۵ سال زیان خودروسازان/ دخل و خرج خودروسازان با هم نمی‌خواند

به گزارش می‌متالز، خودروسازان داخلی با عناوین بسیاری شناخته می‌شوند. یکی از اصلی‌ترین این عناوین زیان‌ده‌بودن است. مطابق با گزارشی که ایران خودرو و سایپا در سامانه کدال منتشر کرده‌اند از زمان خروج آمریکا از برجام یعنی سال ۱۳۹۷ این دو خودروساز هر سال زیان انباشته را تجربه کرده‌اند. البته لازم به ذکر است که برای شرکت سایپا در سال ۱۳۹۸ زیان انباشته‌ای ثبت نشده است. با این حال زیان خودروسازان دیگر به شرایطی رسیده که باید گفت دخل و خرج آن‌ها با هم نمی‌خواند.

کارنامه پر زیان ایران خودرو

مطابق با گزارشی که شرکت ایران خودرو در سامانه کدال خود منتشر کرده است، فهرست هزینه‌ها و قیمت فروش این شرکت در بین سال‌های ۱۳۹۷ تا خرداد ۱۴۰۲ بدین شرح است: در سال ۱۳۹۷ مبلغ بهای تمام‌شده محصولات این شرکت معادل ۲۳/۶ همت بوده است. تا به این‌جا شاید همه چیز عادی به نظر برسد، اما، نکات جالب توجه از جایی آغاز می‌شوند که درآمد حاصل از فروش همین محصولات توسط ایران خودرو ۲۰/۴ همت بوده است و در نتیجه این شرکت در اولین سال تحریم‌های آمریکا ۳/۲ همت زیان را در کارنامه خود رقم زده است.

در سال ۱۳۹۸ ایران خودرو رشد معکوسی را تجربه کرده است. بدین معنا که میزان زیان انباشته این شرکت در سال ۱۳۹۸ نسبت به سال ۱۳۹۷، ۱/۷ همت افزایش یافته و به عدد ۴/۹ همت رسیده است. میزان هزینه تمام‌شده تمام تولیدات این شرکت در سال ۹۸ برابر با ۳۸/۲ همت بوده است و درآمد حاصل از فروش همین محصولات نیز معادل ۳۳/۳ همت.

در سال ۱۳۹۹ علاوه بر تحریم‌های آمریکا معضل جهانی کرونا نیز مانع سودآوری خط تولید این شرکت شد تا هزینه تمام‌شده ایران خودرو در این سال به ۷۸/۳ همت برسد، اما در سوی مقابل درآمد این شرکت از فروش محصولات خود باز هم کمتر از هزینه تمام شده بود و مجموع درآمد‌های این شرکت به عدد ۶۷ همت رسید تا ایران خودرو در این سال ۱۱/۶ همت زیان را تجربه کند.

در سال ۱۴۰۰ به دلیل افزایش تقاضا در بازار خودرو وزارت صمت دستور افزایش تولید برای خودروسازان داخلی را صادر کرد. هزینه تولید ایران خودرو در این سال سه رقمی شد و به عدد ۱۱۵/۵ همت رسید، اما باز هم قیمت تمام‌شده محصولات این شرکت از قیمت فروش آن‌ها بیشتر بود. در سال ۱۴۰۰ درآمد ایران خودرو از محل فروش خودرو‌های خود ۱۱۰ همت بود و این شرکت دولتی در این سال ۵/۵ همت زیان را در کارنامه پایان سال خود ثبت کرد.

سال ۱۴۰۱ را می‌توان ملتهب‌ترین سال بازار و صنعت خودروسازی ایران دانست. ایران خودرو در این سال ۲۰۸/۶ همت برای تولید محصولات خود هزینه کرد اما، عایدی این شرکت از فروش محصولات خود تنها ۱۸۸ همت بود تا در صورت مالی پایان سال این شرکت عدد ۲۰/۶ همت به عنوان زیان نمایان باشد.

هرچند سال ۱۴۰۲ هنوز به پایان نرسیده است اما، ایران خودرو تنها در سه ماهه اول امسال هزینه تولید خود را ۵۸/۴ میلیارد تومان اعلام کرده است و در سوی مقابل درآمد خود از فروش محصولاتش را ۵۳/۵ همت بیان کرده است که از اختلاف این دو فقره، عدد ۴/۹ همت حاصل می‌شود.

زیان سایپا کمتر از ایران خودرو

پرونده نارنجی‌پوشان جاده مخصوص هر چند از آبی‌پوشان جاده مخصوص بهتر است، اما در مجموع وضعیت آن‌ها هم درخشان نیست.

