توکنایز کردن دارایی‌ها و امکانات آن برای بازار سرمایه

به گزارش می‌متالز، در این مقاله آمده است:

در حال حاضر، جهان در حوزه خدمات مالی و به ویژه بازار سرمایه، با فناوری بلاکچین و دفاتر کل توزیع شده (DLT) مواجه است و ادعای بسیاری از نهاد‌های مالی و نهاد‌های ناظر، بر به کارگیری این فناوری جهت ارائه خدمات بهینه و مقرون به صرفه‌تر و با کارایی بیشتر است.

در این میان، با مطرح شدن استفاده از فناوری بلاکچین و دفتر کل توزیع شده در بورس، از سال ۲۰۱۹ تاکنون مبحث انتشار اوراق در قالب توکن (STO) و همچنین توکنایز کردن انواع دارایی‌ها (به عنوان دارایی‌های رمزنگاری شده) در قالب اوراق‌بهادار نیز مطرح شده است که صرف نظر از نوع فناوری استفاده شده در آن، امکانات بسیاری را پیش روی بازار سرمایه باز کرده است.

فناوری بلاکچین و دفتر کل توزیع شده

فناوری بلاکچین سیستمی است برای ثبت و ضبط هر نوع داده با این خصیصه که ذخیره این داده‌ها بدون وجود نهاد یا مدیر واسط مرکزی میسر است.

این فناوری باعث، امکان‌پذیر شدن تنظیم برنامه‌های حقوقی و اعمال محدودیت‌های خاص برای هر دارایی دیجیتالی به شکل منحصر به فرد، دادوستد بی‌درنگ بین دو دارایی دیجیتالی، بدون استفاده از سرویس سپرده‌گذاری، نگهداری یک پرونده جامع و کاملاً حسابرسی شده برای معامله هر توکن شده است.

استفاده از دفتر کل توزیع شده در این میان، امکان دسترسی به عموم سرمایه‌گذاران در جهان، قابلیت حفظ و نگه‌داری امن، تسویه و پایاپای در بستر معاملاتی و بدون نیاز به وجود سپرده‌گذاری مرکزی و مزایای دیگری را ایجاد نموده که به همین علت، این فناوری‌محور موضوع توکن‌سازی نیز بوده است. رشد سریع زیست بوم دارایی‌های رمزنگاری شده در کنار مزایای بالقوه آن، باعث جلب توجه نهاد‌های ناظر به این بازار جدید شده است.

دارایی دیجیتال یا رمزنگاری شده

مطابق با تعریف ارائه شده توسط سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی (OECD)، دارایی‌های دیجیتال «نماینده ارزش یا حق هستند که توسط اشخاص مختلف به عنوان وسیله مبادله یا پرداخت استفاده شده، به موجب توافق یا رویه واقعی برای اهداف سرمایه‌گذاری پذیرفته می‌شود و به صورت الکترونیکی قابل انتقال، ذخیره و معامله» است.

بر اساس تعریف آیسکو، دارایی رمزنگاری می‌تواند نشان‌دهنده دارایی‌هایی مانند ارز، کالا یا اوراق بهادار یا مشتقات یک کالا باشد.

توکن

توکن دیجیتال: نماینده دیجیتال از یک منفعت، که نمایانگر ارزش، حق مالی یا انجام عملیات مشخصی باشد. همچنین، یک واحد دیجیتال با ویژگی‌های مشخص که از طریق یک دفتر کل یا پایگاه داده غیرمتمرکز امن، قابل مبادله با کالا یا خدمات بوده و قابلیت مبادله یا انتقال بین افراد را بدون واسطه دارد.

انواع توکن

توکن‌ها خود انواع مختلفی دارند که مهم‌ترین آنها به شرح زیر است:

توکن‌های کاربردی- Utility Tokens: حق دسترسی به یک محصول یا خدمت خاص یا امکان خرید محصولات یا خدمات خاص را از طریق یک دفتر کل توزیع شده یا بستر بلاکچین فراهم می‌سازند. توکن‌های منتشر شده توسط ارائه‌دهنده محصولات یا خدمات معمولاً تنها در شبکه منتشرکننده قابل استفاده هستند.

