مهم‌ترین پیش‌شرط موفقیت تحقیق و توسعه، شناخت جایگاه آن است

به گزارش می متالز، در حقیقت پیش از هر ‌توسعه‌ای، Research یا همان تحقیق و پژوهش قرار دارد و باید فونداسیون محکمی به لحاظ فنی و اقتصادی برای ‌توسعه‌ای با ‌بهره‌وری بهینه فراهم آورد. مرور تاریخچه شرکت‌های موفق دنیا در صنایع معدنی، اهمیت بالای تحقیق و پژوهش را در تمام ابعاد پیشرفت آن‌ها نشان می‌دهد. بخش دوم این عبارت به ‌توسعه‌ می‌پردازد که دقیقا متکی بر نتایج بخش ابتدایی یعنی تحقیق و پژوهش است. ابتدا ایده توسعه از دل تحقیق و پژوهش خلق می‌شود و در کوره تحقیق و پژوهش شکل می‌گیرد، چکش‌کاری و مدل‌سازی شده و تمام جزئیات آن پیش از ورود به مراحل اجرا تحت آزمایش و بررسی قرار می‌گیرد. نتیجه این بررسی دقیق در مرحله تحقیق، طراحی مسیر هدفمندی خواهد بود که در ورود به مرحله پرهزینه اجرا، بهینه‌ترین ‌بهره‌وری را برای سیستم به ارمغان می‌آورد. واحد تحقیقات شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر که یک پژوهشکده برای سنگ آهن و فولاد گل‌گهر است، به‌عنوان پلی میان صنعت و دانشگاه تلقی شده و توانسته بخش‌های عمده‌ای از نیازهای گل‌گهر را به تحقیق و توسعه تامین کند.

در صنایع معدنی تحقیق و پژوهش در پیشرفت تکنولوژی، نقش بسیاری دارد. از یک سو این صنعت تغذیه‌کننده صنایع پایین‌دستی بوده و از سوی دیگر، پرهزینه بودن عملیات اجرایی این حوزه مطرح است. بنابراین فعالیت اجرایی و عملیاتی بدون پشتوانه قدرتمند تحقیقاتی در صنایع معدنی می‌تواند به هزینه‌های هنگفت و ضررهای جبران‌ناپذیری منجر شود. بدون پژوهش جامع در اکتشاف و استخراج، مدل‌سازی تحقیقی و رسیدن به نتایج مستند در حوزه استخراج، طرح و نقشه فرآوری پیاده نمی‌شود. با توجه به هزینه‌های بسیار سنگین حوزه‌های اکتشاف، استخراج و فرآوری هرگونه خطای محاسباتی می‌تواند به اندازه ارزش یک کمپانی بزرگ غیرمعدنی زیان داشته باشد؛ بنابراین اگرچه در تمام صنایع و تکنولوژی‌ها نقش مثبت تحقیق و پژوهش به اثبات رسیده، اما این مهم درباره صنایع معدنی حیاتی است. عملیاتی که بر پایه تحقیقات گسترده و مدل‌سازی‌های دقیق به ‌بهره‌وری فنی و اقتصادی بهینه منجر شود، ‌توسعه‌ای پایدار به‌دنبال خواهد داشت و عملیات بدون تحقیقات که منجر به شکست یا ‌بهره‌وری ضعیف شود، انگیزه توسعه را در سیستم از بین خواهد برد.

با وجود اینکه صنایع معدنی ایران در یک بازار غیررقابتی فعالیت می‌کنند، باید بپذیرند که شرط بقای سازمان، افزایش توانمندی برای رقابت با رقبای داخلی و خارجی است. در آینده نزدیک حتی در بین صنایع معدنی، این برند‌های سازمان‌ها هستند که تعیین‌کننده خواهند بود. یکی از راهکار‌های توسعه برندها قطعا افزایش کیفیت محصولات تولیدی است و بهبود مداوم کیفیت، مسیری غیر از تحقیق و توسعه منسجم را نخواهد پیمود. در شرایط تحریمی بسیاری از تکنولوژی‌ها یا دانش آن‌ها به کشور ما ارائه نمی‌شود؛ بنابراین بهترین راه برون‌رفت از این وضعیت تکیه بر توان داخلی مجموعه‌ها است و می‌توان با بسط و گسترش مراکز تحقیقاتی برخی از خلأها را پوشش داد.

پیش‌شرط لازم در راستای عملکرد موفقیت‌آمیز تحقیق و توسعه در صنعت

مهم‌ترین پیش‌شرط، ایجاد زیرساخت‌های قانونی و تدوین نموداری است که جایگاه درست تحقیق و پژوهش در فرآیند بخش‌های مختلف سیستم را مشخص کند. اما هزینه تحقیق و پژوهش در مقایسه با بودجه‌های مورد نیاز برای هرگونه عملیات اجرایی به‌‌ویژه در صنایع معدنی بسیار ناچیز و غیرقابل مقایسه است. شرکت‌های بزرگ و موفق دنیا در تمامی حوزه‌ها و به‌ویژه موضوع‌‌های مربوط به صنایع معدنی، پژوهشکده‌های بسیار فعال و قدرتمندی دارند و تمام واحدهای اجرایی خود را موظف به همکاری تنگاتنگ با این پژوهشکده‌ها می‌کنند. پژوهشکده‌ها نیز در افزایش ‌بهره‌وری صنایع سهیم هستند و بودجه خود را از نتیجه کار خود دریافت می‌کنند.

در مقیاس کلان پژوهشکده‌ها نقطه اتصال شرکت‌ها به دانشگاه‌ها و محققان متخصص هستند. در واقع پژوهشکده با توان علمی بالا در ارتباط تنگاتنگ با واحد‌های مختلف شرکت، با ایده‌پردازی‌های نو و کشف چالش‌های جاری به تعریف پروژه‌های پژوهشی بالقوه می‌پردازد. با توجه به امکانات در اختیار (از لحاظ نیروی انسانی متخصص، آزمایشگاه‌ها و تجهیزات) گاهی پژوهشکده متولی مستقیم تحقیق می‌شود و گاهی نیز پروژه‌ها را با دانشگاه‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و محققان سراسر کشور و گاهی سراسر دنیا به اشتراک می‌گذارد. محققان متخصص با آگاهی از پروژه‌های تعریف‌شده با عنوان اولویت‌های پژوهشی ایده‌های خود را در قالب پروپوزال‌ به پژوهشکده اعلام می‌کنند. خلق ایده‌هایی که منجر به تعریف پروژه‌های پژوهشی موفق می‌شوند، زاییده همکاری پژوهشکده با بخش‌های اجرایی و نتیجه چنین همکاری‌هایی افزایش پایدار ‌بهره‌وری است. در بیشتر موارد هزینه صدها پژوهش به اندازه یک پروژه عملیاتی در حوزه صنایع معدنی نیست. بنابراین وجود پژوهشکده‌ها و چارچوب‌های قانونی برای هدفمند کردن استفاده از ظرفیت‌های پژوهشکده‌ها از سوی بخش‌های عملیاتی شرکت‌ها را می‌توان به‌عنوان پیش‌شرط بسیار مهم در موفقیت تحقیق و توسعه در حوزه صنایع معدنی بیان کرد.