در سال اول اعمال تحریم‌ها سایپا برای تولید محصولات خود ۱۰/۴ همت هزینه کرده است و از محل فروش محصولات خود تنها ۸/۴ همت درآمد داشته است نتیجه تفریق این دو عدد از یکدیگر دو همت زیان برای شرکت سایپا است.

در سال ۱۳۹۸ سایپا با حجم زیادی از تقاضا برای خودرو‌های مونتاژی مواجه بود که شرکت‌های تأمین‌کننده قطعاتشان به دلیل تحریم‌ها از ایران خارج شده بودند و از سوی دیگر انبار‌های سایپا نیز خالی از قطعات شده بودند در نتیجه ساپیا برای برطرف کردن این تعهدات پیشنهاداتی از قبیل تحویل سه تیبا در ازای یک ساندرو را به مشتریان خود بیان کرد. نکته قابل تأمل در رابطه با سایپا در سال ۱۳۹۸ سود دو همتی سایپا از فروش محصولات خود است.

سال ۱۳۹۹ را می‌توان تلخ‌ترین سال برای سایپا دانست چراکه در روز ۳۱ تیر ۱۳۹۹ سایپا آخرین پراید خود را تولید کرد و پس از آن دیگر پراید به دلیل عدم توانایی در پاس کردن استاندارد‌های جدید از سبد محصولات این شرکت خارج شد. هزینه تولید در این سال برای سایپا معادل ۱۹/۱ همت بود اما، پولی که از فروش این محصولات نصیب سایپا شد تنها ۱۷/۶ همت بود. در نتیجه سایپا در این سال هم با زیان مواجه شد و حجم این زیان نیز ۱/۵ همت بود.

سال ۱۴۰۰ سایپا برای تولید محصولات خود ۴۷/۵ همت هزینه کرد، اما مطابق با روال سال گذشته‌اش بازهم زیان ده بود چراکه از فروش محصولات خود تنها ۳/۴ همت درآمد کسب کرد و در صورت مالی پایان سال این شرکت ۳/۴ همت زیان به چشم می‌خورد.

سال ۱۴۰۱ یکی از بحرانی‌ترین سال‌ها برای سایپا بود. افزایش قیمت شدید ارز در نیمه دوم سال و بالا رفتن هزینه تأمین قطعات این شرکت برای تولید محصولاتش به ۶۹ همت رسید. در سوی مقابل سایپا از فروش محصولاتش تنها ۶۰/۱ همت درآمد کسب کرد. نتیجه عملکرد مالی سایپا در پایان سال ۱۴۰۱ چشم‌نوازی ۸/۹ همت زیان بود.

تولیدکننده خودرو‌های اقتصادی ایران در سه ماهه اول سال ۱۴۰۲ برای تولید محصولات خود ۱۷/۹ همت هزینه کرد، اما از فروش محصولات خود تا پایان بهار ۱۶/۸ همت درآمد داشته است در نتیجه این شرکت تا پایان بهار ۱۴۰۲، ۱/۱ همت زیان را در کارنامه خود ثبت کرده است.

دلایل زیان‌ده بودن خودروسازان

اگر از خودروسازان دلیل زیان‌ده بودن آن‌ها در سالیان اخیر پرسیده شود، احتمالاً اولین پاسخی که با آن مواجه می‌شوید قیمت‌گذرای دستوری است. خودروسازان معتقدند که اکثر هزینه‌های آن‌ها با ارز و تعرفه آزاد است اما، در زمان فروش شورای رقابت وارد می‌شود و قیمت نهایی را بر اساس یارانه و کمک‌های دولت حساب می‌کند.

شورای رقابت در طرف مقابل علت زیان‌ده بودن خودروسازان را ناکارآمدی‌های مدیریتی و سرمایه‌گذرای‌های نامرتبط و بیجا می‌داند. به روایت دیگر شورای رقابت بر این باور است که هزینه تولید خودروسازان به میزانی که اعلام می‌کنند بالا نیست و تشریفات و سرمایه گذرای‌های بیهوده این شرکت‌هاست که باعث می‌شود هزینه تولید به شکل کاذب افزایش یابد.

در کنار این هزینه‌ها باید هزینه‌های قطعه سازان را در نظر گرفت، چراکه خودروسازان به دلایل متعدد پرداخت مطالبات این شرکت‌ها و برگزاری جلسات تعدیل قیمت را به تعویق می‌اندازد. این تعویق‌های مکرر و مداوم باعث شده تعداد قطعه سازان در سال‌های اخیر کاهش یابد. از دلایل کاهش تعداد قطعه سازان می‌توان به ورشکسته شدن بسیاری از آن‌ها و سودده بودن دیگر صنایع نسبت به قطعه سازی اشاره کرد.

منبع: تجارت نیوز