رشد صادرات سیمان؛ از مسیر حمل‌ونقل دریایی

جعفر سرقینی با اشاره به جهش ظرفیت تولید سیمان گفت: این ظرفیت ۳ برابر شده است و تنها نمی‌توانیم در انتظار رونق صنعت ساختمان در کشورمان باشیم و باید به حوزه صادرات نیز فکر کنیم.وی با انتقاد از صادرات سیمان به کشورهای همسایه و تزلزل این بازار گفت: ۱۹میلیون تن صادرات در سال ۹۳ به ۱۳میلیون تن در سال ۹۵ رسید و طی گفت‌وگو با کارشناسان این حوزه، راهی جز اتصال به بازارهای فراتر نیافتیم.سرقینی از دستیابی به بازارهای جدید خبر داد و افزود: اینک براساس حمل‌ونقل دریایی، توسعه صادرات سیمان به بازارهای جهانی را خواهیم داشت؛ ضمن اینکه آینده صنعت سیمان را روشن می‌بینم و روزی رونق به صنعت ساختمان داخلی و کشورهای همسایه باز خواهد گشت.وی با بیان اینکه کارخانه‌ها در نزدیکی مرزها بخش زیاد تولیدات را صادر می‌کنند، ادامه داد: هر یک از این کارخانه‌ها به‌گونه‌ای طرح‌ریزی شده‌اند که صادرات‌محور باشند و مشکلات اندکی دارند؛ ولی امروز نباید صادرات را به کشورهای همسایه محدود کنیم و در سال‌های آینده، ظرفیت بالای صادرات سیمان از طریق حمل‌ونقل دریایی را شاهد خواهیم بود.

حفظ دیوار رقابتی

محمد فاطمیان، کارشناس امور صنایع معدنی هم رقابتی بودن کالای صادراتی را از دغدغه‌های صنایع کشور دانست و با طرح پرسشی بحث را آغاز کرد: «چگونه برخی شرکت‌ها در برابر رقیبان، دارای مزیت هستند و این مزیت را حفظ می‌کنند؟ این شرکت‌ها با مکانیسم‌هایی برای خود پایگاهی در یک صنعت ایجاد کرده‌اند و سال‌ها دیوار رقابتی خود را حفظ می‌کنند.»وی شناخت عوامل توانایی و ناتوانی شرکت‌ها در حفظ مزیت‌های رقابتی را مهم برشمرد و افزود: «براساس نظریه‌های بین‌المللی، مزیت مطلق برای عرضه کالا در عرصه بین‌المللی، مبتنی بر نرخ ارزان‌تر است و در ادامه، موضوع بهره‌ور بودن در مزیت نسبی مطرح شده است.»فاطمیان، بهره‌وری نیروی کار و سرمایه را موجب دستیابی کشورها به رفاه و سود صنایع دانست و گفت: «شرکت‌ها در این کشورها قادر خواهند بود محصولات رقابتی تولیدکنند؛ بنابراین نظریه کاهش قیمتی به تنهایی پاسخگو نخواهد بود و صادرات نیازمند افزایش عوامل موثر در بهره‌وری است.»وی ادامه داد: «هر صنعتی که تنها برای داخل کشور اقدام به تولید کند و به بازارهای جهانی ورود نکند، از سطح استانداردهای جهانی بازار بی‌اطلاع خواهد بود و تلاشی برای ارتقای استانداردهای کالا در داخل کشور نیز نخواهد شد.»
فاطمیان با ابراز تاسف از رشد توسعه صنعتی براساس نظریه‌های مزیت مطلق و نسبی بیان کرد: «در این راستا صنایع با تکیه بر مزیت رقابتی حرکت نمی‌کنند. در فضای رقابتی باید قادر به فروش و صادرات مناسب باشیم وگرنه در برابر رقیبان با مشکل مواجه خواهیم بود.»وی خاطرنشان کرد: «باید محصولی براساس استانداردهای جهانی عرضه کنیم تا در مقابل رقیبان جهانی حرفی برای گفتن داشته باشد. درباره سیمان، استانداردهای موجود برای کشورهای پیرامونی قابل قبول است اما برخی محصولات دیگر دچار نقص هستند و عودت داده می‌شوند.» فاطمیان گفت: «در حوزه صادرات انفرادی باید فرهنگ صادراتی را رشد می‌دادیم تا الگوهای بین‌المللی تسری یابد؛ بنابراین واحدهای تولیدی اگر به تنهایی اقدام به صادرات کنند، از رقابت در عرصه صادرات در بازارهای جهانی ساقط می‌شوند.»

