تاثیر تکنولوژی‌های نوین و هوش مصنوعی بر افزایش بهره‌وری و استخراج از معادن

به گزارش می‌متالز، متن گفتگو به شرح زیر است:

به نظر شما صنعت معدن کشور چه میزان می‌تواند در رشد اقتصاد دیجیتال سهم داشته باشد؟

ایران با دارا بودن حدود ۶۸ نوع ماده معدنی (غیرنفتی)، ۳۷ میلیارد تن ذخایر کشف شده و ۵۷ میلیارد تن ذخایر بالقوه، در میان ۱۵ قدرت معدنی جهان جای گرفته است و یکی از کشور‌های غنی از حیث دارایی‌های معدنی به حساب می‌آید.

صنعت معدن با سهم نزدیک به ۳ درصدی از تولید ناخالص داخلی، یکی از مهم‌ترین بخش‌های نظام اقتصادی کشور است. البته این سهم در اقتصاد‌های توسعه یافته و صنعتی نظیر استرالیا ۱۰ برابر بیشتر از ایران است اگر بخواهیم ملموس‌تر این مطلب را بیان کنیم ایران با حدود یک درصد جمعیت جهان، مالک ۷ درصد از منابع معدنی دنیاست، اما سهم این بخش در تولید ناخالص داخلی بسیار اندک است، که این موضوع خود موید پتانسیل بالای رشد اقتصادی در این بخش هست؛ لذا معدن‌کاری هوشمند با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین و هوش مصنوعی، شیوه‌ی جدیدی از استخراج و بهره‌برداری از معادن را ارائه می‌دهد که به افزایش بهره‌وری، ایمنی و کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند و در عین حال بر محیط زیست نیز اثری مثبت دارد و در نهایت منجر به رشد اقتصادی و افزایش ثروت ملی خواهد شد.

از طرفی در حال حاضر حدود ۸ درصد از تولید ناخالص داخلی ایران از طریق اقتصاد دیجیتال تامین می‌شود که با توجه به برنامه هفتم توسعه کشور این سهم باید تا سال ۱۴۰۷ به ۱۵ درصد افزایش یابد.

علی‌رغم پتانسیل‌های موجود در صنعت معدن و تولیدات وابسته به آن و فرصت‌های دیجیتالی شدن که می‌تواند تاثیرات قابل توجه بر رشد اقتصادی معادن و به طبع اقتصاد دیجیتال کشور داشته باشد، اما جایگاه بخش معدن و تولیدات معدنی و سهم آن از این بازار بسیار کم می‌باشد.

این موضوع را می‌توان از دو جنبه بررسی کرد:

رویکرد اول نحوه ورود و مصرف انقلاب صنعتی چهارم در کشور می‌باشد که بیشتر تمایل آن به بازار‌های زودبازده به دلیل سهولت کاربرد و گسترش آن بوده است. در کشور فعالیت‌های هوشمندسازی بیشتر معطوف به سمت کاربران یا اصلاحاً مشتریان و به صورت B۲C بوده است که عمده دلیل آن به نظر بخاطر تلفن‌های هوشمند بوده است، ولی متاسفانه در سمت B۲B که صنایع و کسب‌وکار‌ها قرار دارند در حوزه تحول دیجیتال قدم‌های اندکی برداشته است. در واقع به نظر می‌رسد که در حوزه کسب‌وکار‌ها و صنایع به دلایل مختلف از جمله عدم سرمایه‌گذاری، عدم برنامه‌ریزی صحیح و کلان، عدم آموزش‌های لازم و همچنین عدم علاقه به تغییرات در سیستم‌های سنتی بهره‌برداری (که عمدتا در حال حاضر با همان سیستم‌ها هم سوددهی دارند) مانع از رشد و توسعه هوشمندسازی و دیجتال شدن صنایع شده است.

