زخم برجای مانده از مشکلات داخلی بر صنعت سرب

به گزارش می‌متالز، منصور علمی بیان کرد: ابلاغ بخشنامه‌های متعدد از سوی سازمان‌های دولتی همچون ممنوعیت واردات و صادرات از محل ورود موقت مواد اولیه، باعث شده تا تولیدکنندگان شمش سرب که از باتری فرسوده استفاده می‌کنند، دچار چالش شوند. در گذشته اکثر واحد‌های تولیدی بر مبنای واردات باتری فرسوده و بازیابی آن احداث شده‌اند که متاسفانه هم‌اکنون سرنوشت نیمی از آن‌ها به تعطیلی ختم شده است.

وی در رابطه با جایگزینی خاک معدنی به جای باتری فرسوده، گفت: زمانی که تولیدکنندگان نمی‌توانند باتری فرسوده مورد نیاز خود را تامین کنند باید به دنبال جایگزینی برای مواد اولیه باشند، اما در این زمینه هم علی‌رغم اینکه واحد‌های تولیدی مسائل زیست‌محیطی خود را رفع کرده‌اند، سازمان‌های دولتی اجازه چنین کاری نمی‌دهند. یعنی تولیدکنندگانی که مواد اولیه آن‌ها باتری فرسوده است، نمی‌توانند از خاک معدنی استفاده کنند. در صورتی که فرایند تولید شمش سرب از باتری و خاک معدنی با یکدیگر تفاوتی ندارد. تولیدکنندگان تنها می‌توانند از طریق ابطال کد آیسیک مربوط به واردات باتری فرسوده و دریافت کد آیسیک مربوط به معدن از خاک معدنی استفاده کنند. البته این موضوع در برخی استا‌ن‌ها رعایت شده و در برخی دیگر به یک واحد تولیدی اجازه استفاده از هر دو مواد اولیه داده شده است.

مدیرعامل شرکت صنایع فلزات رنگین ماهنشان در خصوص چالش‌های دیگری که در مسیر تولید وجود دارد، ابراز کرد: نوسان نرخ دلار نیز چالش دیگر فعالان صنعت سرب است. به دلیل اینکه ارزی برای واردات تخصیص داده نمی‌شود، تولیدکنندگان به ناچار باید مواد اولیه را با نرخ ارز آزاد وارد کنند و به دلیل نوسانات نرخ ارز گاهی مواقع پس از تولید و صادرات محصول، متضرر می‌شوند. همچنین از سال ۱۳۹۷ با ابلاغ دستور‌العملی در خصوص رفع تعهد ارزی، پنج سال است که تولیدکنندگان برای رفع مشکلات، ناشی از آن تلاش می‌کنند.

با من هر چه کرد آن آشنا کرد

علمی با بیان اینکه وضع محدودیت‌های صادراتی و وارداتی سبب شده تا بازار‌های خارجی را از دست بدهیم، مطرح کرد: در زمینه صادرات، شمش سرب به کشور‌های اروپایی، ترکیه، هند، چین و کره جنوبی صادر می‌شد که با محدودیت‌های وضع شده، تولیدکنندگان ایرانی ۶۰ تا ۷۰ درصد بازار‌های خارجی را از دست دادند. در زمینه واردات هم، مواد اولیه مورد نیاز تولیدکنندگان از کشور‌هایی همچون عراق، افغانستان، کشور‌های آسیای میانه و کشور‌های حوزه خلیج فارس تامین می‌شد. هم‌اکنون واردات مواد اولیه به ایران از سوی افغانستان ممنوع شده و هند و پاکستان بازار‌های جدید این کشور هستند؛ کشور عراق هم واردات را بسیار محدود کرده و تمرکز خود را بر بازار‌های عربستان، عمان و ترکیه قرار داده است. البته نکته جالب اینجاست که برخی از تولیدکنندگان ایرانی با سرمایه‌گذاری در کشور‌های همسایه، از واردات مواد اولیه به ایران جلوگیری می‌کنند.

وی در رابطه با نتایج ممنوعیت صادرات و قیمت‌گذاری شمش سرب در بازار‌های داخلی، اظهار کرد: اگر مازاد شمش سرب تولیدی، صادر نشود با اشباع شدن بازار‌های داخلی، موقعیت خوبی برای شرکت‌های باتری‌سازی به وجود می‌آید، زیرا آن‌ها به راحتی می‌توانند شمش سرب را به قیمت کمتری خریداری کرده و باتری را به قیمت‌های بالاتری به فروش برسانند؛ در این صورت تولیدکنندگان باید بین تعطیلی کارگاه و فروش محصولات با قیمت کمتر یکی را انتخاب کنند. در صورتی که صنعت سرب از ابتدا بر پایه صادرات محور بودن بنا شده و باید ۷۰ درصد شمش سرب تولید شده، به کشور‌های دیگر صادر شود. گفتنی است که قیمت‌گذاری شمش سرب در بورس کالای ایران بر مبنای نرخ ارز نیمایی غیرمنطقی است؛ به عنوان مثال قیمت شمش سربی که بر اساس نرخ ارز آزاد تولید شده، ۱۱۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم است، اما در بورس کالای ایران باید به قیمت ۷۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم عرضه شود. به طور قطع اگر تولیدکننده‌ای ارز نمیایی دریافت کرده باید محصولات خود را با این نرخ در بورس کالا عرضه کند، اما صنعتگرانی که با نرخ ارز آزاد مواد اولیه را خریداری کرده‌اند، با فروش محصولات خود به این قیمت متضرر می‌شوند.

مدیرعامل شرکت صنایع فلزات رنگین ماهنشان در رابطه با موانع داخلی که باعث می‌شود، باتری فرسوده به دست تولیدکنندگان شمش سرب نرسد، عنوان کرد: علاوه‌بر ممنوعیت واردات مواد اولیه از سوی کشور‌های همسایه، کارخانه‌های باتری‌سازی هم در داخل باعث می‌شوند تا واحد‌های تولیدی سرب نتوانند خوراک مورد نیاز خود را تامین کنند. این کارخانه‌ها، باتری‌های جدید را به شرطی به نمایندگی‌ها تحویل می‌دهند که در قبال آن باتری فرسوده را دریافت کنند؛ همین موضوع باعث می‌شود تا مقدار باتری عرضه شده در بازار کاهش یابد.

علمی در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه، کشف ذخیره لیتیومی در استان همدان می‌تواند تاثیراتی بر ادامه صنعت سرب داشته باشد، تاکید کرد: شاید به مروز زمان باتری‌های لیتیومی جایگزین باتری‌های سربی شوند، اما تقاضا برای سرب همچنان باقی خواهند ماند، زیرا سرب فلزی استراتژیک محسوب می‌شود و بر خلاف فلز روی می‌تواند دوباره به چرخه تولید بازگردد. ضمن اینکه در حال حاضر معدن انگوران فعال بوده و قرار است معدن مهدی آباد هم وارد مدار تولید شود؛ البته لازم به ذکر است اگر محدودیت‌های صادراتی رفع نشود با تعطیلی واحد‌های تولیدی، خاک معدنی مهدی آباد باید به صورت خام صادر شود.

وی در رابطه با معدن مهدی آباد اضافه کرد: در حال حاضر در معدن مهدی آباد با طراحی کوره‌های ولز و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی برای راه‌اندازی این کوره‌ها، قرار است که کنسانتره سولفوره تبدیل به کنسانتره اکسیدی شود. البته این کوره‌ها با توانایی بالای مهندسان داخلی در کشور بومی‌سازی شده‌اند، اما تنها مسئله‌ای که در مقابل سایر تولیدکنندگان قرار دارد، هزینه بالای خریداری آن‌هاست.

