اروپا، زغال سنگ و فناوری‌های نوین

به گزارش می‌متالز، منابع معدنی غنی این قاره، از جمله زغال‌سنگ، سنگ‌آهن و سایر فلزات، برای رشد بخش تولید ضروری بودند، با این حال همانطور که اروپا به سمت یک اقتصاد مبتنی بر فناوری‌های نوین سوق داده شد، اهمیت معدن به‌صورت دیگری تغییر یافت. منابع عظیم زغال‌سنگ در اروپا، مانند منابع نفت در ایران به‌شمار می‌روند، با این‌وجود امروزه، بسیاری از کشور‌های اروپایی معادن زغال‌سنگ خود را بسته اند و با افزایش بهره وری صنعت، علاوه‌بر تولیدات پاک و بدون تخریب محیط‌زیست، اقتصاد خود را نیز بهبود می‌بخشند. این قاره منبع مواد معدنی مختلفی از جمله مس، سرب، روی و فلزات گرانبها مانند طلا و نقره نیز هست. این منابع مورد تقاضای صنایعی مانند ساخت‌وساز، خودروسازی و الکترونیک هستند. شرکت‌های معدنی در اروپا مجبور شده‌اند خود را با شرایط متغیر بازار و افزایش رقابت از سوی اقتصاد‌های نوظهور مانند چین و هند وفق دهند، به‌همین‌دلیل بسیاری از شرکت‌های معدنی اروپایی در فناوری و فرآیند‌های جدید سرمایه‌گذاری کرده‌اند تا کارآیی خود را بهبود بخشند، هزینه‌ها را کاهش دهند و در عین‌حال به پیامد‌های زیست‌محیطی نیز توجه کنند.

یکی از چالش‌های کلیدی پیش‌روی رابطه صنعت و معدن در کشور‌های اروپایی، نیاز به تعادل بین رشد اقتصادی و پایداری محیط‌زیست است. فعالیت‌های معدنی می‌توانند تاثیر قابل توجهی بر محیط زیست از جمله فرسایش خاک، آلودگی آب و تخریب زیستگاه داشته باشند. به منظور رسیدگی به این نگرانی‌ها، شرکت‌های معدنی در اروپا طیف وسیعی از شیوه‌های مدیریت زیست‌محیطی از جمله حفاظت از آب، احیای جنگل‌ها و استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر را اجرا کرده اند. بسیاری از شرکت‌های معدنی نیز از نزدیک با جوامع محلی کار می‌کنند تا اطمینان حاصل کنند که فعالیت‌های آن‌ها پایدار و از نظر اجتماعی مسوولیت پذیر است. یکی دیگر از چالش‌های پیش‌روی رابطه صنعت و معدن در کشور‌های اروپایی، نیاز به رسیدگی به نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی است.

بسیاری از جوامع معدنی در اروپا در نتیجه تغییر به سمت اقتصاد مبتنی بر خدمات، از مشکلاتی مانند از دست‌دادن شغل افراد و کاهش درآمد آن‌ها رنج می‌برند. به منظور پرداختن به این موضوع، بسیاری از کشور‌های اروپایی سیاست‌هایی را برای حمایت از تنوع اقتصادی و ترویج رشد صنایع جدید اجرا کرده اند. به‌عنوان مثال، در بریتانیا، دولت طیف وسیعی از ابتکارات را برای حمایت از رشد بخش انرژی‌های تجدیدپذیر اجرا کرده است که پتانسیل ایجاد مشاغل جدید و تحریک رشد اقتصادی در مناطقی را دارد که قبلا به بخش زغال‌سنگ وابسته‌بودند؛ در واقع کاهش فعالیت صنعت معدن زغال‌سنگ در انگلستان تاثیر بسزایی بر رابطه بین صنعت و معدن داشته‌است. بسیاری از معادن زغال‌سنگ در انگلستان در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ بسته شدند که منجر به از دست‌دادن شغل و ضعف اقتصادی در بسیاری از جوامع معدنی شد، با این حال افول صنعت زغال‌سنگ نیز فرصت‌هایی را برای توسعه صنایع جدید مانند انرژی‌های تجدیدپذیر ایجاد کرد. به‌عنوان مثال، بندر تاین در شمال شرق انگلستان از یک پایانه صادرات زغال‌سنگ به یک قطب اصلی برای انرژی بادی فراساحلی تبدیل شده‌است.

