جلوگیری از پیشرفت فرونشست مستلزم حفر نکردن چاه‌های جدید کشاورزی است

به گزارش می‌متالز، به گفته امیر شمشکی، اولین یافته‌های ملی طی دهه ۸۰ مبنی بر ایجاد فرونشست ۲۴ سانتی‌متری در دشت قزوین، ۲۲ سانتیمتر در دشت ساوجبلاغ، ۱۲ سانتی‌متر در دشت ورامین، ۱۷ سانتی‌متر دشت تهران، ۲۵ سانتی‌متر دشت مشهد، ۱۲ سانتی‌متر دشت نیشابور، ۳۰ سانتی‌متر دشت کاشمر، ۲۵سانتی‌متر دشت زرند، ۲۰سانتی‌متر دشت کرمان و ۳۰ سانتی‌متر در دشت رفسنجان است.

وی خاطرنشان کرد: بر اساس مطالعات میتنی بر پراکنش دشت‌های رسوبی ریزدانه ۶۶ درصد مساحت دشت‌ها و ۲۹ درصد مساحت کل کشور مستعد ایجاد فرونشست است.

شمشکی، به بیرون‌زدگی لوله جدار چاه مشاهده شده در استان گلستان، بیرون‌زدگی لوله جدار چاه شرب روستای شریف‌آباد دامغان، محل تقاطع شکاف زمین با ریل راه‌آهن در دشت دامغان، شکاف زمین در منطقه معین‌آباد ورامین در مجاورت خطوط انتقال برق فشار قوی و چاه شماره ۳ آب و فاضلاب احمد‌آباد مستوفی به عنوان موارد مطالعاتی توسط سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی کشور اشاره کرد.

کارشناس گروه آب‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی کشور خاطرنشان کرد: با تهیه نقشه فرونشست مشخص شد که مناطقی که فرونشست در آن روی داده است با مناطقی که کشاورزی در آن‌ها انجام می‌شود منطبق است.

شمشکی افزود: بر اساس آمار موجود و بررسی‌های انجام شده پدیده فرونشست در دهه ۶۰ فرونشست سیل نزولی پیدا کرد و در دهه ۷۰ پس از جنگ و توسعه کشاورزی و استفاده از آب‌های زیرزمینی شیب فرونشست با سیر صعودی مواجه شد.

وی تصریح کرد: توسعه فرونشست موجب آغاز از دست دادن آبخوان‌ها شد و فرونشست با شیب زیاد توسعه پیدا کرد.

شمشکی با بیان این که، برخی از اطلاعات زیر سطحی گاهی دقیق نیست، خاطرنشان کرد: همچنین پدیده‌های زمین‌شناسی و مخاطرات به طور دقیق شناسایی نشده‌اند و اطلاعات مناسب درباره ژئوفیزیک و جنس ونوع خاک‌ها در اختیار نداریم.

کارشناس گروه آب‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی کشور، با بیان این‌که در همه استان‌های کشور به جز استان گیلان رخداد فرونشست زمین دیده شده، تصریح کرد: در استان‌های کرمان، اصفهان، خراسان رضوی، فارس، قزوین، گلستان، البرز، تهران، مرکزی و سیستان و بلوچستان وضعیت فرونشست زمین بسیار بحرانی است.

وی با تاکید بر این‌که مصرف آب در بخش کشاورزی باید محدود به منابع آب سطحی، قنات‌ها، چشمه‌ها و مقدار مجاز برداشت آب توسط چاه‌ها باشد، گفت: برای تهیه نقشه‌های آسیب‌پذیری و خطرپذیری فرونشست زمین و ارائه راهکار‌های مناسب کنترل این مخاطره، باید تهیه نقشه‌های خطر فرونشست در اولویت برنامه‌ها قرار گیرد.

شمشکی تاکید کرد: تهیه نقشه‌های مناسب خطر فرونشست مستلزم شناخت کافی از وضعیت زیرسطحی زمین است که در بسیاری از مناطق کشور این اطلاعات ناکافی و یا غیردقیق است و برای تولید اطلاعات پایه باید اعتبارات مالی و نیروی انسانی متخصص در اختیار دستگاه‌های متولی قرار گیرد.

این کارشناس آب‌شناسی افزود: بر خلاف سایر مخاطرات زمین‌شناختی مانند مخاطره زمین‌لرزه، در رخداد فرونشست زمین ناشی از برداشت بی‌رویه منابع آب زیرزمینی عوامل زمین‌شناختی فقط بستر و پتانسیل شکل‌گیری مخاطره را ایجاد کرده‌اند، عامل اصلی رخداد عامل انسانزاد است که بر همین اساس مدت زمان بسیار کوتاهی در اختیار ما قرار دارد تا با کنترل فرونشست منابع باقی‌مانده به ویژه آبخوان‌های آبرفتی را از خطر نابودی حفظ کنیم.

وی تاکید کرد: کمترین کاری که در این مورد باید انجام داد، جلوگیری از حفر چاه‌های جدید برای مصارف کشاورزی و کف‌شکنی چاه‌های موجود است.

منبع: سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی کشور