یوروی دیجیتال چگونه بر سیستم مالی جهان تأثیر خواهد گذاشت؟

به گزارش می‌متالز، در بخش دیگری از مجموعه مقالات تجربه جهانی انتشار رمز ارز‌های جهانی، پس از بیان مزایایی که یوروی دیجیتال برای اتحادیه اروپا به ارمغان خواهد آورد، به دنبال پاسخ به این پرسش خواهیم بود که یوروی دیجیتال چگونه بر سیستم مالی جهان تأثیر خواهد گذاشت.

رمز ارز‌های خصوصی؛ عامل پیدایش یوروی دیجیتال

ظهور دارایی‌های رمزنگاری شده دیجیتال در سال ۲۰۰۸ که به رمز ارز‌های خصوصی یا ارز‌های دیجیتال شهرت پیدا کردند و گستردگی اقبال عموم مردم و صاحبان مشاغل و کسب و کار‌ها به چنین بستر‌های مبادلاتی، بانک‌های مرکزی در سراسر جهان را به فکر دیجیتالی کردن سیستم پولی و خلق و انتشار ارز‌های دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) انداخت. علت اصلی این تصمیم عاجلانه و الزامی بانک‌های مرکزی جهان، اقتصاد متزلزل، بسیار پر نوسان و غیر قابل ردیابی صنعت ارز‌های دیجیتال خصوصی بود؛ بویژه که از سال ۲۰۱۱، بیت کوین، پادشاه رمز ارز‌های جهان، ۵ دوره سقوط چالش برانگیز حتی تا بیش از ۴۵۰ درصد را در سال‌های ۲۰۱۱، ۲۰۱۵، ۲۰۱۷، ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ را تجربه کرد؛ لذا در چنین بستر نا امن و در حالیکه تضمین آینده روشن اقتصاد‌های جهان مبتنی بر ایجاد ابزارها، سازوکار‌ها و بستر‌های دیجیتالی بهینه خواهد بود، صدور رمز ارز‌های ملی که با پشتوانه بانک‌های مرکزی، علاوه بر ایجاد امنیت و سهولت در مبادلات تجاری، ابزاری قابل اعتماد در ذخیره ارزش باشند، به شدت ضرورت پیدا کرده است.

شاید به همین دلیل است که حتی شرکت‌های خصوصی بزرگ جهان نظیر "کمپانی متا" که نزدیک ۳ میلیارد نفر در جهان، کاربر چهار برنامه پرطرفدار متعلق به این شرکت یعنی اینستاگرام، واتس‌اپ، فیس‌بوک و پیام‌رسان فیس‌بوک هستند نیز در زمستان ۲۰۲۲ اعلام کرد که یک دارایی دیجیتال رسمی متمرکز مبتنی بر فناوری بلاک چین و دفتر کل توزیع شده (DLT) را با پشتوانه اوراق قرضه دولتی ایجاد خواهد کرد.

فناوری بلاک چین، پایه‌های تکنولوژیکی برای دیجیتالی کردن سیستم پولی و خلق و انتشار یک ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) را تشکیل می‌دهد.

یوروی دیجیتال یکی از همین رمز ارز‌های رسمی بانک مرکزیِ اروپا و مبتنی بر فناوری بلاک چین و تولید متمرکز است که جهت جلوگیری از ورود شهروندان و صاحبان مشاغل در منطقه یورو به بستر نا امن و پر ریسک دارایی‌های رمز نگاری شده خصوصی در اثر تقاضای فزاینده جامعه اروپایی برای دریافت خدمات پرداخت و انتقالِ قابل اعتماد الکترونیک و دیجیتال، بوجود خواهد آمد و تضمین می‌کند شهروندان اروپا در این عصر دیجیتال به یک ابزار پرداخت ساده، عموماً شناخته شده، ایمن و قابل اعتماد، دسترسی آزاد داشته باشند.