مدیرعامل شرکت صنایع فلزات رنگین ماهنشان در رابطه وابستگی این صنعت به نیروی کار متخصص، یادآور شد: تمام صنایع به نیروی متخصص وابسته هستند و نبود این نیرو‌ها باعث می‌شود که هر صنعتی بخشی از راندمان خود را از دست بدهد. به عنوان مثال ۱۰ سال گذشته میزان سربی که از باتری‌های فرسوده به دست می‌آمد ۵۰ درصد بود که با همت متخصصان داخلی و پیشرفت تکنولوژی به ۷۶ درصد افزایش پیدا کرده است.

از حرف تا عمل، فاصله بسیار است

علمی در پاسخ به این سوال که اگر هدف‌گذاری‌های دولت در صنعت سرب بر اساس نظرات کارشناسی تعیین شوند، شرایط این صنعت بهبود خواهد یافت یا خیر، اذعان کرد: متاسفانه سازمان‌های دولتی کشور، در صنایع فولاد و سیمان با مشکلات زیادی دست پنجه نرم می‌کنند، به همین دلیل صنعت سرب در اولویت قرار ندارد. همچنین تصمیماتی که برای واحد‌های بازیافتی سرب گرفته می‌شود، زیر نظر دو بخش در وزارت صمت بوده که مشکلات را پیچیده‌تر کرده است. یعنی اموری که مربوطه به صادرات و واردات بوده زیر نظر بخش معاونت معدن و امور مربوط به عرضه و توزیع زیر نظر بخش صنعت قرار دارد. ضمن اینکه جلسات متعددی برای رفع مشکلات صنعت سرب برگزار و کارشناسان مربوطه در آن حضور می‌یابند، اما پس از اتمام جلسه هیچ بخشنامه‌ای برای اصلاح امور ابلاغ نمی‌شود.

وی با بیان اینکه این واحد تولیدی هر دو نوع شمش سرب خالص و آلیاژی را تولید می‌کند، ابراز کرد: مصرف‌کنندگان اصلی شمش سرب در کشور، کارخانه‌های باتری‌سازی هستند که از شمش سرب خالص در داخل باتری و از شمش سرب آلیاژی در محل اتصال برق خودرو به باتری بهره می‌برند. فرایند تولید شمش سرب آلیاژی بدین صورت است که سرب درون مخازنی به نام کتل تصفیه شده و قبل از مرحله ریخته‌گری، به مذاب مواد افزودنی همچون نقره، آنتیموان، آرسنیک و… اضافه می‌شود.

مدیرعامل شرکت صنایع فلزات رنگین ماهنشان در پایان درباره تفکری غلطی که درباره صنعت سرب به عنوان یک صنعت آلاینده شکل گرفته است، توضیح داد: موضوع قابل‌توجه این است که تولید شمش سرب از خاک معدنی پسماند بیشتری را نسبت به باتری فرسوده بر جای می‌گذارد، زیرا خاک معدنی تنها دارای ۵۰ درصد سرب بوده و باقی آن پسماند است؛ در صورتی سرب موجود در باتری، بار‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین خاک معدنی استخراج شده از معادن همراه با جیوه، آرسنیک و عناصر دیگری است که آلودگی‌هایی را به محیط زیست وارد می‌کنند. تمام سرب موجود در باتری‌های فرسوده جدا شده و تنها پسماندی که باقی می‌مانند افزودنی‌ها و کمک ذوب‌هایی همچون آهن، کک و… هستند که در فرایند تولید به سرب اضافه شده‌اند؛ حتی پلاستیک بدنه باتری‌ها هم بازیافت می‌شود. در کشور‌هایی همچون سوئد، بلژیک و نروژ پسماند حاصل از کوره‌ها به راحتی در محیط زیست رها می‌شود، زیرا هیچ‌گونه آلودگی ندارد. در صورتی که پسماند کارخانه‌های تولید روی باید در شرایط خاصی نگه‌داری شود؛ به دلیل اینکه با وزیدن باد ممکن است عناصر نیکل و کبالت در هوا پخش شده و یا با بارش باران روی این پسماند‌ها، آب‌های زیرزمینی آلوده شوند.

منبع: فلزات آنلاین