هشدار درباره تکرار بحران بورسی ۹۹/ ۷ نکته و برآورد بازار سهام در بهار و تابستان ۱۴۰۲

به گزارش می‌متالز، از ابتدای فروردین ماه تا نیمه اردیبهشت ۱۴۰۲ شاهد موج سنگین ورود پول حقیقی به بازار سهام و رشد خیره کننده شاخص کل بورس بودیم. این روند در ادامه موج افزایش تقاضا که از پاییز ۱۴۰۱ شروع و به مدت ۶ ماه ادامه یافته بود تا حدودی منجر به جذاب شدن بازار سرمایه نسبت به بازار‌های موازی ارز، مسکن و... شده بود.

این درحالی است که در معاملات صبح امروز یک شنبه ۱۷ اردیبهشت ماه، در حالی که شاخص کل در ۱۰ دقیقه ابتدایی معاملات حدود ۱۲ هزار واحد رشد کرده بود به یک باره شاهد چرخش گسترده در روند بازار بودیم و شاخص کل بورس حدود ۹۰ هزار واحد منفی شد. تلورانس ۱۰۰ هزار واحدی در روز‌هایی که برخی از مسوولان وزارت اقتصاد نوید ورود روزانه پول حقیقی ۱۰۰۰ میلیارد تومانی به بازار سهام را مطرح کرده و ایده شروع مجدد عرضه اولیه در محافل خبری دست به دست می‌شد یک موضوع غافلگیر کننده بود.

با توجه به نزدیک بودن بحران بورسی ۱۳۹۹ که طی آن بسیاری از مردم عادی تازه وارد به بازار سهام بخش مهمی از سرمایه ریالی خود را در شرایط تورمی از دست دادند، همچنان نگاه عمومی به بازار سرمایه با بدبینی و ترس همراه بود این در حالی است که به هر حال بخشی از سرمایه‌ها برای حفظ ارزش دارایی‌ها ناشی از رشد افسار گسیخته قیمت سهام بار دیگر به سمت این بازار متمایل شده است. در ادامه تلاش می‌کنیم با مقایسه شاخص‌های کلی بازار در سال ۱۳۹۹ و اردیبهشت ۱۴۰۲ یک تحلیل نسبی در خصوص وضعیت فعلی بازار سهام ارائه کنیم.

بازار برای اصلاح بدنبال بهانه است!

۱-تحلیل گران بازار سرمایه در هفته‌های اخیر گمانه زنی‌های جدی درخصوص اصلاح شاخص کل مطرح کرده بودند. در واقع بسیاری از فعالان بازار بدنبال بهانه‌ای برای اصلاح قیمتی در بازار سهام بودند. این درحالی است که در بهار ۱۳۹۹ فضای هیجانی بازار مانع از اظهارنظر‌های دقیق نسبت به فضای کلی بازار شده بود یا در حالت خوش بینانه هشدار‌های منتقدین رشد حبابی بورس شنیده نشد.

تفاوت شاخص قیمت بر سود در دو مقطع بهار ۱۳۹۹ و بهار ۱۴۰۲

۲- بررسی‌ها نشان میدهد هم اکنون شاخص قیمت به سود یا p بر E بازار حدود ۱۰ واحد است، این در حالی است که شاخص مذکور در اوج هیجان بازار سرمایه در سال ۱۳۹۹ حدود ۳۰ واحد بود. با توجه به اینکه میانگین بلند مدت این شاخص حدود ۵ الی ۶ واحد است به طور قطع می‌توان مدعی شد که در آن مقطع شاهد یک سوپر حباب در بازار سهام بودیم.

نکته مهمی که در نمودار زیر قابل توجه است اینکه اگر اطلاعات مربوط به بهار ۱۳۹۹ که رشد خارج از قاعده پی بر‌ای بازار رقم خورده است از میانگین خارج شود، متوسط نسبت مذکور حدود ۵ الی ۶ واحد برآورد میشود که بر این ترتیب شاهد رشد بازار بیش از محدوده بلندمدت آن هستیم.

۳-ذکر این موضوع ضروری است که در سال ۱۳۹۹ شاهد تغییر شدید نرخ بهره بین بانکی از ۱۸ به ۹ درصد و مجدد به محدوده ۱۸ درصدی بودیم. این درحالی است که هم اکنون نرخ سود بین بانکی در محدوده ۲۴ درصد است. از سوی دیگر در شرایط فعلی بازار با وجود رشد پی در پی نرخ بهره بین بانکی این شاخص به عنوان یک عامل منفی در مقابل روند بازار مورد توجه قرار نگرفته است. در واقع میزان ورود پول حقیقی چنان گسترده بود که عملا رشد بیش از حد نرخ سود بین بانکی نیز نتوانست مانع رشد بازار سهام شود.

ورود به محدوده سقف قیمتی برای دو گروه فولادی و پتروشیمی

۴- بررسی‌ها نشان می‌دهد با توجه به تثبیت نرخ ارز در بازار مبادله ارزی و رشدی که گروه‌های پتروشیمی و فولادی در دو ماه اخیر بازار سهام تجربه کردند، از این دو گروه پیشران بازار نمی‌توان انتظار رشد بیشتری را داشت. در واقع بخش مهمی از این شرکت‌ها در سقف قیمتی خود با توجه به معیار‌هایی از قبیل قیمت به سود و قیمت بر فروش قرار گرفته اند. این درحالی است که دو گروه بانکی و خودرویی که در رشد‌های اخیر بازدهی مناسبی نداشتند، شاید بتوانند لیدری بازار را در ایام پیش رو در دست داشته باشند.

