تلاش برای رفع تشنگی تهران در اعماق رشته‌کوه‌های البرز

به گزارش می‌متالز، سد لار یکی از سد‌های پنج‌گانه تهران در تأمین آب شرب است و به‌همراه سد‌های ماملو و لتیان، سامانه شرقی تأمین آب تهران را تشکیل می‌دهد.

سدی که ایتالیایی‌ها در ساخت آن اشتباه کردند

عملیات اجرایی این سد در سال ۱۳۵۳ به وسیله شرکتی ایتالیایی آغاز و در اردیبهشت ۱۳۵۹ آبگیری شد. با آبگیری از سد، فرار آب از مخزن آن مشهود شده و با انجام مطالعات و بررسی‌های متعدد مشخص شد که آب از مجاری طبیعی موجود در دریاچه سد نشت کرده و به صورت چشمه‌هایی حدود ده کیلومتری پایین دست سد با دبی تا ۱۴ مترمکعب در ثانیه ظاهر می‌شود.

درواقع سد لار با فرار شدید آب مواجه شده و آبی که باید پشت این سد ذخیره می‌شد به‌صورت چشمه‌هایی کیلومتر‌ها بعد از سد، فرار کرده و به رودخانه هراز جاری شده و به دریای خزر می‌ریزد.

سد لار رکوردار فرار آب در جهان شد

برآورد بلند مدت (۳۰ ساله) نشان می‌دهد که حداقل فرار آب از مخزن سد لار ۳ مترمکعب در ثانیه و حداکثر آن حدود ۱۳ تا ۱۴ مترمکعب در ثانیه است. متوسط فرار آب این سد در طول سال حدود ۷ مترمکعب در ثانیه برآورد می‌شود. از این‌رو، به طور متوسط در یک ۲۴ ساعت، حدود ۶۰۵ هزار مترمکعب آب از مخزن سد لار به پایین دست نشت می‌کند. این رقم در طول یکسال رقمی بین ۲۲۰ میلیون مترمکعب تا ۲۵۰ میلیون مترمکعب آب شیرین را شامل می‌شود که رقم بسیار بزرگی است. هیچ سدی در دنیا تاکنون این میزان فرار آب نداشته و در این خصوص سد لار رکورد فرار آب را در بین سد‌های دنیا از آن خود کرده است.

طرحی به نام طرح مطالعه و علاج بخشی سد لار برای جلوگیری از فرار آب این سد تعریف شده که قدمت آن به سال ۸۸ می‌رسد. بر اساس مجوز تخصیص آب سد لار در آبان‌ماه سال ۹۴، سهمیه آب تهران از سد لار به میزان ۳۳۰ میلیون متر مکعب در سال تعیین شده است که در حال حاضر سد لار و تاسیسات جانبی قادر است بطور متوسط ۱۷۰ میلیون متر مکعب در سال به صورت پمپاژ به منطقه کلان منتقل کند.

با توجه به اختلاف بین میزان آب انتقالی با آب تخصیص داده شده و از سوی دیگر پایین بودن ضریب اطمینان در راستای تامین آب مطمئن و مدیریت منابع آب در مواقع خشکسالی لازم بود تمهیداتی برای انتقال بقیه آب از سد لار و پیاده‌سازی راهکاری جایگزین اندیشیده شود که در نهایت احداث ۲۸ کیلومتر تونل در دل رشته‌کوه البرز و ایجاد مسیری برای انتقال ثقلی آب از مخزن سد لار به منطقه کلان و مخزن سد لتیان در دستور کار قرار گرفت.

پروژه مهمی که در دولت قبل ۳ سال متوقف شد

یکی از دلایلی که سال‌ها اجرای طرح علاج‌بخشی سد لار به تأخیر افتاد، عدم توجه دولت‌های وقت به اهمیت این پروژه بود. محمد رستمی، مدیرعامل هلدینگ نیروی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا (ص) که اجرای پروژه علاج‌بخشی سد لار را با احداث سامانه انتقال آب این سد به منطقه کلان در دست اجرا دارد، در این خصوص گفت: پروژه مهم جلوگیری از فرار آب سد لار که با نام انتقال آب سد لار به کلان معروف است، به پیشرفت ۳۸ درصدی رسیده، این پروژه متاسفانه به مدت ۳ سال در دولت گذشته متوقف شده بود، اما از سال ۹۹ مجددا فعال شد.

رستمی خاطرنشان کرد: در صورت تأمین مالی ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ میلیارد تومانی، تا پایان سال ۱۴۰۴ پروژه مهم انتقال آب سد لار به لتیان که از فرار آب سد لار جلوگیری می‌کند، به‌بهره‌برداری خواهد رسید.

با بهره‌برداری از این پروژه، حدود ۱۵۰ میلیون مترمکعب در سال از فرار آب سد لار جلوگیری می‌شود و با جایگزینی این طرح با طرح فعلی پمپاژ آب، تخصیص ۳۰۰ تا ۳۳۰ میلیون مترمکعبی آب از سد لار با انتقال این میزان آب به سد لتیان، در سامانه شرقی تهران محقق می‌شود.

سفره‌های زیرزمینی تهران جور سال‌ها تأخیر در اجرای این پروژه را می‌کشند

تهران در این روز‌ها که پاییز و زمستان کم‌بارشی را پشت سر می‌گذاریم و چهارمین سال خشکسالی مستمر را تجربه می‌کنیم با افت شدید ذخایر آبی سد‌ها و افزایش برداشت از منابع زیرزمینی مواجه شده، اگر در طی سال‌های قبل و دولت‌های گذشته، به اهمیت اجرای پروژه علاج بخشی سد لار توجه شده بود، امروز در همین سال‌های خشک، بیش از ۱۰۰ میلیون مترمکعب در سال به ظرفیت واقعی تولید آب تهران افزوده شده و بسیاری از مشکلات و چالش‌های فعلی را در تأمین آب تهران نداشتیم.

با تکمیل این پروژه، نسبت به شرایط نرمال، حدود یک‌سوم ناترازی آب تهران و کمبود آب آن برطرف می‌شود و سفره‌های آب زیرزمینی تهران که هم‌اکنون جور سال‌ها تأخیر در اجرای این پروژه را می‌کشند، نفسی راحت‌تر خواهند کشید.

تا امروز از مجموع ۲۸ کیلومتر تونلی که به صورت شبانه‌روزی در دل کوه‌های رشته‌کوه البرز در حال حفاری است، قریب به ۸.۵ کیلومتر حفاری شده و ۱۹ کیلومتر تا رفع بخش قابل توجهی از تشنگی تهران فاصله داریم.

منبع: خبرگزاری تسنیم