راهکارهای افزایش نقش معادن در توسعه اقتصادی

با توجه به علاقه‌مندی سرمایه‌گذاران خارجی به ساخت و تاسیس صنایع معدنی با هدف ارزش افزوده بیشتر باید کمیته سرمایه‌گذاران معدن با حضور نمایندگان وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت امور خارجه، وزارت امور اقتصادی و دارایی، نظام مهندسی معدن، خانه معدن، خانه اقتصاد و فعالان بخش خصوصی تشکیل شود و با تنظیم راهنمای سرمایه‌گذاری، مبادرت به جذب سرمایه‌های خارجی و کارسازی آنها، مجاری قانونی را برای دو طرف سهل‌الوصول کند.با توجه به مزیت‌های نسبی فراوان در کشور مانند دسترسی آسان و ارزان‌قیمت به سوخت، وجود معادن متنوع، دسترسی به آب‌های آزاد و...، دولت می‌تواند سرمایه‌گذاران را برای ساخت کارخانه‌های صنایع پایین‌دستی با رویکرد صادرات‌محور برای حذف خام فروشی، ایجاد ارزش‌افزوده، توسعه پایدار، افزایش صادرات غیرنفتی و ایجاد بازارهای کسب‌وکار جدید دعوت کند. دعوت از سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی جهت سرمایه‌گذاری در صنایع بالادستی می‌تواند در این زمینه کارساز باشد.حمایت از معدنکاری کوچک‌مقیاس، یکی دیگر از مواردی است که منجر به افزایش نقش معادن در توسعه اقتصادی کشور می‌شود. زیرا براساس تعریف بانک مرکزی بنگاه اقتصادی با سطح اشتغال کمتر از ۵۰ نفر را بنگاه اقتصادی کوچک‌مقیاس نام‌گذاری می‌کنند. با این تعریف معادن با کارکنان زیر ۵۰ نفر، معادن کوچک‌مقیاس قلمداد می‌شوند.

حال از آنجایی که معادن کوچک‌مقیاس به سرمایه‌های کلان نیاز ندارند، سرمایه‌های خرد می‌توانند برای اکتشاف معادن کوچک‌مقیاس صرف شوند. این معادن نسبت به معادن بزرگ‌مقیاس از ریسک کمتری برخوردار هستند زیرا هزینه سرمایه‌گذاری بزرگ‌مقیاس‌ها بسیار سنگین‌تر بوده و ممکن است قادر به سرمایه‌گذاری مناسب نباشد و باعث ضعف در اکتشاف شود. همچنین بازدهی سرمایه اولیه اکتشاف در معادن کوچک‌مقیاس بسیار سهل‌الوصول‌تر است و سهم اشتغال بزرگی از ظرفیت اشتغال معادن را داراست.در واقع معادن عامل تحرک اقتصادی هستند و تحرک اقتصادی یک معدن کوچک در یک منطقه کوچک می‌تواند نقش موثری در جذب جمعیت در شهرهای کوچک و رونق اقتصادی داشته باشد که از نمونه‌های آن می‌توان به معادن در اطراف روستای ترود یا شهرهای کوچکی مانند محلات، شاهرود و جیرفت اشاره کرد.در جهان به‌طور متوسط ۱۰۰میلیون نفر درباره درآمد حاصل از معادن کوچک زندگی می‌کنند. معادن کوچک‌مقیاس باعث توزیع متعادل جمعیتی، امکاناتی و فرصت‌ها می‌شوند.هرچند که معادن بزرگ‌مقیاس به دلیل داشتن اثر دامنه تولید و اثر تجربه مورد توجه هستند اما صنایع کوچک به علت وجود اثر حمل‌ونقل، اثر اندازه بازار و اثر تنظیم، در سطح بالاتری مورد توجه هستند.با توسعه معادن کوچک، گسترش زیرساخت‌های مناسب و کافی در مناطق دورافتاده پیش می‌آید. توسعه درونزا استراتژی مناسبی برای توسعه مناطق محروم همانند واحدهای کوچک دانشگاه آزاد در مناطق مختلف محروم کشور است.بنابراین سیاست‌های حمایتی از معادنکاری کوچک‌مقیاس همچون ایجاد سازمانی با عنوان معادن کوچک (مانند سازمان صنایع کوچک)، همسوسازی قوانین محیط‌زیست و منابع طبیعی، فرهنگ‌سازی و آشنایی جامعه روستایی با نقش معدن، ایجاد هم‌افزایی معادن با یکدیگر، توجه اتحادیه‌ها و انجمن‌های صنفی معدنی به صادرات خدمات مهندسی و اجرایی پیشنهاد می‌شود.همانگونه که می‌دانیم کشورهای همسایه نزدیک از نظر ظرفیت‌های معدنی مانند افغانستان، ارمنستان و... غنی هستند. پس با توجه به تجربه معدنی ایران، سطح دانش و قدمتش انتطار می‌رود اتحادیه‌ها همانگونه که در اساسنامه‌ها ملزم به بازاریابی و بازارسنجی خدمات برای اعضای خود هستند، به بازاریابی خدمات مهندسی در کشورهایی مانند افغانستان، ارمنستان، ترکمنستان، آذربایجان، گرجستان و... اقدام کنند.

سید سهراب حسینی - مدیرعامل شرکت معدن کانسار پویان