توکن‌های اوراق بهادار- Security Tokens: توکن‌های اوراق بهادار که گاهی اوقات به‌عنوان توکن‌های سرمایه‌گذاری یا توکن‌های سهام شناخته می‌شوند، ارزش خود را از سایر دارایی‌های قابل معامله به دست می‌آورند. این توکن‌ها در یک رویداد تولید توکن مانند عرضه اولیه توکن ایجاد و سپس فروخته می‌شوند و ممکن است در ازای پول رایج یا سایر دارایی‌های رمزنگاری ارائه شوند.

توکن‌های مبتنی بر دارایی- Asset-Referenced Tokens: به توکن‌هایی اشاره دارد که به کالا‌ها یا هر دارایی دیگری متصل هستند و برای انجام معاملات غیرمستقیم مورد استفاده قرار می‌گیرند (به عنوان مثال، یک توکن با پشتوانه یک ارز یا سبدی از ارزها، طلا، الماس یا املاک و مستغلات و ...). این توکن‌ها توسط ذخیره دارایی‌ها پشتیبانی شده و دارندگان این توکن‌ها حق بازخرید در برابر ناشر خواهند داشت.

توکن‌های غیرمثلی - Non-Fungible Token-NFT: توکن‌هایی هستند که در یک دفتر کل توزیع‌شده یا زنجیره بلوکی وجود دارند و مالکیت یک شیء ملموس یا ناملموس منحصر به فرد مانند یک آهنگ، یک تصویر دیجیتال، یک ویدیو، لباس طراحی شده و ... را ثبت می‌کنند.

توکنایز کردن دارایی‌ها

توکن‌سازی فرآیند تبدیل دارایی‌ها به قالب دیجیتال در یک دفتر کل توزیع‌شده است که منعکس‌کننده حق مالکیت دارایی پایه (مانند اوراق بهادار، کالا و سایر دارایی‌های غیرمالی مانند املاک) است. توکن تولید شده می‌تواند معادل یک واحد دارایی پایه و یا جزئی از آن باشد.

توکن نماینده دیجیتالی از حقوق هر دارایی مشهود (مالی یا غیر آن) یا نامشهود است.

پیوند بین ابزار‌های مالی سنتی و فناوری بلاکچین به ذی‌نفعان قابلیت اطمینان یک ابزار تنظیم‌شده، همراه با مزایای ارائه شده توسط بلاکچین را ارائه می‌دهد.

با شفافیت، امنیت و دقتی که فناوری بلاکچین می‌تواند برای افزایش کارایی در سراسر زنجیره ارزش ارائه دهد و همچنین فرصت استفاده از قرارداد‌های هوشمند، ناشران همچنین می‌توانند تعداد بیشتری از سرمایه‌گذاران را مدیریت کنند. گسترش دامنه جغرافیایی همچنین ممکن است عملیات بازار ثانویه کارآمدتری وجود داشته باشد که به ناشران کمک می‌کند تا به سرمایه جدید و سرمایه‌گذارانی که به نقدینگی نیاز دارند دسترسی پیدا کنند.

توکنایزکردن دارایی‌ها از دیدگاه انجمن صنعت اوارق بهادار و بازار‌های مالی آسیا

اوراق بهادار توکنایز شده نمایانگر اوراق بهاداری است که بیرون از زنجیره بلاکچین وجود دارد و می‌تواند به عنوان ابزار جانمایی شده در بلاکچین (blockchain-embedded) تعریف شود.

توکن اوراق بهادار نمایانگر اوراق بهاداری است که خارج از زنجیره بلاکچین وجود ندارد (DAO- وام با پشتوانه کریپتو) و می‌تواند به عنوان بومی بلاکچین (blockchain-native) تعریف شود.

