چگونه می‌توان ارز‌های خانگی را به چرخه اقتصاد بازگرداند؟

به گزارش می‌متالز، اواخر فروردین سال جاری بود که فرزین، رئیس کل بانک مرکزی از وجود ۱۶ میلیارد دلار ارز خانگی خبرداد و گفت: «در سرقتی که از ۱۱۶ صندوق بانک ملی صورت گرفت، برآوردی از میزان ارزی که در این صندوق‌ها بود، وجود دارد. بر اساس این برآورد و در نظر گرفتن تعداد تمام صندوق‌های کشور به‌نظر می‌رسد حدود ۱۶ میلیارد دلار ارز در دست مردم و در صندوق‌ها باشد»؛ هرچند که پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس اوایل امسال اعلام کرده بود که برآورد ما این است که بیش از ۲۰ میلیارد دلار از منابع ارزی کشور به‌صورت اسکناس نزد مردم و خارج از شبکه نظام بانکی و شبکه مرتبط با فضای ارزی کشور وجود دارد.

میزان ارز‌های خانگی در سال‌های مختلف، متفاوت بوده است. در برخی سال‌ها کارشناسان و فعالین اقتصادی این میزان را ۲۰ تا ۲۵ میلیارد دلار می‌دانستند و در برخی سال‌ها حتی حرف از ۴۰ میلیارد دلار درمیان بود، البته کارشناسان تاکید دارند باتوجه به‌اینکه سازوکار درستی در کشور وجود ندارد، بنابراین از میزان دقیق ارز‌های خانگی اطلاع دقیقی در دست نیست.

به‌هر حال چه ۱۶ میلیارد دلار و چه ۴۰ میلیارد دلار؛ وجود این میزان ارز اصطلاحا خانگی، رقم حیرت انگیزی است که نشان می‌دهد چه میزان از سرمایه‌های این کشور راکد هستند که با ورود آنان به‌چرخه اقتصاد می‌توان در مسیر تولید و ایجاد اشتغال پایدار از آنان بهره برد.

کارشناسان روش‌های مختلفی را برای بازگرداندن این میزان ارز به‌اقتصاد کشور توصیه می‌کنند که وضع مالیات بر عایدی سرمایه و بر معاملات بازار ارز، تثبیت یا کاهش نرخ ارز و جمع‌آوری سفته‌بازی در بازار ارز از جمله مهمترین این راهکار‌ها هستند.

البته دولت از مدت‌ها پیش برای جمع‌آوری این ارز‌ها طرحی به‌اسم افتتاح حساب ارزی را برای افراد حقیقی و حقوقی در دستور کار قرار داد و قرار بود افرادی که این حساب را افتتاح می‌کنند سود خود را هم به‌صورت ارزی دریافت کنند؛ اما متاسفانه بانک‌ها به‌دلیل بدقولی و پرداخت سود ریالی به‌جای ارزی و آن هم با نرخ ترجیحی و نه با نرخ آزاد، عملا این سیاست را عقیم کردند.

راه‌حل اساسی بازگشت ارز به‌چرخه اقتصاد، مهار تورم است

حجت الله فرزانی، کارشناس اقتصادی در حوزه بانک در این رابطه گفت: زمانی که ما تورم داشته و این تورم هم همواره وجود داشته و به‌عبارتی کشور دچار تورم مزمن شده باشد، نگهداری ریال تبدیل می‌شود به موضوعی به نام «پول داغ» و به‌دلیل شرایط تورمی کشور، فردی که این پول داغ را دریافت می‌کند باید هرچه سریع‌تر به دارایی تبدیل کند تا درمقابل تورم یا کاهش قدرت خرید ریال، آن را مصون نگه دارد.

وی با بیان اینکه میزان درآمد، نشان دهنده بازار هدف جهت سرمایه‌گذاری است، ادامه داد: در این شرایط چنانچه فرد درآمدی بالا داشته باشد مسکن و خودرو تهیه می‌کند، در غیر اینصورت در بازار‌های موازی به‌سکه، طلا و ارز تبدیل می‌کند.

فرزانی اضافه کرد: باتوجه به اینکه عرضه ارز در کشور ما با یک سری محدودیت مواجه شده و به‌دلیل آزاد نبودن دسترسی به‌آن، با محدودیت در تامین واردات مواجه هستیم، بنابراین ارز هم در کشور ما تبدیل به‌یک کالای سرمایه‌ای شده است.

این کارشناس اقتصادی ضمن اشاره به اینکه کمتر فراهم شدن امکان سرقت برای ارز نسبت به سکه و طلا و عدم شناسایی آن توسط دستگاه‌هایی همچون فلزیاب یکی دیگر از دلایلی است که مردم اقدام به سرمایه‌گذاری در این بازار می‌کنند، اظهار کرد: چنانچه ما بتوانیم کاری کنیم که جلوی این بیماری مزمن (تورم) را بگیریم و کاهش ارزش پول ادامه پیدا نکند، بسیاری از مشکلات مرتفع و در ادامه آن سرمایه گذاری در حوزه دلار به دلیل نرخ برابری ارز و ریال؛ توجیه نخواهد داشت.

وی اضافه کرد: زمانی که قدرت خرید ریال حفظ شود و در مقابلِ ارز تفاوتی ندارد، دلار‌ها برمی‌گردند؛ اما تا زمانی که مشکل تورم و نقدینگی را حل نکنیم طبیعی است که این روند وجود داشته باشد.

لزوم افزایش فرصت هزینه سرمایه گذاری بر روی ارز

فرزانی در ادامه سخنان خود ضمن اشاره به ه‌اینکه در این خصوص نمی‌توان از سیاست‌های کوتاه مدت برای علاج این بیماری استفاده کرد، گفت: اصولا این سیاست‌ها تاثیر آنچنانی هم بر اصل موضوع ندارند، البته می‌توانیم از سیاست‌هایی نظیر ایجاد محدودیت بر روی فروش ارز خانگی بهره برد و یا اینکه با وضع مالیات، هزینه‌های سرمایه‌گذاری بر روی ارز را افزایش دهیم تا مردم کمتر به‌این سو بروند و برای انجام این راه‌ها می‌توان صورت حساب الکترونیکی صادر کنیم تا برای سازمان امور مالیاتی جهت وضع مالیات قابل شناسایی باشد؛ اما به‌طور کلی این سیاست‌ها نمی‌توانند راهگشا باشد.

این کارشناس بانکی مهار تورم را راه حل اساسی این مشکل دانست.

به‌صورت کلی کارشناسان معتقدند که چنانچه این میزان ارز خانگی وارد اقتصاد شود به‌دلیل بالا بودن میزان آن، هم بر کاهش قیمت ارز در کشور تاثیر می‌گذارد و هم اینکه عاملی در مسیر افزایش اشتغالزایی می‌شود، البته ممکن است وارد شدن این حجم از ارز به‌همین سادگی میّسر نباشد و نیازمند این باشیم که شبکه بانکی، شرایط را برای دریافت این ارزها، تسهیل کند که افتتاح همان حساب‌های ارزی که پیش از این گفته شد، یکی از راه‌حل‌های موضوع و البته راه حلی مقطعی است (چراکه برای رفع این مشکل، مهار تورم اصلی‌ترین راه‌حل است)، که البته نرخ سود هم در این مسیر باید به‌گونه‌ای باشد که برای دارندگان این حساب‌ها ایجاد جذابیت کند در غیر اینصورت همچنان باید شاهد انباشت این پول‌ها در منازل باشیم.

منبع: قدس