یکی دیگر از دلایل اساسی عدم پیشرفت در این بخش عدم سرمایه‌گذاری مناسب در بخش معدن و زیرساخت‌های فعلی آن در کشور بوده است. متاسفانه در حال حاضر صرف نظر از ورود صنعت معدن و تولیدات و ابسته به آن به فاز انقلاب صنعتی چهارم، در همان بخش‌های سنتی و مکانیزه نیز سرمایه‌گذاری و فعالیت دقیق انجام نشده است. اگر از کل این صنعت صرفا بخواهیم به بخش معدن و اکتشاف بپردازیم با یک مقایسه کوچک می‌توان شرایط موجود را بررسی کرد:

مجموع ژیوفیزیک هوابرد در ایران تا کنون حدودا ۲ میلیون کیلومتر خطی بوده است.

آمریکا با حدود ۶ برابر مساحت ما تا کنون بیش از ۲۵ میلیون کیلومتر خطی و استرالیا با ۴/۵ برابر مساحت ما بیش از ۲۰ میلیون کیلومتر خطی دارند.

در متراژ حفاری اکتشافی ایران تاکنون حدود ۷/۵ میلیون متر حفاری دارد در حالی که کانادا فقط در سال ۲۰۲۰ حدود ۳/۶ میلیون متر حفاری انجام داده است؛ و استرالیا در همان سال حدود ۱۱ میلیون متر داشته است.

در کنار این موارد متاسفانه عدم توسعه و رشد زیرساخت‌های فعلی مورد نیاز صنعت نظیر آب و برق و گاز، عدم وجود زیرساخت‌های فناوری نظیر بستر‌های شبکه و اینترنت مورد نیاز و همچنین مشکلات مربوط به تامین امنیت شبکه‌ها نیز مزید بر علت شده است تا همچنان صنعت معدن و فولاد نتوانتد سهمی درخور از اقتصاد دیجیتال داشته باشد.

در مجموع، صنعت معدن ایران و تولیدات وابسته با توجه به پتانسیل‌های موجود و چالش‌های پیش رو، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و سرمایه‌گذاری بلندمدت و استفاده از فناوری‌های نوین و تحول دیجیتال است، استفاده از فناوری‌های نوین و هوشمندسازی می‌تواند به افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید، کاهش مصرف انرژی و رشد اقتصادی کمک کند لذا توسعه این بخش اثرات مستقیم و غیرمستقیم فراوانی بر سایر جنبه‌های کلیدی توسعه و رشد صنعت دارد. با توجه به اولویت‌های ذکر شده و با اتخاذ راهکار‌های مناسب در حوزه تحول دیجیتال، می‌توان به توسعه پایدار این صنعت و افزایش سهم آن در اقتصاد کشور امیدوار بود.

با توجه به قدمت و جایگاه فولاد سنگان درصنعت فولاد کشور ورود به عصر انقلاب چهارم صنعتی و تحول دیجیتال را تا چه میزان تاثیرگذار و ضروری و حیاتی می‌دانید؟ فولاد سنگان چه تاثیری می‌تواند در رشد اقتصاد دیجیتال در کشور داشته باشد؟

