک مرکزی را به روش‌های مختلفی، چه به شکل فیزیکی (مانند اسکناس و سکه) و چه الکترونیکی (مانند پول در حساب‌های بانکی)، طراحی کرد، اما در حال حاضر بانک مرکزی سوئد (Riksbank) در حال آزمایش کرون الکترونیک به صورت رمزی الکترونیک و در قالب یک واحد دیجیتالی با قابلیت شناسایی منحصر به فرد و ارزشی مشابه با ارزش کرون کاغذی سوئد است.

مدل توزیع e-krona بر روی فناوری بلاک چین توسعه یافته است و خدمات پرداخت، تراکنش‌ها و ابزار‌های ذخیره ارزش در بستر‌های قابل رصد و مدیریت توسط بانک مرکزی سوئد ارائه می‌گردد.

منبع: شبکه خبری اقتصاد و بانک ایران (ایبنا)