هزینه‌ها نسبت به سال قبل سه برابر شده است

به گزارش می متالز، این آمار حاکی از آن است که این ظرفیت کم‌نظیر اقتصادی برای توسعه کشور به‌کار گرفته نشده است. به گفته مدیر اکتشاف شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران، نبود تجهیزات پیش رفته، دانش و تکنولوژی و تحریم‌ها مشکل اساسی روبه‌روی معادن کشور هستند. مدیر اکتشاف شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران معتقد است: اگرچه تجهیزات و ماشین‌آلات مربوط به بهره‌برداری معادن نیز نیاز به تقویت و بروز رسانه دارد، لیکن در بخش‌های پایه به‌خصوص روش‌های اکتشاف و حفاری قطعا نیازمند به‌روزرسانی هستیم. متن زیر مشروح گفت‌وگو با شهرام ادیب‌فرد، مدیر اکتشاف شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران درخصوص فعالیت‌ها، دغدغه‌ها و چالش‌های این شرکت در بخش معادن کشور است.

شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران چه اقداماتی در بخش اکتشاف انجام داده است؟

شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران طبق اساس‌نامه خود، وظیفه‌اش تهیه و تولید مواد معدنی است که اولین گام آن اکتشاف است. در این راستا و مطابق با قانون معادن اقدام به شناسایی پتانسیل‌های معدنی، سپس طبق فرآیندهای سیستماتیک تعریف شده تا عملیات اکتشافی را انجام و در صورت وجود ذخیره اقتصادی گواهی کشف دریافت و سپس جهت طراحی، تجهیز و بهره‌برداری در اختیار سایر مدیریت‌های ذی‌ربط در شرکت قرار می‌گیرد.

در صورت نبود ذخیره، پروانه اکتشاف پس از انقضای مهلت تمدید نشده و محدوده در اختیار سازمان صمت استان قرار می‌گیرد. مراحل اکتشاف عموما شامل مطالعه نقشه‌های زمین‌شناسی، تصاویر ماهواره‌ای، ژئوشیمی، ژئوفیزیک، حفر ترانشه، حفر گمانه و... است که بسته به مساحت محدوده، نوع ماده معدنی مورد انتظار و... به‌کار گرفته می‌شود و عملیات اکتشاف از ۴ مرحله اصلی شناسایی، پی‌جویی، اکتشاف عمومی و اکتشاف تفصیلی تشکیل شده است که با کسب نتایج ثبت در هر مرحله وارد مرحله بعد می‌شویم.

عمق متوسط اکتشاف در کشورهای پیشرفته و درحال توسعه بالای ۱۰۰ متر است اما در ایران کمتر از ۵ متر است. در مراحل اکتشاف هرچه جلوتر می‌رویم معمولا کسب اطلاعات از سطح به عمق افزایش پیدا کرده و مساحت محدوده هدف کوچک‌تر می‌شود.
 

نتایج طرح‌های اکتشافی شرکت در سال‌های گذشته چه بوده است؟

عملیات اکتشافی در شرکت تهیه و تولید در دو بخش پهنه‌ها و محدوده‌ها انجام می‌شود. وقتی صحبت از اکتشاف پهنه است، به‌طور کلی مساحت وسیعی مورد نظر است که صرفا فازهای شناسایی و پی‌جویی در آن صورت می‌پذیرد و هدف از اکتشاف در پهنه رسیدن به محدوده‌های مناسب و دارای پتانسیل برای دریافت پروانه اکتشاف و ادامه عملیات اکتشافی در فازهای بعدی است. اما در اکتشاف محدوده‌ها که پس از دریافت پروانه اکتشاف انجام می‌گیرد فازهای اکتشاف عمومی و تفصیلی هم انجام می‌شود. در برخی موارد که در پهنه‌ها کار می‌شود ممکن است در دستورالعمل و آیین‌نامه‌های مربوط به پهنه وجود دارد که انتظار داریم عملیاتی شود. در سال ۹۷ در ۸ استان کشور اقدام به اخذ ۳۰ هزار کیلومتر مربع پهنه کردیم که با احتساب ۱۰ هزار کیلومتر پهنه باقی‌مانده از سال قبل مجموعا ۴۰هزار کیلومتر را پوشش دادیم که انتظار داریم تا پایان مرداد ۹۸ عملیات اکتشافی آنها خاتمه یافته و محدوده‌های مستعد جهت دریافت پروانه اکتشاف معرفی شود. تفاهم‌نامه‌های پهنه عموما یکساله منعقد می‌شود و اگر حوادث غیرمترقبه رخ ندهد مانند اتفاقات سیلاب امسال، در همان یکسال کار اکتشافی خاتمه می‌یابد و در صورت بروز حوادث غیرمترقبه چند ماه تمدید می‌شود.