مزایای یوروی دیجیتال مبتنی بر بلاک چین چیست؟

مقاومت سیستماتیک بالا در برابر جعل تراکنش‌ها

از آنجایی که سیستم تراکنش‌ها به طور همزمان و اتوماتیک بر روی چندین مرکز داده با قابلیت رصد دارد، امکان جعل یا تغییر داده‌های تراکنش غیرممکن خواهد شد. این مقاومت سیستماتیک در برابر دستکاری‌ها و اختلالات، مزایای قابل توجهی بویژه برای مشتریان و مشاغل مختلف که عموما هیچ شناخت و اعتمادی به یکدیگر ندارند، بوجود می‌آورد؛ در واقع، این بستر امن، ریسک ناشی از مبادلات تجاری با کمترین میزان آشنایی را از بین می‌برد.

امنیت در مقابل حملات سایبری و هکری

داده‌های مرتبط با مبادلات و نقل و انتقالات هر کاربر در یک سازوکار ویژه مالی، به صورت مدیریت شده، غیرمتمرکز و بر روی چندین سرور شخص ثالث در دیتا سنتر بانک مرکزی اتحادیه اروپا ذخیره می‌شوند. از آنجایی که در این فرآیند، هیچ چالش یا نقطه‌ی نفوذ و شکستی به چشم نمی‌خورد، ذخیره‌سازی غیرمتمرکز داده ها، سیستم را در برابر حملات سایبری و نفوذ هکر‌ها مقاوم‌تر می‌کند.

افزایش بهره وری در بستر یوروی دیجیتال

نظام پرداخت، مبادله و ذخیره ارزش در سازوکار یوروی دیجیتال که مبتنی بر فناوری بلاک چین هست و DLT همتا به همتا دارد، به شدت می‌تواند منجر به افزایش بهره‌وری قابل توجه در صنعت رمز ارز‌های رسمی و ملی شود.

یکی از ویژگی‌های اصلی بستر یوروی دیجیتال که سبب بهینه گی بالا در این بخش می‌شود، سیستم پرداخت بسیار ساده و دارای سهولت و عدم نیاز به واسطه‌های متعدد (مانند اتاق‌های پایاپای) است. در نتیجه، هزینه‌های این نظام پرداختی بسیار کاهش می‌یابد و تراکنش‌ها بسیار پرشتاب‌تر پردازش می‌شوند. این سازوکار همچنین دارای بهبود کارایی قابل توجه در پرداخت‌های بین المللی و فرامرزی خواهد بود.

به عنوان مثال، نقل و انتقالات بین المللی از آلمان به آرژانتین ممکن است تا ده روز طول بکشد و می‌تواند تا ۱۰ ٪ از کل مبلغ ارسال شده به عنوان کارمزد انتقال کسر شود. اما بکارگیری نظام پرداخت یوروی دیجیتال، حتی در بین مناطق ارزی بسیار متمایز، می‌تواند تسویه سریع را با هزینه‌های ناچیز تراکنش امکان‌پذیر کند.

چرا یوروی دیجیتال، برتری چشمگیری نسبت به رمز ارز‌های خصوصی دارد؟

در توضیح چگونگی برتری نسبتا مطلق ارز‌های دیجیتال بانک مرکزی مانند یوروی دیجیتال در مقابل دارایی‌های رمزنگاری شده خصوصی نظیر بیت کوین، توجه به نکات زیر قابل توجه است:

اکثر شبکه‌های DLT موجود، مانند شبکه بیت کوین، ساختار متفاوت، نا مطمئن و غیر قابل ردیابی نسبت به سیستم DLT توسعه یافته بانک‌های مرکزی دارند؛ لذا با توجه به این مهم، فدرال بانک‌ها مانند بانک مرکزی اتحادیه اروپا نیازی به استفاده از یک سیستم DLT غیرمتمرکز که کاملاً بدون اعتماد متقابل طرفین مبادله بوده و از طریق مکانیزم اجماع توزیع شده (PoW) اجرا می‌شود، ندارد، زیرا سطح بالایی از امنیت را در بستر بنیادین خود جای داده است.

