رد پای پیمانکاران در تبعیض پرداخت دستمزد کارگران معدن

به گزارش می‌متالز، کارگران معدن در حالی باید در عمق ۷۰۰ متری زمین نفس بکشند و کار کنند که خطر همیشه در کمین آنان است و در نهایت حتی کارگر معدن‌کار حرفه‌ای نیز حقوقی بیش از رقم ۲۰ تا ۲۵ میلیون تومان دریافت نخواهد کرد و اگر فیش‌های حقوقی معدن‌کاران معدن طزره در سال ۱۴۰۲ با میانگین هشت میلیون و ۵۰۰ هزار تومان را معیار بدانیم، حتی با افزایش ۵۰ درصدی حقوق (که اتفاق بسیار ناممکنی است) به رقمی بیش از ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان نخواهیم رسید؛ آن هم در شرایطی که حقوق کارگران به طور معمول بیش از ۳۰ درصد در سال افزایش نمی‌یابد.

اما یکی از علت‌های دستمزد‌های ناعادلانه در بحث معدن، قرارداد با پیمانکار است. اکثر معدن‌کاران قرارداد مستقیم ندارند و به صورت پیمانی کار می‌کنند.

نتایج آخرین طرح آمارگیری از معادن در حال بهره برداری کشور سال ۱۴۰۱ بیانگر این است که در ۱۰۱ معدن فعال در حوزه استخراج زغال سنگ یعنی ۱.۸ درصد کل معادن کشور تعداد ۱۵ هزار و ۶۹۸ نفر مشغول به فعالیت هستند که این رقم ۱۲ درصد شاغلین کل معادن را به خود اختصاص می‌دهد.

در معادن زغال سنگ ۹۱ درصد شاغلین پیمانکاری در بخش تولید فعالیت دارند. بیش از ۸۰ درصد از شاغلین بخش تولید، کارگران ساده و ماهر می‌باشند. سهم معادن زغال سنگ در حال بهره برداری کشور حدود ۲ درصد از ارزش تولیدات کل معادن در سال ۱۴۰۱ را به خود اختصاص داده است.

وضعیت جبران خدمات و متوسط سرانه پرداختی در معادن زغال سنگ

درسال ۱۴۰۱ متوسط پرداختی به شاغلین با قرارداد مستقیم در معادن استخراج زغال سنگ ۱۸۰ درصد و به کارگرانی که به واسطه قرارداد‌های پیمانکاری در این معادن مشغول به کار هستند؛ ۱۲۰ درصد بیشتر از حداقل دستمزد همان سال است.

همچنین متوسط پرداختی به شاغلین با قرارداد مستقیم و کارکنان شرکت‌های پیمانکاری در معادن استخراج زغال سنگ به ترتیب ۷۳ و ۴۰ درصد بیشتر از حداقل دریافتی کارگران درسال ۱۴۰۱ می‌باشد. حداقل دریافتی سال ۱۴۰۱ شامل حداقل مزد، حق اولاد با دو فرزند، کمک هزینه مسکن و کمک هزینه اقلام مصرفی و پایه سنوات ماهانه می‌باشد.

سهم جبران خدمات در معادن کشور حدود ۲۹ درصد است. لیکن در معادن زغال سنگ ۶۴ درصد از هزینه‌های تولید مربوط به جبران خدمات کارکنان است. تفاوت سهم مزد در فعالیت‌های معادن ناشی از تفاوت در روش تولید (کاربرد با سرمایه بر بودن روش تولید) ٰ، ارزش محصول، بازار‌های فروش و خریداران رقابتی یا انحصاری محصولات، خام‌فروشی محصولات یا فرآیند‌های توسعه‌ای مولد ارزش افزوده، تفاوت در نسبت ارزش افزوده به ارزش سرمایه‌گذاری و سایر عوامل درون زا یا بروز زا می‌باشد.

به طورکلی مقایسه آمار‌های معادن به تفکیک فعالیت در سال ۱۴۰۱ بیانگر این است که در فعالیت‌های معدنی مختلف، سهم جبران خدمات و پرداختی به شاغلین متفاوت است. در برخی فعالیت‌ها مانند استخراج نمک، زغال سنگ و مواد معدنی شیمیایی، سهم جبران خدمات بالا و متوسط پرداختی پایین است. در فعالیت‌های نظیر استخراج سنگ آهن و سنگ‌های فلزی غیرآهنی سهم جبران خدمات پایین با متوسط پرداختی بالا همراه است. در برخی دیگر از فعالیت‌ها نیز سهم جبران خدمات و متوسط پرداختی به شاغلان هر دو پایین است. بر این اساس در برخی فعالیت‌ها پایین بودن متوسط پرداختی شاغلین علی رغم بالا بودن سهم جبران خدمت، ضرورت ارتقای پرداختی به نیروی کار را به نمایش می‌گذارد.