این بندر اکنون به‌عنوان پایگاهی برای ساخت و نگهداری نیروگاه‌های بادی فراساحلی، ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و تحریک رشد اقتصادی در منطقه عمل می‌کند. استخراج قلع و سایر مواد معدنی در کورنوال انگلستان سابقه‌ای طولانی دارد که قدمت آن به عصر برنز بازمی‌گردد. امروزه استخراج قلع در کورنوال نسبتا کم است، اما همچنان نقش مهمی در اقتصاد محلی دارد. رابطه بین صنعت و معدن در کورنوال در طول زمان تکامل یافته‌است. به‌عنوان مثال، معدن قلع کرافتی جنوبی که در سال‌۱۹۹۸ بسته شد، در سال‌۲۰۱۹ با هدف استفاده از فناوری و فرآیند‌های جدید برای کارآمدتر و پایدارتر‌کردن معدن بازگشایی شد. این معدن اکنون در حال کاوش در استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی زمین گرمایی برای تامین انرژی عملیات خود و کاهش اثرات زیست‌محیطی آن است. بازگشایی معدن کرافتی جنوبی فرصت‌های شغلی جدیدی ایجاد‌کرده و رشد اقتصادی در منطقه را تحریک کرده‌است.

رابطه بین صنعت و معدن در آلمان، به‌عنوان یکی از اقتصاد‌های بزرگ اروپا، در چند دهه‌گذشته دستخوش تغییرات قابل‌توجهی شده که از این حیث مشابه انگلستان است. منابع معدنی غنی کشور، از جمله زغال‌سنگ و سنگ‌آهن، برای رشد بخش تولید ضروری بودند، با این حال از آنجا‌که آلمان به سمت اقتصاد مبتنی بر فناوری‌های نوین حرکت کرده، اهمیت استخراج معادن زغال‌سنگ کاهش یافته‌است. کاهش صنعت معدن زغال‌سنگ در آلمان منجر به تعطیلی بسیاری از معادن زغال‌سنگ و تغییر جهت به سمت صنایع دیگر شده‌است. به‌عنوان مثال، ایالت نوردراین-وستفالن که زمانی یک منطقه بزرگ استخراج زغال‌سنگ بود، به سمت تولید انرژی‌های تجدیدپذیر و صنعت خودرو حرکت کرده‌است. این انتقال فرصت‌های شغلی جدیدی ایجاد‌کرده و رشد اقتصادی را در منطقه تحریک کرده است، با این حال معدن همچنان نقش مهمی در اقتصاد کشور به‌ویژه در تولید مواد معدنی و سنگدانه‌های صنعتی دارد.

به‌عنوان مثال، آلمان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فلدسپات، ماده‌معدنی مورد‌استفاده در تولید سرامیک و شیشه است. امروزه، بسیاری از شرکت‌های معدنی در آلمان مجبور شده‌اند خود را با شرایط متغیر بازار و افزایش رقابت با دیگر کشور‌ها وفق دهند. به‌عنوان مثال، یکی از تولیدکننده‌های پتاسیم در آلمان (K+S) در سال‌های اخیر با افزایش رقابت از سوی تولیدکنندگان کانادایی مواجه شده که منجر به کاهش سودآوری شده‌است. برای مقابله با این چالش‌ها، بسیاری از شرکت‌های معدنی در آلمان در حال سرمایه‌گذاری بر روی فناوری و فرآیند‌های جدید برای بهبود کارآیی و کاهش هزینه‌ها هستند. به‌عنوان مثال، شرکت K+S طیف وسیعی از ابتکارات، از جمله استفاده از اتوماسیون و دیجیتالی سازی را برای بهبود عملیات خود اجرا کرده‌است. نمونه دیگری از چگونگی تحول رابطه بین صنعت و معدن در آلمان، توسعه اقتصاد دایره‌ای است. اقتصاد دایره‌ای یک سیستم اقتصادی است که به‌دنبال به حداقل رساندن ضایعات و حداکثر استفاده از منابع است. در آلمان، بسیاری از شرکت‌ها در حال بررسی استفاده از مواد بازیافتی در فرآیند‌های تولید خود هستند.

این امر سبب کاهش اتکا به مواد اولیه و ایجاد فرصت‌های تجاری جدید برای شرکت‌های معدنی را در پی دارد. فرصت دیگر برای بهبود عملیات در بخش معدن کشور‌های اروپایی، توسعه فناوری‌ها و فرآیند‌های جدید است که می‌تواند کارآیی و پایداری عملیات معدن را بهبود بخشد. بسیاری از شرکت‌ها در اروپا در حال سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدیدی هستند که پتانسیل بهبود کارآیی فرآیند‌های استخراج، کاهش ضایعات و اثرات زیست‌محیطی را دارند.

کیان سیدی/ دبیرکل خانه صمت کرمان

منبع: دنیای اقتصاد