سرمایه‌گذاری ایران در ماشین آلات یک هشتم ترکیه/ مشکل کجاست؟

به گزارش می‌متالز، براساس آمار بانک‌مرکزی، نسبت تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در ماشین آلات به تولید ناخالص داخلی در سال۱۳۹۰ بیش از ۱۰درصد بوده و طی یک‌روند کاهشی به کمتر از ۷ درصد در سال۱۴۰۰رسیده است.

هرچند آمار‌های صنعتی در اواخر سال گذشته بیانگر وضعیت بهتری نسبت به سال ماقبل آن است، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد طی یک دهه اخیر روند سرمایه‌گذاری به‌ویژه در بخش ماشین‌آلات کمتر از سطح استهلاک بوده و سرمایه‌گذاری لازم برای نوسازی خطوط تولید انجام نشده است.

اما آمار‌ها درباره فرسودگی تجهیزات صنایع چه می‌گوید؟ بر اساس این گزارش سهم انباشت سرمایه در ماشین آلات طی سال‌های اخیر روند کاهشی داشته و به همان اندازه که حال و روز اقتصاد و وضعیت تولید مساعد نبوده و فعالان اقتصادی و تولیدکننده‌ها چشم انداز مثبتی برای ادامه فعالیت در بخش مولد اقتصاد نمی‌دیدند، سرمایه‌ها از این بخش رویگردان شده اند.

آمار‌ها نشان می‌دهد سهم سرمایه‌گذاری در ماشین آلات در سال ۸۵ نزدیک به ۶۰‌درصد بوده، در حالی که این سهم در سال گذشته به حدود ۴۰ درصد رسیده و ۷۹‌هزار میلیارد تومان حجم حقیقی انباشت سرمایه در ماشین آلات به ۵۰‌درصد کاهش داشته است.

این تنها بخشی از امار فرسودگی تجهیزات صنعتی در اقتصاد ایران است. رشد سرمایه‌گذاری در ماشین آلات در سال گذشته ۶.۴ درصد به ثبت رسیده و حجم حقیقی انباشت سرمایه در بخش ماشین آلات در سه‌فصل ابتدایی ۱۴۰۱ حدود ۳۱‌هزار میلیارد تومان تخمین زده شده است. این در حالی است که به‌واسطه ماشین آلات فرسوده هزینه‌های تولید، به مراتب افزایش یافته و میانگین عمر ماشین آلات معدنی و تجهیزات مصرفی در کشور به ۲۰ تا ۳۰ سال رسیده است.

تنها در بخش معدن کشور حدود ۳۰ هزار دستگاه ماشین آلات معدنی وجود دارد که بیش از ۶۰ درصد آن‌ها فرسوده است و با بهره وری پایین و مصرف سوخت بالا کار می‌کنند و براساس محاسبات، دست کم ۱۵ هزار دستگاه ماشین آلات جدید برای جایگزینی آن‌ها و رفع نیاز کشور وجود دارد.

سرمایه‌گذاری ایران در ماشین آلات یک هشتم ترکیه

به‌عنوان نمونه، در حالی که در کشوری مانند ترکیه، سالانه حداقل ۲ میلیارد دلار صرف واردات انواع ماشین‌آلات در حوزه نساجی و پوشاک می‌شود، در کشور ما به‌طور متوسط حدود ۲۵۰ میلیون دلار در بخش ماشین آلات سرمایه‌گذاری شده که این میزان نسبت به استاندارد‌های جهانی بسیار پایین است.

بر اساس این گزارش میزان سرمایه‌گذاری ایران در بخش ماشین الات صنعتی یک هشتم ترکیه است. مشکلی که می‌توان بخشی از آن را در قوانین و مقررات نادرست بانک مرکزی جستجو کرد.

در حال حاضر فعالان اقتصادی نسبت به سخت گیری بانک‌مرکزی در تامین ارز واردات ماشین آلات تولید گلایه‌مند هستند و معتقدند بانک‌مرکزی باید با رجوع به قوانین و مصوبات اجازه دهد تولیدکنندگان صادراتی نیاز خود به ماشین آلات را در قبال صادرات تامین کنند و حداقل بتوانند از ۲۰‌درصد ارز صادراتی خود برای تامین و واردات ماشین آلات موردنیاز اقدام کنند. براساس قوانین بانک‌مرکزی، صادرکنندگان و تولیدکنندگان باید تمامی ارز صادراتی خود را وارد سامانه کنند و برای واردات ماشین آلات موردنیاز واحد تولیدی حداقل ۶ماه در صف تخصیص ارز منتظر بمانند.

دلیل کاهش سرمایه‌گذاری در بخش ماشین آلات

کارشناسان اصلی‎ترین دلیل این روند کاهشی را علاوه بر چشم‌انداز پرابهام کار مولد و تولیدی، مشکلات مربوط به تامین مالی می‌دانند. بخش خصوصی نیز به‌دلیل مسائل حقوقی، ارزی و گمرکی با موانع متعددی برای واردات ماشین‌آلات روبه‌رو است. این در حالی است که فرسودگی خطوط تولید، با کاهش تیراژ و کیفیت تولیدات، آثار نامطلوبی بر رقابت‌پذیری صنایع داخلی در بازار‌های داخلی و صادراتی داشته ضمن اینکه تبعاتی، چون کاهش بهره‌وری، افزایش مصرف انرژی و آلایندگی ناشی از تکنولوژی فرسوده را به دنبال دارد.

معاون دفتر محیط کسب‌وکار وزارت صمت با اشاره به اینکه طی یک‌دهه اخیر روند تشکیل سرمایه به ویژه در بخش ماشین آلات کاهش پیدا کرده و سرمایه‌گذاری لازم که باید در زمینه بازسازی و نوسازی ماشین آلات صورت می‌گرفت، انجام نشده است، اصلی‎ترین دلیل این روند کاهشی را مشکلات مربوط به تامین مالی عنوان می‌کند و می‌گوید: بدیهی است فرسودگی خطوط تولید، سبب کاهش تیراژ و کیفیت تولیدات می‌شود و آثار نامطلوبی در بازار‌های داخلی و صادراتی به همراه دارد. همچنین موجب بروز تبعات منفی نظیر کاهش بهره وری، افزایش مصرف انرژی و آلایندگی ناشی از تکنولوژی فرسوده خواهد شد.

منبع: تجارت نیوز