همچنین ذکر این نکته لازم است که گروه خودرویی و به خصوص سهام شرکت‌های شناخته شده‌تر در این ۲ گروه، علاوه بر بازدهی کمتری که نسبت به گروه‌های دلاری در این ایام ثبت کرده است، به واسطه ۱-طرح واردات خودرو (سود ۱۵ درصدی واردکننده) و ۲-سود قابل توجهی که از محل تسعیر ارز به دست می‌آورد، می‌تواند گروه پیشتاز بازار به حساب آید و به نظر می‌رسد که توجه سهامداران در روز‌های اخیر به این گروه حکایت از همین امر دارد.

تکرار تجربه غلط عرضه دیر هنگام اوراق در زمان افزایش عرضه در بازار سهام

۵- نکته‌ی دیگری که لازم است تا سهامداران به آن توجه کنند این است که تجربه‌ی سال ۹۹ نشان می‌دهد که اگر دولت قصد فروش اوراق در بازار بدهی را داشته باشد، طبیعتا بازار با فشار عرضه مواجه خواهد شد. توجه داشته باشیم که صندوق‌های درامد ثابت پل مشترک بازار سهام و بازار بدهی هستند و افزایش عرضه در یک بازار از این طریق روی بازار دیگر اثر می‌گذارد. اگرچه البته انتظار می‌رفت وزارت اقتصاد از تجربه‌ی سال ۹۹ استفاده کند و ساز و کار و بخشنامه‌های عرضه اوراق را هرچه سریع‌تر تهیه و تدوین کند تا فرایند عرضه اوراق به صورت قطره چکانی و تدریجی از ابتدای سال انجام شود، اما در هر صورت با توجه به شرایط فعلی به نظر می‌رسد همانند سال ۹۹ شاهد عرضه اوراق در ماه‌های خرداد و تیر باشیم که می‌تواند ترمز محکمی برای رشد بازار به حساب بیاید.

شروع دیر هنگام ورود عرضه اولیه به بازار سهام

۶- از طرف دیگر این روز‌ها که زمزمه عرضه اولیه‌ها مجددا بر سر زبان‌ها افتاده است، باید به این نکته توجه کرد که همزمانی این عرضه‌ها با روز‌هایی که دولت قصد فروش اوراق را دارد، طبیعتا فشار فروش زیادی را در بازار به وجود می‌آورد، اتفاقی که دقیقا در سال ۹۹ و در روز‌هایی که بازار روند اصلاحی به خود گرفته بود کاملا مشهود و مشخص بود. بر این اساس این انتقاد مطرح میشود که چرا با وجود گذشت ۶ ماه از فاز صعودی در بازار سهام روند پر سرعت ورود عرضه اولیه به بازار برای جلوگیری از التهابات آغاز نگردید و حالا در مقطع حساس نیمه دوم بهار بحث در دستور کار قرار گرفته است.

نقش متفاوت دو صندوق در بازار سهام، منابع ریالی برای حمایت از بازار آماده است؟

۷- براورد‌ها نشان می‌دهد، پرتفوی صندوق توسعه بازار و صندوق تثبیت حدود ۳۰ و ۱۲ هزار میلیارد تومان است. فعالیت این ۲ صندوق بر دو هدف کنترل هیجانات کاذب و رشد شارپ بازار و همچنین پاسخ به موج تقاضا و نقدینگی که به سمت بازار سرمایه سرازیر شده بود، متمرکز است.

با توجه به اقدامات صندوق‌های مذکور در چند هفته اخیر به نظر می‌رسد این صندوق‌ها هم اکنون با منابع ریالی آماده‌ای که دارند بتوانند در ریزش‌ها و اصطلاحا پنیک‌های بازار، در سطوح تکنیکالی (مانند دو میلیون و یک صدر هزار واحد) کف بازار را جمع کنند و نقدشوندگی بازار را بالا ببرند. اتفاقی که به دلیل انفعال این صندوق ها، هرگز در تجربه‌ی ریزش سال ۹۹ شاهد آن نبودیم و سطوح حمایتی یکی پس از دیگری شکسته می‌شدند. به عنوان مثال رئیس وقت دفتر رئیس جمهور کف شاخص کل را بر اساس براورد‌های تحلیل گران یک میلیون و ۶۰۰ تا یک میلیون ۷۰۰ هزار واحد اعلام کرده بود، موضوعی که در رسانه‌ها به «شاخص واعظی» مشهور شد، اما به دلیل نبود زیر ساخت ریالی برای حمایت از بازار این سطوح به راحتی از دست رفت و بازار تا سطح یک میلیون و ۱۰۰ هزار واحد ریخت.

از دیگر تفاوت‌هایی که به نظر می‌رسد بازار سهام ۱۴۰۲ را با بازار سهام ۹۹ متفاوت می‌کند، افزایش تعداد صندوق‌های سهامی و روش‌های غیر مستقیم سرمایه گذاری در بازار بورس است. صندوق‌هایی که وجود آن‌ها باعث می‌شود تا افرادی که تخصص کافی ندارند، با سرمایه گذاری در آن‌ها درگیر هیجانات کاذب نشوند و سرمایه خود را به دلیل نداشتن تخصص کافی برای سرمایه گذاری در بازار سهام، به افراد متخصص بسپارند. اگرچه خلا وجود این صندوق‌ها در سال ۹۹ به وضوح احساس می‌شد، اما امروز، تعداد این صندوق‌ها بسیار بیشتر شده موضوعی است برای اینکه بازار سهام رفتاری مشابه با بازار سال ۹۹ را تکرار نکند.

منبع: خبرگزاری تسنیم