چالش‌های اقتصادی و تأثیرات آن بر بازار بورس

به گزارش می‌متالز، بازار سرمایه ایران در سال‌های اخیر با چالش‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی قابل توجهی رو‌به‌رو بوده است. تحریم‌های اقتصادی و تقابل‌های نظامی به همراه تنش‌های اجتماعی و تغییرات در سیاست‌های اقتصادی، تأثیر عمیق و پایداری بر نوسانات این بازار گذاشته است. در عین حال، مسوولان بازار سرمایه اقداماتی را برای ساماندهی و کنترل نوسانات انجام داده‌اند که در مقاطع مختلف بسته به شرایط بازار متفاوت بوده است.

بازار سرمایه ایران در سال‌های اخیر شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی پرتنشی را در عرصه ملی و بین‌المللی تجربه کرده است. شدت و تواتر بروز این رویداد‌ها به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته و تأثیرات عمیقی بر روند بازار داشته است. تحریم‌های اقتصادی ایران به‌طور فزاینده‌ای توسط دولت آمریکا گسترش یافته و به وزرا، وزارتخانه‌ها، نیرو‌های نظامی و حتی مسوولان ارشد دولتی تسری یافته است. این تحریم‌ها صادرات نفت ایران را با چالش جدی مواجه کرده و درآمد‌های نفتی دولت را به‌طور چشم‌گیری کاهش داده است.

در کنار تحریم‌ها، وقوع تقابلات نظامی و حوادثی مانند ترور سردار سلیمانی و دکتر فخریزاده، بر نااطمینانی‌های سیاسی افزوده است. این تغییرات سریع در دهه اخیر تنش‌های اجتماعی و عدم ثبات را تشدید کرده است. همچنین، برخی تنش‌های اجتماعی در سطح معنی‌دار در این سال‌ها به وقوع پیوسته و تأثیر قابل‌توجهی بر بازار سرمایه داشته‌اند. شروع و توقف عرضه محصولات ایران‌خودرو و سایپا در بورس کالا، افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها، عدم دریافت مابه‌التفاوت قیمت‌گذاری دستوری از دولت و انتشار گواهی سپرده بانک مرکزی با نرخ ۳۰ درصد از دیگر رویداد‌های مهم اقتصادی بودند که بر بازار سرمایه تأثیر گذاشتند.

در بازه زمانی پنج ساله اخیر (۱۳۹۸ تا ۱۴۰۲)، شاخص بورس تهران با رشد‌های شدید، افت‌های قابل‌توجه و نوسانات فرسایشی همراه بوده است. مسوولان بازار سرمایه تصمیمات و اقداماتی برای ساماندهی به معاملات بازار انجام داده‌اند که این اقدامات در مقاطع صعودی و نزولی به شیوه‌های متفاوتی صورت گرفت. در زمان افزایش قیمت‌ها، اقدامات مسئولان بازار سرمایه بیشتر بر افزایش عرضه سهام از طریق عرضه‌های اولیه، عرضه صندوق‌های سرمایه‌گذاری دولتی و افزایش سهام شناور متمرکز شده بود. در دوران نزولی بازار، تلاش مسوولان بر تقویت سمت تقاضا متمرکز شد که شامل انجام سازوکار بازارگردانی و الزام ناشران به بازارسازی سهام خود بود.

برای کنترل نوسانات هیجانی بازار، دامنه نوسان قیمت سهام کاهش یافت و خرید سهام خزانه برای حمایت از سهم ناشران راه‌اندازی شد. همچنین، نصاب سهام صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمد ثابت و نصاب خرید اعتباری سهام برای افزایش تقاضای بالقوه در بازار به‌طور مداوم افزایش یافت. در راستای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری، انتشار اوراق اختیار فروش تبعی نیز با شدت بیشتری در برنامه‌های حمایتی بازار سرمایه قرار گرفت که کارکردی مشابه بیمه سهام برای سرمایه‌گذاران ایفا می‌کند.

تحلیل‌ها نشان می‌دهند که تأثیر رخداد‌ها و سیاست‌های اقتصادی بر بازار سرمایه نسبت به مسائل ژئوپلیتیک، اجتماعی و سیاسی عمیق‌تر و ماندگارتر بوده است. مسوولان بازار عمدتاً در مدیریت اثرات ناشی از رخداد‌های ژئوپلیتیک و اجتماعی موفق عمل کرده‌اند و با کنترل نوسانات و تزریق منابع، نوسانات هیجانی کوتاه‌مدت را پشت سر گذاشته‌اند. مدیریت نوساناتی که ریشه در سیاست‌های اقتصادی دارند برای مسوولان و فعالان بازار دشوارتر بوده است. تغییرات نزولی در بازار که ناشی از سیاست‌گذاری‌های اقتصادی است، به صرف بهره‌گیری از سازوکار‌های درونی بازار سرمایه امکان‌پذیر نبوده و نیازمند بازبینی در سیاست‌های اقتصادی می‌باشد.

در پایان، باید ذکر کرد که هرچند مسائل ژئوپلیتیک، سیاسی و اجتماعی بر بازار سرمایه تأثیرگذارند، ریشه اصلی افت و خیز‌های بورس در سال‌های گذشته را باید در سیاست‌های اقتصادی جست‌و‌جو کرد. درمان نوسانات احتمالی آینده نیز در اصلاح و بازبینی سیاست‌های اقتصادی نهفته است.

منبع: بورس نیوز