مزایای توکنایزکردن در مقایسه با تبدیل به اوراق بهادار کردن

انطباق خودکار: از آن جایی که توکن‌ها قابل برنامه‌ریزی هستند، انطباق با مقررات را می‌توان در قرارداد‌های هوشمند برنامه‌ریزی کرد و بار انطباق با مقررات را کاهش و خودکار کرد. قرارداد هوشمند قادر به اجرا، تنظیم و کنترل توکن خواهد بود. برای مثال، در حین انتقال دارایی، توکن‌ها را می‌توان فقط به گونه‌ای برنامه‌ریزی کرد که قابل انتقال به کیف پول‌های خاصی باشند و بنابراین انتقال توکن را به طرف‌های غیرواجد شرایط محدود می‌کنند.

سرعت تسویه: در حالی که روند تسویه حساب در طول سال‌ها کوتاه‌تر شده است، معمولاً ۲ روز طول می‌کشد تا یک اوراق بهادار تسویه شود. بیشتر این تأخیر مربوط به نیاز به انجام مراحل متوالی به روش زمانی است که هدف آن جلوگیری از ریسک طرف مقابل است، زیرا خریدار اوراق بهادار مستقیماً با فروشنده تعامل ندارد. با قرارداد‌های هوشمند و تقارن اطلاعات در زمان واقعی، بسیاری از این فرآیند‌ها می‌توانند خودکار شوند و به صورت موازی اتفاق بیفتند.

جهانی کردن بازارها: توکن‌ها هیچ شکل فیزیکی ندارند - آنها فقط به صورت دیجیتالی وجود دارند و از طریق اینترنت قابل دسترسی هستند. بر این اساس، توکن‌ها را می‌توان در سطح جهانی از طریق اینترنت صادر و معامله کرد، تنها مشروط به محدودیت‌های خاصی که در قرارداد‌های هوشمند توکن برنامه‌ریزی شده است (به عنوان مثال، به منظور مطابقت با الزامات قانونی و مقرراتی قابل اجرا) و در دسترس بودن و محدودیت‌های هر واسطه مرتبط (به عنوان مثال، مبادلات و متولیان).

امتیازات توکنایزکردن در مقایسه با تبدیل به اوراق بهادار کردن

معامله ۲۴/۷: اوراق بهادار سنتی فقط در روز‌های کاری ساعات معاملاتی سختی دارند، بنابراین سرمایه‌گذاران نمی‌توانند اخبار و تحولات آخر هفته را معامله کنند. آنها همچنین مشمول ساعات کار و رویه‌های سیستم‌های تسویه و تسویه حساب می‌شوند. اوراق بهادار توکن‌دار می‌توانند ۲۴ ساعته معامله و تسویه حساب کنند که این ناکارآمدی‌ها را از بین می‌برد. این باید در برابر هر گونه الزامات عملیاتی که تجارت ۲۴ ساعته ممکن است به همراه داشته باشد، متعادل شود.

شفافیت: منبع اطلاعاتی واحدی را برای همه فعالان بازار فراهم و همچنین ثبت مالکیت را تسهیل می‌کند و مالکیت ذی‌نفع را در طول چرخه عمر برای افراد مجاز شفاف می‌کند.

ویژگی‌های قابل برنامه‌ریزی: خودکارسازی پرداخت سود سهام، تسهیل فرآیند‌های رأی‌گیری، خودکار کردن دوره‌های واگذاری و....

تغییرناپذیری: تراکنش‌های روی بلاکچین تغییرناپذیر هستند و بنابراین یک زیرساخت عالی برای ثبت مالکیت اوراق بهادار هستند.

مقررات بازار‌های دارایی‌های رمزنگاری شده

مقررات بازار‌های دارایی‌های رمزنگاری شده MiCAR قوانین بازار اتحادیه اروپا را برای دارایی‌های رمزنگاری شده وضع می‌کند.

این مقررات، دارایی‌های رمزنگاری شده را پوشش می‌دهد که در حال حاضر توسط قانون موجود خدمات مالی تنظیم نشده‌اند.

مقررات کلیدی برای کسانی که دارایی‌های رمزنگاری شده را صادر و معامله می‌کنند (شامل توکن‌های مرجع دارایی و توکن‌های پول الکترونیکی) شفافیت، افشا، صدور مجوز و نظارت بر تراکنش‌ها را پوشش می‌دهد.