در معادنی که سهم جبران خدمت پایین است متوسط دریافتی بالاتر است و بر عکس در معادنی نظیر استخراج زغال سنگ که سهم جبران خدمت بالا است متوسط دریافتی پایین‌تر است.

نتایج آخرین طرح آمارگیری از معادن در حال بهره برداری کشور سال ۱۴۰۱ بیانگر این است که در ۱۰۱ معدن فعال در حوزه استخراج زغال سنگ یعنی ۱.۸ درصد کل معادن کشور تعداد ۱۵ هزار و ۶۹۸ نفر مشغول به فعالیت هستند که این رقم ۱۲ درصد شاغلین کل معادن را به خود اختصاص می‌دهد. در معادن زغال سنگ ۹۱ درصد شاغلین پیمانکاری در بخش تولید فعالیت دارند. بیش از ۸۰ درصد از شاغلین بخش تولید، کارگران ساده و ماهر می‌باشند. سهم معادن زغال سنگ در حال بهره برداری کشور حدود ۲ درصد از ارزش تولیدات کل معادن در سال ۱۴۰۱ را به خود اختصاص داده است.

وضعیت جبران خدمات و متوسط سرانه پرداختی در معادن زغال سنگ

درسال ۱۴۰۱ متوسط پرداختی به شاغلین با قرارداد مستقیم در معادن استخراج زغال سنگ ۱۸۰ درصد و به کارگرانی که به واسطه قرارداد‌های پیمانکاری در این معادن مشغول به کار هستند؛ ۱۲۰ درصد بیشتر از حداقل دستمزد همان سال است.

همچنین متوسط پرداختی به شاغلین با قرارداد مستقیم و کارکنان شرکت‌های پیمانکاری در معادن استخراج زغال سنگ به ترتیب ۷۳ و ۴۰ درصد بیشتر از حداقل دریافتی کارگران درسال ۱۴۰۱ می‌باشد. حداقل دریافتی سال ۱۴۰۱ شامل حداقل مزد، حق اولاد با دو فرزند، کمک هزینه مسکن و کمک هزینه اقلام مصرفی و پایه سنوات ماهانه می‌باشد.

سهم جبران خدمات در معادن کشور حدود ۲۹ درصد است. لیکن در معادن زغال سنگ ۶۴ درصد از هزینه‌های تولید مربوط به جبران خدمات کارکنان است. تفاوت سهم مزد در فعالیت‌های معادن ناشی از تفاوت در روش تولید (کاربرد با سرمایه بر بودن روش تولید) ٰ، ارزش محصول، بازار‌های فروش و خریداران رقابتی یا انحصاری محصولات، خام فروشی محصولات یا فرآیند‌های توسعه‌ای مولد ارزش افزوده، تفاوت در نسبت ارزش افزوده به ارزش سرمایه گذاری و سایر عوامل درون‌زا یا برون‌زا می‌باشد.

به طورکلی مقایسه آمار‌های معادن به تفکیک فعالیت در سال ۱۴۰۱ بیانگر این است که در فعالیت‌های معدنی مختلف، سهم جبران خدمات و پرداختی به شاغلین متفاوت است. در برخی فعالیت‌ها مانند استخراج نمک، زغال سنگ و مواد معدنی شیمیایی، سهم جبران خدمات بالا و متوسط پرداختی پایین است. در فعالیت‌های نظیر استخراج سنگ آهن و سنگ‌های فلزی غیر آهنی سهم جبران خدمات پایین با متوسط پرداختی بالا همراه است. در برخی دیگر از فعالیت‌ها نیز سهم جبران خدمات و متوسط پرداختی به شاغلان هر دو پایین است. بر این اساس در برخی فعالیت‌ها پایین بودن متوسط پرداختی شاغلین علی رغم بالا بودن سهم جبران خدمت، ضرورت ارتقای پرداختی به نیروی کار را به نمایش می‌گذارد.

در معادنی که سهم جبران خدمت پایین است متوسط دریافتی بالاتر است و بر عکس در معادنی نظیر استخراج زغال سنگ که سهم جبران خدمت بالا است متوسط دریافتی پایین‌تر است.

متن کامل دومین گزارش معدن را بخوانید.

منبع: خبرگزاری تسنیم