این سوال دو بخش دارد که در پاسخ به بخش اول، شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان که با سرمایه‌گذاری شرکت فولاد مبارکه در استان خراسان رضوی تاسیس شده است و با ظرفیت تولید ۵ میلیون تن کنسانتره سنگ آهن و ۵ میلیون تن گندوله در حال بهره‌برداری است که به زودی با پروژه‌های افزایش ظرفیت به ۷.۵ میلیون تن کنسانتره و ۷.۵ میلیون تن گندوله خواهیم رسید که به عنوان بزرگترین کارخانه‌های تولید کنسانتره و گندله در شرق کشور تبدیل می‌گردد. در حال حاضر با تولید ۱۴ همت ثروت در سال ۱۴۰۲ به عنوان ۸۴ مین شرکت برتر ایران سهمی ۷ صدم درصدی در تولید ناخالص ملی دارد. با توجه مزیت‌های هوشمندسازی صنایع معدنی که عبارتند از: افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها و افزایش سودآوری، استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند سنسورها، رباتیک و هوش مصنوعی که می‌تواند به افزایش تولید، کاهش هزینه‌های جاری و بهبود فرآیند‌های استخراج، دپو و فرآوری مواد معدنی کمک کند، ایمنی بیشتر برای کارگران بر این اساس که معدن‌کاری هوشمند با استفاده از تجهیزات خودکار و رباتیک، کار‌های خطرناک را به جای نیروی انسانی انجام می‌دهد و محیط کار امن‌تری را برای کارگران فراهم می‌کند، پایش و مدیریت بهتر عملیات که در این بخش سیستم‌های هوشمند با استفاده از سنسور‌ها و دوربین‌ها، وضعیت تجهیزات و عملیات را در زمان واقعی پایش می‌کنند. همچنین با تجزیه و تحلیل داده‌ها، شرایط بحرانی را پیش‌بینی و ریسک‌ها را مدیریت می‌نمایند و آموزش و مدیریت بهتر نیروی انسانی که فناوری همزاد دیجیتالی، آموزش کارگران را بهبود بخشیده و تعداد نیروی انسانی مورد نیاز در محل‌های خطرناک را کاهش می‌دهد، شروع و برنامه‌ریزی استراتژیک در حوزه تحول دیجیتال را نه تنها بدیهی بلکه ضرور می‌کند، زیرا نتایج کوتاه مدت و بلند مدت اقتصادی زیادی ایجاد می‌کند و قدرت رقابت پذیری بنگاه در سطح ملی و بین‌المللی را افزایش می‌دهد. فولاد سنگان با عنایت به نیل به اهداف کمی و کیفی خود در طی سال‌های اخیر ضرورت توسعه سیستم‌های هوشمند را در راستای افزایش بهره‌وری به خوبی درک کرده است و در این خصوص همگام با شرکت مبارکه برنامه‌های اساسی و استراتژیک در این حوزه دارد.

راهبرد بلند مدت شرکت تدوین نقشه راه جامع تحول دیجیتال فولاد سنگان است و در حاضر با همکاری شرکت ایریسا در حال تدوین آن با مطالعه روند‌ها فناوری نوین و الگوبرداری از شرکت‌های مطرح معدنی جهان هستیم، زیرا اعتقاد داریم تحول دیجیتال باید در همه ابعاد و واحد‌های صنعت نمود پیدا کند و مختص بخش خاصی مانند تولید نیست، اما در کوتاه مدت ضمن برگزاری آموزش مفاهیم و کاربرد‌های آن برای آماده نمودن نیروی انسانی برای رویایی با این تحولات با تعریف و انجام پروژه کوچک و زود بازده در حوزه کاهش مصرف انرژی و بهینه سازی خطوط تولید در صدد هستیم تجربه و زبدگی دیجیتال شرکت را به مرور افزایش بدهیم.

فولاد سنگان در فاز اول طرح‌های توسعه دیجیتال خود اقدام به ایجاد و تکمیل زیرساخت‌های فیبر نوری نموده است و در کنار آن با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان پروژه‌های هوشمندسازی برای تغییر الگوی مصرف انرژی‌های برق و آب را در دستور کار دارد که فاز اول این پروژه‌ها نیز در حال تکمیل و تحویل می‌باشد.

همچنین این شرکت در راستای پیشبرد اهداف خود در این بخش در حال اجرای فاز اولیه هوشمندسازی کارخانه تولید کنسانتره ۵ میلیون تنی خود به صورت آزمایشی می‌باشد که با تکمیل آن می‌توان گام اساسی دیگری در جهت پیشرفت در این صنعت نوظهور در کشور برداشت.

منبع: صنایع معدنی فولاد سنگان