با اینکه مکانیزم PoW شبکه بیت‌کوین، ایمن‌ترین و پرکاربردترین فرآیند بستر مبادلاتی تا به امروز بوده است، اما دچار هدررفت انرژی شدید و آسیب زنندگی بالا به محیط زیست بوده و منجر به محدود شدن توان تراکنش‌ها می‌شود.

برخلاف شبکه بیت‌کوین، بلاک‌چین‌های «مجاز» با اعتبارسنجی‌های شناخته شده و قابل اعتماد توسط نهاد‌های توسعه دهنده‌ی این فناوری جهت خلق بستر رمز ارز‌های ملی مانند یوروی دیجیتال، به بانک‌های مرکزی در سراسر جهان ارائه می‌گردد.

معایب متعدد ارز‌های دیجیتال رایج نظیر مصرف انرژی بالا، چالش‌های مقیاس‌پذیری و قیمت‌های پر نوسان، در مقابل ارز دیجیتال بانک‌های مرکزی با قابلیت ثبات و پایداری در ارزش و بستر مطمئن، حرفی برای گفتن ندارد.

امنیت سایبری با رمز ارز‌های خصوصی مانند بیت کوین که از یک سیستم پولی بازی که مبتنی بر اعتماد به اشخاص ثالث مانند بانک‌ها، بانک‌های مرکزی یا دولت نیست، تشکیل می‌شود، ناسازگار است.

یورو دیجیتال چگونه بر سیستم مالی فعلی تأثیر می‌گذارد؟

اختراعات پولی، ساختار نظام‌های مالی را در طول تاریخ به چالش کشیده و دگرگون کرده است. نوآوری‌های پولی و مالی همواره در بیم موفقیت و عدم موفقیت خود، اقبال مردم و سازمان‌ها به بانک‌های مرکزی را گهگاه دستخوش تغییر کرده‌اند.

در همین بستر، رمز ارز رسمی اتحادیه اروپا تلاش می‌کند تا دیجیتالی‌سازی را تقویت کند و در عین حال آزادی انتخاب مردم را در مورد نحوه پرداخت و تضمین رقابتی و ایمن بودن پرداخت‌هایشان را حفظ کند. علاوه بر این، یوروی دیجیتال، سیستم مالی فعلی اروپا را ایمن‌تر، در دسترس‌تر و ساده‌تر می‌سازد و شمول مالی را ارتقا می‌دهد. با این حال، حفاظت از حریم خصوصی، اولویت اصلی برای منتشر کنندگان یوروی دیجیتال خواهد بود این امر به حفظ اعتماد در پرداخت کمک شایان می‌کند.

از طرف دیگر، یوروی دیجیتال، هزینه‌های مرتبط با تراکنش‌ها را به شدت کاهش داده و بستر الکترونیک اقتصاد را ارتقا می‌بخشد و در عین حال تضمین می‌کند که پول بانک مرکزی در قلب سیستم مالی باقی می‌ماند.

مساله بعدی این است که یک یوروی دیجیتال می‌تواند به طور بالقوه در مقیاس جهانی کاتالیز شود؛ یعنی ممکن است با ارائه قابلیت همکاری با ارز‌های دیجیتال بین‌الملل، از جمله سایر CBDC ها، مزایای کارایی را در پرداخت‌های فرامرزی ایجاد کند.

اما توجه به این نکته خالی از لطف نیست که دو نقطه قوت اصلی یوروی دیجیتال یعنی ایمنی و نقدینگی، اگر به اندازه کافی تحت مدیریت قرار نگیرد، می‌تواند بر ثبات پولی و مالی اتحادیه اروپا از سه جنبه تأثیر بگذارد:

اثرات بر واسطه گری مالی و تخصیص سرمایه بانکی

یوروی دیجیتال با عملکرد بهینه خود می‌تواند فعالیت بانک‌ها را به شدت کاهش دهد یعنی ممکن است به طور بالقوه، حجم عظیمی از سپرده‌های بانکی به یوروی دیجیتال تبدیل شود لذا اگر محدودیتی برای این نقدشوندگی در نظر گرفته نشود، مردم مبالغ هنگفتی از بانک‌های تجاری را به بانک‌های مرکزی منتقل می‌کنند؛ لذا این امر می‌تواند منجر به تامین مالی گران‌تر، کاهش سودآوری بانک‌ها و در نهایت کاهش وام‌دهی و محدود کردن تامین مالی در بخش حقیقی اقتصاد اروپا شود.