چارچوب قانونی جدید از یکپارچگی بازار و ثبات مالی حمایت می‌کند. این مهم از طریق نظام‌مند کردن عرضه عمومی دارایی‌های کریپتو و حصول اطمینان از آگاهی بهتر ذی‌نفعان در مورد ریسک‌های مرتبط با آنها اتفاق می‌افتد.

به عنوان بخشی از استراتژی مالی دیجیتال کمیسیون اروپا، MiCAR چارچوب اتحادیه اروپا را برای تنظیم فعالیت‌های مشخص مربوط به دارایی‌های رمزنگاری که قبلاً تحت پوشش قوانین اتحادیه اروپا نیستند، ایجاد می‌کند. از قبیل:

صدور دارایی‌های رمزنگاری شده

نگهداری و مدیریت دارایی‌های رمزنگاری شده

بهره‌برداری از پلتفرم‌ها و مبادلات معاملاتی دارایی‌های رمزنگاری شده

مقررات بازار‌های دارایی‌های رمزنگاری شده (MiCAR)

در ۹ ژوئن ۲۰۲۳ در روزنامه رسمی اتحادیه اروپا منتشر شد.

در ۳۰ ژوئن ۲۰۲۴ برای صادرکنندگان توکن‌های مبتنی بر دارایی و توکن‌های پول الکترونیکی اعمال شد.

در ۳۰ دسامبر ۲۰۲۴ برای ارائه‌دهندگان خدمات دارایی‌های رمزنگاری شده قابل اجرا شد.

ارائه‌دهندگان خدمات دارایی‌های رمزنگاری شده

ارائه‌دهندگان خدمات دارایی‌های رمزنگاری شده (CASP) برای فعالیت در اتحادیه اروپا نیاز به مجوز دارند.

انواع خدمات و فعالیت‌های دارایی رمزنگاری شده تحت پوشش MiCAR

• ارائه خدمات نگهداری و مدیریت دارایی‌های رمزنگاری شده برای مشتریان
• فراهم کردن پلتفرم معاملاتی برای دارایی‌های رمزنگاری شده
• مبادله دارایی‌های رمزنگاری شده برای وجوه
• مبادله دارایی‌های رمزنگاری شده با سایر دارایی‌های رمزنگاری شده
• اجرای سفارشات دارایی‌های رمزنگاری شده از طرف مشتریان
• دریافت و ارسال سفارشات دارایی‌های رمزنگاری شده برای مشتریان
• ارائه مشاوره در مورد دارایی‌های رمزنگاری شده
• مدیریت پورتفوی دارایی‌های رمزنگاری شده

ارائه‌دهندگان خدمات دارایی‌های رمزنگاری شده مجاز (CASP تحت MiCAR) مشمول الزامات ضدپولشویی و احتیاطی هستند.

ناشران توکن‌های مبتنی بر دارایی و توکن‌های پول الکترونیکی

بر اساس MiCAR ناشران دارایی‌های رمزنگاری شده وارد چارچوب نظارتی می‌شوند. به طور خاص، MiCAR قوانین جدیدی را برای ناشران دارایی‌های رمزنگاری معروف به Stablecoins از جمله ART، EMT وضع می‌کند.

طبق تعریف MiCAR:

ناشران توکن‌های مبتنی بر دارایی (ART-Asset Reference Tokens) به چندین ارز، کالا یا سایر دارایی‌های رمزنگاری اشاره می‌کنند.

ناشران توکن‌های پول الکترونیکی (EMT-E-Money Tokens) به یک ارز رسمی واحد اشاره می‌کنند.

از ۳۰ ژوئن ۲۰۲۴، ناشران ART و EMT دارای تعهدات نظارتی زیر هستند:

الزام به دریافت مجوز توسط مرجع صلاحیتدار ملی NCA.

الزامات در خصوص بازاریابی، افشای اطلاعات و برخورد با تضاد منافع.

الزامات احتیاطی برای اطمینان از نقدینگی کافی و توانایی پاسخگویی به درخواست‌های بازخرید.

