بازی خوانی ریسک در بورس

به گزارش می‌متالز، به‌بیانی ساده‌تر می‌توان این‌چنین استنباط کرد که مطلوبیت سرمایه‌گذاران در گرو افزایش بازدهی و کاهش ریسک است. ریسک یکی از قدیمی‌ترین مفاهیم موجود در اتمسفر بازار‌های مالی است و همواره بازدهی سرمایه‌گذاران با این واژه گره خورده است. مثال معروفی در بازار‌های مالی وجود دارد که بیان می‌کند: ریسک و بازدهی خواهر و برادرند و نمی‌توان این دو مفهوم را به‌صورت جداگانه از هم درنظر گرفت. به‌عبارت دیگر در دل ریسک پتانسیل و ظرفیت رشد وجود دارد. ریسک یکی از اجزای جداناشدنی از ماهیت بازار‌های مالی است و سرمایه‌گذاران اگر به‌دنبال بازدهی مازاد غیرنرمال (بازدهی بیش از میانگین بازار) هستند، باید ریسک بیشتری را نیز متقبل شوند، اما لزوما این مورد بدین معنا نیست که سرمایه‌گذاران اگر ریسک بیشتری را متقبل شوند، بازدهی بیشتری را نیز کسب خواهند کرد.

انواع ریسک: وقتی یک سرمایه‌گذار یک دارایی مالی یا حتی فیزیکی را خریداری می‌کند، در وهله نخست مهم‌ترین ریسکی که ارزش سرمایه فرد را تهدید می‌کند، کاهش ارزش دارایی یا سرمایه‌گذاری او بنا به دلایل گوناگون است. در مطلب حاضر ما با ریسک‌های موجود در بازار سهام سر و کار داریم. نوسانات قیمتی سهام و کاهش قیمت آن، مهم‌ترین ریسکی است که یک سرمایه‌گذار با آن روبه‌رو است. همین نوسانات نیز از دو ناحیه نشات می‌گیرد. در برخی موارد تغییرات قیمت سهام به دلیل ریسک‌های سیستماتیک موجود در بازار رخ می‌دهد. ریسک سیستماتیک ریسکی است که مربوط به کلیت بازار است، یعنی با ظهور ریسک سیستماتیک، همه سهام موجود در بازار تحت‌تاثیر ریسک مذکور قرار می‌گیرند.

در مقام مثال می‌توان برای این ریسک، ریسک‌هایی مانند نرخ تورم، نرخ ارز و نرخ بهره را نام برد که تغییرات آن‌ها می‌تواند اکثر سهام موجود در بازار را تحت‌الشعاع قرار دهد. ریسک دیگری که در بازار‌های مالی قابل‌ردیابی است، ریسک غیرسیستماتیک است. ریسک غیرسیسماتیک، ریسکی است که همه سهام موجود در بازار را تحت‌تاثیر قرار نمی‌دهد و ظهور ریسک غیرسیستماتیک، بر وضعیت یک سهم یا گروهی از سهام موجود در بازار تاثیرگذار است. برای نمونه موضوعی مثل افزایش یا کاهش نرخ خوراک، موردی است که به همه سهام موجود در بازار ارتباط ندارد و سهام شرکت‌های پتروشیمی، مرتبط‌ترین گروه با این موضوع هستند، بنابراین همان‌طور که مشاهده می‌شود، چون مساله نرخ خوراک فقط حوالی یک صنعت خاص نمود عینی خود را نشان می‌دهد، می‌توان از آن به‌عنوان یک ریسک غیرسیستماتیک نام برد. در ادامه متن به چند مورد از مهم‌ترین ریسک‌های موجود در بازار سرمایه اشاره خواهیم کرد.

ریسک سیاسی: ریسک سیاسی عبارت است از کاهش ارزش سرمایه‌گذاری که به دلیل تغییرات در سیاست‌ها و نظام‌های سرمایه‌گذاری یک کشور رخ می‌دهد. این ریسک به انتظارات سرمایه‌گذاران نسبت به آینده سیاسی یک کشور بستگی دارد و کشور‌هایی که از ثبات سیاسی و اقتصادی بالایی برخوردار هستند، این ریسک در آن‌ها پایین است. مواردی همچون یک جنگ ناگهانی و پایان‌یافتن آن و انتخاب رئیس‌جمهور جدید از جمله مواردی هستند که بازده سرمایه‌گذاری را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. بهترین راه برای محفوظ ماندن از ریسک سیاسی آن است که سرمایه‌گذاری‌ها بلندمدت باشد و در کشور‌های مختلفی انجام گیرد. در مقام مثال، می‌توان تاثیرپذیری بورس تهران از شروع جنگ روسیه و اوکراین، جنگ حماس و رژیم صهیونیستی را به‌عنوان ریسک‌هایی قلمداد کرد که نشات گرفته از عوامل سیاسی است.

ریسک تجاری (عملیاتی): تغییراتی که در قدرت سوددهی یک شرکت رخ می‌دهد، احیانا باعث ضرر سرمایه‌ای یا کاهش بازده سالانه سرمایه‌گذاری خواهد شد. ریسک تجاری را در ناتوانی یک شرکت در پایداری در صحنه رقابت، یا در حفظ نرخ رشد یا ثبات میزان سوددهی در کوتاه مدت یا بلندمدت می‌توان تعریف کرد. شرکت‌های روبه‌رشد با ریسک تجاری بیشتری مواجه هستند. همچنین شرکت‌هایی که هزینه ثابت بالایی دارند و در امور صنعتی از فناوری پیشرفته بهره می‌گیرند با ریسک تجاری بالایی روبه‌رو هستند. ریسک سرمایه‌گذاری در شرکت‌های کوچک و تازه‌تاسیس، بیش از شرکت‌های بزرگ و باسابقه است.

ریسک مدیریت: این ریسک ناشی از تصمیمات نادرست مدیران شرکت‌ها است و می‌تواند تبعات منفی برای یک سازمان به‌دنبال داشته‌باشد. بر اساس سطوح مدیریت، ریسک ناشی از تصمیمات نادرست مدیران متفاوت است و خساراتی که تصمیمات نادرست مدیران سطح بالا به سازمان می‌زند، بسیار بیشتر از مدیران میانی است.

ریسک قوانین و مقررات: ریسک مقررات به علت تغییرات در قوانین مختلف در یک جامعه اقتصادی به‌وجود می‌آید. ریسک مربوط به تغییر تعرفه ها، محدودیت‌ها و مشوق‌های دولتی، ورود یا خروج یک کشور از توافق اقتصادی و... می‌تواند از جمله ریسک‌های قوانین و مقررات باشد.

ریسک نیروی انسانی: منظور از نیروی انسانی کارکنانی هستند که مهارت ویژه‌ای دارند. شرکت‌ها به‌ویژه شرکت‌هایی که در حوزه تکنولوژی‌های نوین فعالیت می‌کنند، همواره با خطر از دست دادن پرسنل متخصص خود مواجه هستند و این امر می‌تواند ضرر‌های جبران ناپذیری را به آن‌ها وارد کند. این ریسک زمانی محسوس‌تر خواهد بود که رقبای موجود در صنعت با پیشنهاد‌های بهتر اقتصادی خود به‌دنبال جذب نیرو‌های شرکت‌های دیگر باشند و جذب پرسنل شرکت توسط شرکت‌های رقیب می‌تواند اسرار درون‌شرکتی را فاش سازد.

منبع: دنیای اقتصاد