کرایه حمل

در ادامه محمدرضا توکلی‌زاده، صادرکننده سیمان با اشاره به پیشینه فعالیت خود در حوزه تاسیس کارخانه سیمان گفت: «از سال ۸۸ تاکنون هر ساله صادرات را جزو برنامه‌های اصلی قرار داده‌ایم و به این کار مشغول هستیم، از روز نخست با نگاه صادرات‌محور وارد حوزه سیمان شده‌ایم.»وی بازار داخل را محور اصلی فعالیت کارخانه متبوعش عنوان کرد و گفت: «سیمان دارای ارزش پایینی است و اگر بیش از حد حمل شود، کرایه حمل بر ارزش کالا غالب خواهد شد؛ بنابراین استانداردی سخت را تعریف و اقدامات را با این استاندارد هماهنگ کردیم.»توکلی‌زاده با بیان اینکه برخی حوزه‌های صادرات با استاندارد معمول تولید سیمان در داخل کشور اجرایی است، ادامه داد: «کشوری همچون ترکمنستان نیازمند استانداردهای لازم است و ما توانستیم حضوری پررنگ در این کشور داشته باشیم.» وی تاجیکستان، ترکمنستان و افغانستان را از بازارهای هدف کارخانه خود برشمرد و افزود: «فاصله کشور تاجیکستان از ایران بسیار زیاد است که منجر به بالا رفتن هزینه‌های حمل می‌شود؛ از طرفی در این کشور کارخانه‌های جدید ایجاد شده است و مایل نیستیم با هزینه بالا به این کشور صادرات داشته باشیم.»توکلی‌زاده حمل‌ونقل معقول سیمان در بازارهای نزدیک را دارای توجیه صادراتی دانست و گفت: «کالای داخلی باید با قیمت‌های بهتری در بازارهای خارجی به فروش برسد؛ نیاز بازار برطرف می‌شود و زمینه برای قیمت‌گذاری بالاتر برای سیمان ایران وجود دارد.»
وی کاهش رقابت داخلی را منجر به رونق صادرات سیمان دانست و افزود: «در بازارهای صادراتی سعی می‌شود میزان فروش افزایش یابد؛ بنابراین ضمن ارائه تخفیف، منجر به بروز دامپینگ می‌شود.»توکلی‌زاده لزوم همراهی دانشگاه‌ها در کنار شرکت‌های تولیدی را یادآور شد و گفت: «صادرات، انفرادی نیست و حرکتی جمعی است؛ بنابراین سازمان‌های مختلف باید کمک کنند تا به محصولی رقابت‌پذیر دست یابیم؛ همچنین این اقدام هزینه‌بر بوده و شرکت‌های کوچک قادر به پایداری در این عرصه نیستند.»عبدالرضا شیخان، دبیر انجمن کارفرمایان صنعت سیمان نیز با اشاره به افت تولید در سال‌های اخیر گفت: «با توجه به رشد اقتصادی در دهه ۸۰، سرمایه‌گذاری در صنعت سیمان اتفاق افتاد و سیمان اصولا دارای مصارف داخلی است زیرا کالایی حجیم و کم‌ارزش است و بحث صادرات این محصول در حاشیه قرار می‌گیرد.»وی رکود اقتصادی را منجر به فروش مازاد تولید سیمان دانست و افزود: «در سال ۹۳ رتبه نخست صادرکنندگان سیمان را در دنیا کسب کردیم ولی مشکلات کشورهای همسایه منجر به افت صادرات شده است. اینک حدود ۴۲ درصد سیمان تولید داخل به عراق صادر می‌شود.»شیخان ادامه داد: «امروز برای ۲۰ کشور بازاریابی صادرات سیمان اتفاق افتاده است و به این منظور باید نرخ مناسب، کیفیت قابل رقابت و بازاریابی را در دستورکار قرار دهیم. در این راستا نرخ سیمان کشور، رقابتی و دارای کیفیت مناسبی است.»
وی ادامه داد: «اینک آسیای میانه و بخشی از افریقا را زیر پوشش سیمان داخل داریم؛ اما هزینه حمل سیمان بسیار بالاست که در این حوزه نیازمند کمک هستیم تا با یارانه‌های حمل دریایی، بازارهای فراسو را در اختیار بگیریم.»