رنگ‌ولعاب خوش کاشی‏‏‌سازان

به گزارش می‌متالز، از انواع کاشی و سرامیک می‌توان به کاشی بدنه (دیوار)، کاشی کف که در اصطلاح عامیانه به آن سرامیک می‌گویند و کاشی پرسلانی که نسل سوم صنعت کاشی و سرامیک است، اشاره کرد. به گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت، کشور تا سال ۱۴۰۴ برای توسعه صنعتی بر هفت‌صنعت بزرگ و موثر تکیه خواهد کرد که یکی از آنها، صنعت کاشی و سرامیک است. مهم‌ترین عامل در این صنعت که می‌تواند موجب رونق بیشتر کاشی و سرامیک شود، افزایش تقاضا و اعظای مشوق‌های تولیدی در ساختمان‌سازی است.

چین؛ سردمدار تولید جهانی کاشی و سرامیک

طی سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۱۹ قرنطینه‌های سراسری و بسته شدن موقتی کارخانه‌ها بر اثر شیوع ویروس کرونا، موجب کاهش میزان تولید شد. در ۲۰ سال اخیر حدود ۴۶ درصد از کل کاشی‌های دنیا در آسیا تولید شده که در سال گذشته میلادی این میزان به حدود ۷۰ درصد رسیده است. بزرگ‌ترین کشور تولیدکننده کاشی در جهان، چین با ۵۲ درصد تولید جهانی و پس از آن هندوستان با ۸ درصد تولید جهانی است. در سال ۲۰۲۰ چین و هند به ترتیب ۸ هزار و ۴۷۴ میلیون مترمربع و یک‌هزار و ۳۲۰ میلیون مترمربع کاشی و سرامیک تولید کردند.

عراق؛ مقصد صادراتی کاشی سازان ایرانی

عمده کاشی کشور در شهر‌های یزد، کرمان، مشهد، اصفهان، تهران و قزوین تولید می‌شود که باتوجه به رکود در اجرای پروژه‌های عمرانی و ساختمانی، صنعت کاشی وسرامیک نیز با محدودیت‌های فراوانی مواجه شده، به‌طوری که می‌توان گفت در ایران اشباع شده است؛ در نتیجه شرکت‌های صنعت کاشی وسرامیک برای هرگونه توسعه سرمایه‌گذاری باید به بازار‌های صادراتی رجوع کنند. صنعت سرامیک ایران از نظر صادرات در دنیا جایگاه پنجم را دارد. وجود معادن غنی برای تامین مواداولیه باعث شده است تا ایران در بین بزرگ‌ترین صادرکنندگان کاشی وسرامیک جهان قرار گیرد و حتی برخی از کشور‌های منطقه مواداولیه موردنیاز تولید کاشی‌وسرامیک خود را از ایران تامین کنند. حدود ۷۳ درصد کاشی وسرامیک ایران به عراق صادر می‌شود و انتظار می‌رود با توجه به ارزان بودن انرژی در ایران و وجود مواداولیه فراوان این صنعت در کشور، در آینده نیز این روند صادرات حفظ شود. صنعت کاشی وسرامیک با ارزش بازاری بالغ بر ۱۵ هزار میلیارد تومان سهم کمی از ارزش کل بازار سرمایه را تشکیل می‌دهد. صنعت مذکور شامل هفت‌شرکت است که مهم‌ترین شرکت به لحاظ ارزش بازار سهام، «کحافظ» با ارزشی بالغ بر ۴ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان است. بازدهی سالانه این صنعت در ۱۴۰۱، به میزان ۷۴ درصد بوده که در مقایسه با بازدهی ۵۰ درصدی کلیت بازار سرمایه عملکرد متعادلی محسوب می‌شود. در این میان بیشترین بازدهی برای شرکت «کلوند» با ۱۲۰ درصد و کمترین بازدهی نیز برای «کهرام» با بازدهی منفی ۲۱ درصد است. نسبت قیمت به سود صنعت کاشی‌وسرامیک در حال حاضر ۹/ ۱۱ واحد است که در مقایسه با کلیت بازار که حدود ۴/ ۱۰ است، ۱۴ درصد رشد بیشتری را تجربه کرده است. در میان شرکت‌های فعال این صنعت «کحافظ» با نسبت قیمت به سود ۹/ ۱۰ واحد نسبت به هم گروهی‌های خود جاماندگی بیشتری دارد و «کسعدی» نیز با نسبت قیمت به سود ۴/ ۱۸ واحد بیشترین رشد نسبت را در بین هم گروهی‌های خود دارد.