MiCAR تشخیص می‌دهد که برخی از ART‌ها یا EMT‌ها ممکن است به دلیل اندازه و سایر عوامل مهم باشند و در نتیجه ممکن است دارای ریسک بالاتری باشند. بر این اساس، سازمان بانکداری اروپا (EBA) مسوولیت نظارتی بر ناشران ART و EMT‌های مهم خواهد داشت.

توصیه‌های خط مشی برای بازار‌های ارز دیجیتال و دارایی دیجیتال

1. توصیه‌هایی در مورد حکمرانی و افشای تعارضات

حکمرانی

افشای نقش، ظرفیت و تضاد‌های معاملات

2. توصیه‌هایی در مورد رسیدگی به سفارشات و افشای معاملات

3. توصیه‌هایی در رابطه با پذیرش دارایی‌های رمزنگاری‌شده و فعالیت‌های بازار اولیه آن

ورود به معاملات

مدیریت تضاد‌های بازار‌های اولیه

4. توصیه‌هایی برای رسیدگی به تخلفات

تقلب و سوء استفاده از بازار

نظارت بر بازار

مدیریت اطلاعات نهانی

5. توصیه در مورد همکاری فرامرزی

6. توصیه‌هایی در مورد نگهداری از پول و دارایی‌های مشتری

تفکیک و رسیدگی به پول و دارایی‌های مشتری

افشای ترتیبات نگهداری و حفاظت

7. توصیه‌ای برای پرداختن به ریسک‌های عملیاتی و فنی

بسته‌های توصیه‌ای MiCAR

ESMA بسته‌های مشاوره MiCAR را که شامل موارد مربوط به مجوز، حاکمیت، تضاد منافع و رویه‌های رسیدگی به شکایات است.

بسته اول در جولای ۲۰۲۳ و بسته دوم در اکتبر ۲۰۲۳ منتشر شده است. همچنین بسته مشاوره سوم و نهایی که شامل دستورات MiCAR با مهلت ۱۸ ماهه است، (به طور آزمایشی) تا سال ۲۰۲۴ منتشر کرد.

1. شاخص‌های پایداری
2. الزامات تداوم کسب‌وکار
3. شفافیت معاملات و ثبت سفارشات
4. الزامات نگهداری سوابق برای CASP
5. طبقه‌بندی و قالب‌ها و قالب اوراق سفید دارایی‌های رمزنگاری شده
6. افشای عمومی اطلاعات داخلی

سازمان تنظیم مقررات دارایی‌های مجاز دبی

VARA به عنوان اولین نهاد نظارتی مستقل ناظر بر دارایی‌های مجازی در جهان، یک مرجع قابل اعتماد برای دنیای در حال ظهور دارایی‌های مجازی است که قصد دارد با ایجاد یک چارچوب قابل تعمیم برای قانون‌گذاری این صنعت، مأموریت خود را جهانی کند.

VASP‌هایی که الزامات دریافت مجوز از VARA را برآورده می‌کنند ملزم به رعایت چهار آیین‌نامه اجباری (قانون) خواهند بود:

۱) قانون شرکتداری

۲) قانون انطباق و مدیریت ریسک

۳) قانون فناوری و اطلاعات

۴) قانون رفتار بازار

VASP‌ها تنها در صورتی ملزم به رعایت قوانین مربوط به هر فعالیت خواهند بود که دارای مجوز VARA برای ارائه آن فعالیت باشند. VARA همچنین قوانینی برای انتشار کلیه دارایی‌های مجازی و همچنین فعالیت‌های بازاریابی دارایی مجازی تدوین نموده است. سازمان تنظیم مقررات دارایی‌های مجازی دبی (VARA)، قانون دارایی‌های مجازی و فعالیت‌های مرتبط را در سال ۲۰۲۳ صادر کرده است. این مقررات چارچوب جامع دارایی مجازی را بر اساس اصول ثبات اقتصادی و امنیت مالی فرامرزی تنظیم می‌کند.

منبع: پایگاه خبری بازار سرمایه ایران (سنا)