مشکلات احتمالی یوروی دیجیتال در زمان بحران

یک یوروی دیجیتال دسترسی به یک دارایی سیال ایمن را فراهم می‌کند که برخلاف پول نقد، بدون محدودیت طراحی شده و می‌تواند در مقادیر زیاد و بدون هزینه، ابزار ذخیره ارزش شود. اما اگر این فرآیند، ساختار صحیحی نداشته باشد، با تغییر ناگهانی ماهیت وجوه پس انداز شده شهروندان از قالب حساب‌های بانکی به یوروی دیجیتال، در زمان‌های بحران، نوسانات مالی در اقتصاد اروپا تشدید خواهد شد.

تاثیر بر سیستم پولی بین الملل

ایجاد امکان استفاده از یوروی دیجیتال برای شهروندان غیر مقیم، این ارز دیجیتال را به عنوان وسیله‌ای امن برای پرداخت تراکنش‌های خرده فروشی فرامرزی جذاب‌تر می‌کند و سازوکار‌های مالی بین‌الملل کشور‌های دیگر را دچار رکود خواهد کرد. زیرا یوروی دیجیتال، با عملکرد بهینه خود، ناکارآمدی در زیرساخت‌های پرداخت برون مرزی دیگر مناطق جهان را به خوبی نمایان می‌کند.

از طرف دیگر، اگر محدودیتی برای ویژگیِ ذخیره ارزش بودن یوروی دیجیتال اندیشیده نشود، این مزیت ممکن است به قیمت تشدید شوک‌های بین‌المللی، نوسانات نرخ ارز بالاتر و تأثیر شدیدتر بر شرایط مالی خارجی تمام شود.

جمع‌بندی؛ یوروی دیجیتال و آینده اروپا

یوروی دیجیتال، ابزار پرداخت، انتقال و ذخیره ارزش امن، کم هزینه، با ثبات و کارای اتحادیه اروپا است که نسخه الکترونیک اسکناس‌های این واحد پولی محسوب شده و توسط بانک مرکزی اروپا پشتیبانی می‌شود که وجود این نهاد، در واقع، قوی‌ترین تضمین قابل تصور خواهد بود.

با این حال، واسطه گری بانکی، ثبات مالی و سیستم مالی بین الملل، سه مورد مهم در حوزه یوروی دیجیتال است که پاسخ واضحی در چشم‌انداز آتی آن توسط مدیران ECB اعلام نشده است. همین امر در مورد محافظت از اطلاعات شخصی کاربران یوروی دیجیتال نیز صدق می‌کند.

در برخی اظهارنظر‌های رسمی، هنوز هم بیم این وجود دارد که برخلاف ارز‌های دیجیتال، این رمز ارز رسمی با مصرف بیش از حد برق، انتشار گاز‌های گلخانه‌ای را افزایش ندهد.

بنابراین، خلق و انتشار یوروی دیجیتال، چالش‌برانگیز خواهد بود و به همین دلیل است که بانک مرکزی اتحادیه اروپا در انتشار رسمی آن، به شدت محتاط عمل می‌کند.

مدیران ECB، تاریخ انتشار فراگیر یوروی دیجیتال را در بهترین حالت ممکن، اواسط سال ۲۰۲۶ اعلام کرده‌اند که هنوز هم در هاله‌ای از ابهام است.

منبع: شبکه خبری اقتصاد و بانک ایران (ایبنا)