اهمیت تربیت نیروی انسانی ماهر در معادن و صنایع معدنی

‌می‌متالز - مساله تربیت و جذب نیروی انسانی نیمه ماهر، ماهر و متخصص در بخش معدن و صنایع معدنی، از یک‌سو و خروج نیروی انسانی کاربلد و مجرب از سوی دیگر همیشه موردبحث متولیان معدن بوده و هست، اما چرا این مسائل مهم هنوز به‌عنوان چالش‌های اساسی مطرح است؟ معادن کشور به بیش از ۲۴‌هزار نفر منابع انسانی دانشی، حرفه‌ای و مجرب نیاز دارند، اما نتوانسته‌اند نیرو‌های کیفی و علاقه‌مند خود را جذب و به‌کار گیرند.

به گزارش می‌متالز، بررسی‌ها و شواهد نشان می‌دهد که بسیاری از معادن کشور به‌ویژه بهره برداران بخش‌خصوصی به دلیل کمبود نیرو‌های تکنسینی (در زمینه حفاری، آتشباری) و کارشناسی (در زمینه اکتشاف، استخراج، فرآوری و ایمنی معدن) نتوانسته‌اند به اهداف خود نائل آیند. اکنون حدود ۶۰۵۰ معدن وجود دارد که ۳۷‌درصد آن‌ها تعطیل و راکد شده‌اند. دلیل این مهم چیست؟ آیا با کمبود نیروی انسانی ماهر و مجرب مواجه هستند؟ آیا مراکز آموزشی و دانشگاهی قادر به تربیت نیروی انسانی ماهر و متخصص نیستند؟ آیا دانشگاه‌ها از نیاز‌های معادن بی اطلاع هستند؟ چرا ظرفیت ۱۳۲۴ نفر رشته معدن در دانشگاه‌ها در سال‌۱۴۰۲ تکمیل نشده‌است و فقط ۵۶‌درصد وارد این رشته می‌شوند؟ دلیل ۴۴‌درصد ظرفیت خالی صندلی‌های دانشکده‌های معدن چیست؟ چرا فقط ۲۰‌درصد فارغ التحصیلان جذب معادن می‌شوند؟ آیا فارغ التحصیلان رشته معدن انگیزه لازم برای کار در معادن را ندارند؟ آیا مسافت و دوری معادن از محل زندگی افراد مانع از اشتغال آن‌ها در معادن می‌شود؟ آیا رقابتی‌نبودن حقوق و مزایای رفاهی بخش معدن با سایر صنایع، مانع از جذب نیروی تکنسینی و کارشناسی‌شده‌است؟ آیا برنامه جامع برای تامین نیروی انسانی موردنیاز معادن از سوی وزارت صمت و ایمیدرو تدوین نشده‌است؟ آیا طرح «فاجد» به درستی به دانشجویان معرفی نشده‌است؟ ریشه این مسائل کجاست؟

برای پاسخگویی به این سوالات یک بار دیگر باید آسیب شناسی کرد و با هم‌فکری و همراهی متولیان بخش معدن راهکار‌های موثر و کاربردی را شناسایی کرد و با فرهنگ‌سازی و تامین منابع مالی، آزمایشگاهی - تحقیقاتی، ایجاد انگیزه‌های مالی و غیرمالی زمینه جذب فارغ التحصیلان رشته معدن و صنایع معدنی را فراهم سازند. علاوه برآن نیاز‌های معادن به نیروی انسانی در حوزه‌های مختلف مانند حفاری، آتشباری، حمل‌ونقل، ماشین‌آلات معدنی، اکتشاف، استخراج، فرآوری، ایمنی، مربیگری، تحقیق و توسعه، بازاریابی و فروش باید مشخص شود تا مراکز فنی و حرفه ای، مدارس، آموزشگاه‌ها و دانشگاه‌ها نسبت به آموزش و تربیت نیروی انسانی مبادرت کنند. گرچه باید اذعان کرد؛ حلقه مفقوده بین نیرو‌های نیمه ماهر (کارگری) و کارشناسی (متخصصان) معادن، نیرو‌های تکنسینی است که بیش از دو دهه‌است که این مشکل وجود دارد؛ اما برطرف نشده‌است. از سوی دیگر متولیان بخش معدن با هماهنگی و همراهی مسوولان نظام آموزشی باید برای ایجاد انگیزه و تشویق دانش آموزان به انتخاب رشته معدن برنامه‌هایی از قبیل گردش‌های علمی از معادن، بورسیه‌کردن، امریه سربازی، دوره کارآموزی با پرداخت حقوق، دعوت از معدن‌کاران و بهره برداران معدن به مدارس جهت آشنا کردن دانش آموزان با معدن و معدن‌کاری.

همچنین علاوه‌بر این لازم است طرح «فاجد» برای دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکترای رشته معادن (کلیه گرایش ها) معرفی شود و تمام معدن‌کاران و بهره برداران معادن بخش‌خصوصی و نیمه دولتی تسهیلات لازم برای جذب آن‌ها فراهم کنند. اکنون ایمیدرو متولی و ناظر بر اجرای این طرح در سراسر استان‌های کشور است.

البته اگر همه این اقدامات انجام پذیرد بازهم کماکان با خروج نیروی انسانی مواجه هستیم که در ذیل به برخی از عوامل خروج نیرو‌های متخصص و کلیدی از شرکت‌ها و سازمان‌ها اشاره می‌کنیم: