رشد نامتوازن صنعت سپید/ شرکت‌های تولیدکننده گچ با چه مشکلاتی روبه‌رو هستند؟

به گزارش می‌متالز، در واقع به گفته فعالان صنعت گچ بیش از ۵۰۰ تا ۶۰۰ واحد تولید گچ در کشور فعال هستند و این در حالی است که میزان نیاز کشور با توجه به تعداد پروانه‌های ساختمانی صادر شده توسط شهرداری‌ها با کمتر از ۱۰۰ واحد قابل تامین است؛ در واقع وجود ۴۰ کارخانه با ظرفیت هر کدام ۱۵۰۰ تن می‌توانست علاوه بر تامین نیاز کل کشور، صادرات را هم پوشش دهد، اما امروز ۶۰۰ کارخانه گچ در کشور دارای مجوز هستند و طبیعی است که وقتی میزان تولید ۱۵ برابر تقاضا باشد ارزانی بی‌رویه اتفاق می‌افتد؛ پدیده‌ای که تا حدودی می‌توان ریشه‌های آن را در زمان اجرای طرح مسکن مهر جست‌وجو کرد؛ زمانی که زمزمه‌های اجرای طرح مسکن مهر به گوش می‌رسید بسیاری از افراد برای دریافت این مجوز‌ها اقدام کردند و وزارت صمت بدون توجه به نیاز کشور در مناطق مختلف مجوز‌های بسیار زیادی را صادر کرد که هر چند در بدو تولید با توجه به ساخت مسکن در شهر‌های جدید وضعیت تقریبا مطلوبی داشتند، اما در ادامه که این طرح دچار افول شد، در سال‌های بعد تقاضا برای این محصول به حداقل رسید؛ بنابراین امروزه به دلیل حجم بالای تولید که ۹۹ درصد آن به شکل پودری و در کیسه‌ها عرضه می‌شود، اغلب واحد‌های تولیدی کمتر از ظرفیت اسمی تولید می‌کنند.

اما این تمام ماجرا نیست و صنعت گچ در بخش صادرات هم از امکانات و توانایی‌های لازم برخوردار نیست؛ به این معنا که گچ پودری به شکل کنونی در بسیاری از کشور‌ها استفاده نمی‌شود و اغلب ماده اولیه برای تولید محصولاتی مانند گچ پنل‌های گچی، گچ برگ، دیوار‌های گچی ضدآتش و همچنین ضد آب است و این تحولات با سرعت بالا رو به جلو حرکت می‌کند، اما در کشور ما همان محصول چند دهه پیش تولید می‌شود و اگر از بازار کوچک عراق بگذریم، امیدی به صادرات گچ سنتی وجود ندارد و تنها در استان‌های جنوبی سنگ گچ بدون فرآوری به بازرگانان هندی به قیمت بسیار نازلی فروخته می‌شود.

فقدان تقاضای لازم و تولید بسیار بالا در زمینه قیمت‌گذاری هم برای صنعت گچ دردسر ساز شده و اگر چه سالانه قیمت‌ها طی توافقات تولید‌کنندگان افزایش می‌یابد، اما رقابت منفی شدید قیمت منجر به ارزان فروشی واحد‌های تولید‌کننده شده و در نتیجه این اتفاق توان مالی و نقدینگی شرکت‌های تولید‌کننده گچ با، اما و اگر‌های بسیاری همراه است و حتی در مواردی تکافوی پرداخت حقوق کارکنان را نمی‌کند و همین امر مانع واردات خطوط تولید گچ‌های مدرن می‌شود و به صورت دومینو وار صنعت را در همان مرحله سنتی نگه می‌دارد؛ البته نمی‌توان از فقدان همکاری وزارت صمت و بانک‌ها در اعطای تسهیلات به این صنعت غافل بود چرا که به اذعان تولیدکنندگانی که برای به روز کردن خطوط تولید اقدام کرده‌اند، بانک‌ها به دلیل اینکه حجم سرمایه در گردش این واحد‌ها را کافی نمی‌دانند، از پرداخت تسهیلات خودداری می‌کنند؛ ضمن اینکه در بسیاری موارد هم اگر با لطایف الحیلی آنها راضی به پرداخت تسهیلات شوند، ضمانت‌های بسیار کلانی درخواست می‌کنند که در توان صنعت گچ نیست تا جایی که حتی کارخانه و واحد تولیدی صنعتگران را به عنوان ضمانت‌نامه نمی‌پذیرد.

تامین گازوئیل یکی از مهم‌ترین مشکلات صنعت گچ است؛ در مرحله اول اداره صنعت و معدن میزان گازوئیل مورد نیاز واحد مربوطه را تعیین و به شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ابلاغ می‌کند، اما همواره میزان گازوئیل تخصیص یافته به شرکت‌ها کمتر از میزان مورد نیاز است و مساله‌ای که منجر به این اتفاق می‌شود؛ این است که کارشناس صنعت و معدن مصرف ماشین‌آلات را بر اساس ماشین آلات نو و صفر تعیین می‌کند در حالی که ماشین‌آلات این صنعت عمری بالاتر از ۲۰ سال دارند؛ از سوی دیگر گازوئیلی که صنعت گچ و سایر صنایع به اجبار باید از بازار آزاد برای ماشین‌آلات تهیه کنند، به دلیل مسائلی از جمله دارا بودن آب از کیفیت لازم برخوردار نیستند و حتی به خطوط تولید آسیب می‌زنند.

نکته حائز اهمیت اینکه متاسفانه صنعت گچ به دلیل نقش غیر استراتژیک، برخلاف صنایعی مانند فولاد و سیمان به ندرت مورد توجه مسوولان وزارت صمت قرار می‌گیرد و به همین دلیل صدای متولیان این صنعت کمتر به گوش مسوولان می‌رسد و همین امر باعث شده تا برنامه‌ریزی برای آینده این صنعت با، اما و‌اگر‌های بسیاری همراه باشد؛ به‌گونه‌ای که همین امروز هم با وجود بیش از ۵۰۰ واحد تولید گچ، باز هم وزارت صمت در صدور مجوز‌های جدید تامل نمی‌کند تا بر‌خلاف کمیت که رشد بسیار بالایی داشته، کیفیت رشد نکند؛ هر چند تا به امروز هم مجوز‌های بسیار زیادی صادر شده که چند برابر نیاز کشور است، اما به هر حال هر واحد تولیدی بخشی از اشتغال را به دوش می‌کشد و امروز تعطیلی هر واحد به منزله بیکاری بخشی از جامعه جویای کار است؛ بنابراین در چنین وضعیتی برنامه‌ریزی درست وزارت صمت برای به روز‌رسانی این صنعت از طریق تسهیلات با سود معقول یکی از راه‌های تحول صنعت گچ و حتی ارز‌آوری به شمار می‌رود و از سوی دیگر تولید‌کنندگان هم می‌توانند در قالب کنسرسیوم و اتحاد چندین شرکت، برای واردات خطوط تولید جدید سرمایه‌گذاری کنند که البته تاکنون این اتفاق را در صنعت گچ شاهد نبوده‌ایم.

منبع: دنیای اقتصاد