«کساوه» سهم پرسود صنعت

در بررسی هر شرکت تولیدی، اولین معیاری که به ذهن هر فرد می‌رسد میزان سودآوری آن است. میانگین حاشیه سود ناخالص صنعت کاشی و سرامیک در دهه ۹۰ شمسی ۲۴ درصد بوده و حاشیه سود خالص نیز در حدود ۱۳ درصد به دست آمده است. بررسی روند حاشیه سود نشان می‌دهد که در سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۵ اوضاع سودآوری صنعت رو به وخامت بوده است. از سال ۱۳۹۶ به بعد شرکت‌ها توانستند با فروش صادراتی حاشیه سود خود را افزایش دهند، به طوری که در ۹ ماهه ۱۴۰۱ حاشیه سود ناخالص و خالص کلیت صنعت به ۳۴ درصد و ۲۹ درصد افزایش یافته است. در میان شرکت‌های صنعت بیشترین حاشیه سود ناخالص و خالص مربوط به شرکت «کساوه» است که توانسته است با کنترل هزینه‌ها و افزایش فروش صادراتی خود حاشیه سود ناخالص ۴۶ درصدی و حاشیه سود خالص ۴۲ درصدی را به ثبت برساند. کمترین میزان حاشیه سود ناخالص و خالص نیز برای «کصدف» است که به ترتیب منفی ۴۲ درصد و منفی ۵۱ درصد بوده است.

اوج تولید کاشی سازان در سال ۱۴۰۱

بررسی روند تولیدات صنعت کاشی وسرامیک نشان می‌دهد که در دهه اخیر شرکت‌های این صنعت اوضاع بسیار بدی را به لحاظ رشد میزان تولید تجربه کرده اند. از سال ۱۳۹۱ صنعت با افت تولید مواجه بوده که در سال ۱۳۹۴ به اوج افت خود رسیده و کاهش ۲۴ درصدی را به ثبت رسانده است. با این حال از سال ۱۳۹۶ رونق نسبی در تولیدات این صنعت رقم خورده که این رونق در سال ۱۴۰۱ جهش خیره کننده‌ای داشته و افزایش ۴۱ درصدی در تولیدات این صنعت رخ داده است. عمده دلیل آن را با توجه به وضعیت رکودی ساخت وساز در کشور می‌توان افزایش سهم صادرات شرکت‌های کاشی وسرامیک و در نتیجه رشد تقاضا برای آن‌ها دانست. در میان شرکت‌های این صنعت برای دوره ۱۲ ماه ۱۴۰۱، بیشترین میزان تولید مربوط به شرکت «کساوه» است که با تولید ۲۳ میلیون و ۹۳۵ هزار مترمربع کاشی و سرامیک حدود ۴۶ درصد تولید کل صنعت را شامل می‌شود. کمترین میزان تولید نیز برای «کصدف» است که با تولید ۲ میلیون مترمربع کاشی و سرامیک ۴ درصد کل تولیدات صنعت را تشکیل می‌دهد.

سهم عمده «کساوه» از درآمد صنعت

ارزیابی درآمد صنعت کاشی و سرامیک نشان می‌دهد که به‌طور متوسط هر سال ۳۱ درصد به فروش این صنعت افزوده شده است. در سال ۱۳۹۴ افت ۲۰ درصدی در فروش کلی صنعت رخ داده که بیشترین افت در دهه اخیر بوده است. با این حال از سال ۱۳۹۵ فروش صنعت کاشی وسرامیک شیب صعودی به خود گرفته، به‌طوری که در سال ۱۴۰۱ درآمد آن‌ها ۴۹ درصد افزایش را تجربه کرده است. کاشی سازان باتوجه به رکود عمیق ساخت وساز عمدتا به صادرات روی آوردند و به‌طور میانگین ۳۶ درصد از درآمد صنعت در سال ۱۴۰۱ مربوط به فروش صادراتی بوده است. در این بین بیشترین سهم صادرات مربوط به «کساوه» بوده که ۶۱ درصد از درآمد خود را در سال ۱۴۰۱ از محل صادرات کسب کرده است. حال با بررسی درآمد فروش شرکت‌های کاشی ساز درمی یابیم که بیشترین درآمد مربوط به «کساوه» است که توانسته است با فروش یک‌هزار و ۲۲۷ میلیارد تومانی ۲۹ درصد درآمد کل صنعت را در سال ۱۴۰۱ تشکیل دهد. کمترین میزان درآمد سالانه نیز مربوط به «کصدف» است که با فروش ۸۴ میلیارد تومانی ۲ درصد از فروش کلیت صنعت را از آن خود کرده است.

ارزان‌فروشی در «کحافظ»

قیمت کاشی وسرامیک در کشور یک قیمت تصویب‌شده و زیر نظر انجمن صنفی تولیدکنندگان کاشی‌وسرامیک کشور است. به طور کلی قیمت مصوب کاشی وسرامیک باتوجه به قیمت مواداولیه، نیروی کار و در نظر گرفتن سود و زیان شرکت‌های کاشی ساز توسط انجمن صنفی تولیدکنندگان کاشی کشور تصویب و به صورت بخش نامه به همه آن‌ها اعلام می‌شود. در این بین با توجه به اینکه صنعت کاشی وسرامیک صادرات‌محور بوده و عمده درآمد شرکت‌ها از محل صادرات است، برخی آن‌ها که توانستند تعامل خوبی با کشور‌های خارجی داشته باشند و فروش صادراتی خود را افزایش دهند، با نرخ فروش بیشتری محصولات خود را به فروش رساندند که این موجب شده است تا سود بیشتری کسب کنند. بر این اساس دو شرکت «کلوند» و «کساوه» در اسفندماه نسبت به میانگین کل سال ۱۴۰۱، مهم‌ترین محصولات خود را که محصول لعابدار و کاشی دیواری صادراتی است، ۳۱ درصد بیشتر به‌فروش رساندند. با این حال در این مقیاس شرکت «کحافظ» محصول اصلی خود را که کاشی پرسلانی است در اسفندماه ۵ درصد کمتر از میانگین سال به فروش رسانده است که نسبت به سایر هم گروهی‌ها عملکرد ضعیفی محسوب می‌شود.

فوران نقدینگی در «کترام»

بحث جریان نقد یکی از مسائل بااهمیت در شرکت‌های تولیدی محسوب می‌شود؛ چرا که نقدینگی می‌تواند شرکت‌ها را در تامین مواداولیه و افزایش ظرفیت عملی تولید یاری رساند. بررسی میزان نقدینگی صنعت نشان می‌دهد که در دوره ۹ ماهه ۱۴۰۱، به‌طور متوسط ۸ درصد فروش کل کاشی سازان تحت عنوان نقدینگی ذخیره شده که به‌نسبت عدد مطلوبی برای کلیت صنعت محسوب می‌شود. حال در این بین بیشترین نقدینگی حاصل از فروش را شرکت «کترام» به ارمغان آورده که در حدود ۳۹ درصد بوده و کمترین میزان برای شرکت «کسعدی» است که باتوجه به وضعیت نقدینگی بد در این شرکت منفی ۲ درصد از فروش خود را جذب نقدینگی کرده است.

متغیر‌های اثرگذار بر سودآوری صنعت

یکی از عواملی که همواره عمده صنایع تولیدی را تحت‌تاثیر خود قرار می‌دهد، نوسانات نرخ ارز است. افزایش نرخ ارز می‌تواند هزینه‌های تولیدی شرکت را افزایش دهد که این امر می‌تواند برای شرکت‌های صادرات‌محور امری مفید باشد؛ چراکه موجب رشد درآمدی آن‌ها خواهد شد. در این میان یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین عوامل، کاهش نقدینگی و در نتیجه رکود و متوقف شدن پروژه‌های ساخت وساز است. از آنجا که این صنعت رابطه مستقیمی با ساخت وساز پروژه‌های عمرانی دارد، هرگونه رکود و کاهش فعالیت موجب افت تقاضا برای کاشی و سرامیک خواهد شد که در نتیجه سودآوری شرکت‌ها را کاهش می‌دهد. یکی از دلایلی که باعث شده عمده شرکت‌های این صنعت به فروش صادراتی روی آورند همین امر است که البته باید در نظر داشت بیش از ۷۰ درصد فروش به کشور عراق صورت می‌گیرد که این خود یک ریسک تلقی می‌شود؛ چرا که هرگونه مشکل سیاسی با این کشور می‌تواند فروش صنعت را با اخلال مواجه سازد.

نقاط ضعف و قوت صنعت کاشی و سرامیک

نقاط ضعفی را که موجب عدم‌تمایل سرمایه‌گذار به این صنعت می‌شود می‌توان عدم‌تناسب حجم سرمایه‌گذاری با نیاز کشور دانست. همچنین عدم‌توانایی رقابت کاشی وسرامیک‌سازان ایران با تکنولوژی‌های موجود در کشور‌های اروپایی یک عامل ضعف است. پایین بودن کیفیت محصولات تولیدی و تحریم‌ها و چالش‌های دولتی نیز دو مورد از نقطه‌ضعف‌های عمده صنعت محسوب می‌شود. در مقابل، کاهش هزینه تولید به دلیل تامین مواداولیه در داخل کشور، قیمت نسبتا پایین سوخت در داخل ایران، حمل ونقل ارزان در ایران و هزینه پایین نیروی انسانی نقاط قوت شرکت‌های کاشی و سرامیک محسوب می‌شوند که باعث شده‌اند این صنعت از نظر وزارت صمت جزو هفت‌صنعت آینده‌دار و موثر به شمار آید.

منبع: دنیای اقتصاد