در بخش پروانه‌های اکتشاف نیز در سال گذشته ۱۱ پروانه اکتشافی جدید اخذ کردیم که با احتساب پروانه‌های مربوط به سنوات قبل درحال‌حاضر روی ۳۳ پروانه به مجموع مساحت ۹۴۵ کیلومترمربع در حال انجام عملیات اکتشافی هستیم. این ۳۳ پروانه در ۶ استان خراسان جنوبی، کرمان، سیستان‌وبلوچستان، یزد، همدان و آذربایجان شرقی قرار گرفته‌اند. از نظر حجم عملیات حفاری در سال ۹۷ حدود ۵۷۰۰۰ متر حفاری انجام دادیم که به‌رغم وجود مشکلات فنی و اقتصادی ناشی از تحریم‌های ظالمانه علیه کشورمان، نسبت به سال ۹۶ بیشتر بوده است. این حجم حفاری شامل ۴ هزار و ۵۰۰ متر در حوزه زغال‌سنگ، ۲۰ هزار ۵۰۰ متر در حوزه سنگ‌آهن و ۳۲ هزار متر در حوزه پلی‌متال بوده است.

اقدامات شرکت برای کمک به حضور بخش‌خصوصی چه بوده است؟

شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران به‌عنوان یک شرکت مستقل دولتی و نیز بازوی اجرایی سازمان ایمیدرو همواره سعی کرده است در راستای اصل ۴۴ از ورود بخش‌خصوصی به حوزه اکتشاف استقبال کند که بر این اساس تاکنون حدود ۱۲ محدوده با برگزاری فراخوان و مزایده به مشارکت با بخش‌خصوصی گذاشته شده است که نتایج بسیار مثبتی هم به لحاظ اشتغال وفنی عاید شده است کماکان اینکه این امر را در سال ۹۸ نیز دنبال خواهیم کرد و از ورود بخش‌خصوصی به فرآیند اکتشاف در هریک از مراحل شناسایی، پی‌جویی، اکتشاف عمومی و اکتشاف تفصیلی استقبال می‌کنیم. ضمنا از ۱۲ محدوده واگذار شده برخی متعلق به شرکت تهیه و تولید و برخی متعلق به ایمیدور بوده است.

میزان سرمایه‌گذاری در بخش شما در سال گذشته به چه میزان بوده و بودجه اختصاصی امسال چقدر است؟

به‌طور تقریبی هزینه انجام شده در حوزه اکتشاف در سال گذشته ۲۵ میلیارد تومان بوده که از محل منابع داخلی شرکت انجام شده است. این میزان در سال ۹۶ حدود ۲۰ میلیارد تومان بوده است. برنامه امسال ما حدود ۸۰ هزار متر حفاری بود که متاسفانه نوسانات قیمت ناشی از تورم و تحریم‌های ظالمانه بسیار تاثیرگذار بوده است و به نظر می‌رسد به جز مشکلات اجرایی از نظر هزینه نیز بالغ بر ۹۰ میلیارد تومان بودجه لازم داشته باشد. در سال گذشته هزینه هر متر حفاری به‌طور متوسط ۳۰۰ هزار تومان بود که امسال در مناقصات برگزار شده قیمت‌های کشف شده حدود ۹۰۰ هزار تومان است که حاکی از سه برابر شدن هزینه‌ها دارد.

آیا برای به‌روز‌رسانی تجهیزات حفاری اقداماتی انجام خواهید داد؟

همان‌گونه که در ابتدای صحبت عنوان شد، ایران در بخش اکتشاف در جهان و منطقه رتبه قابل قبولی ندارد. مخصوصا در اکتشافات عمقی و پنهان به هیچ‌وجه قابل مقایسه با کشورهای پیشرفته و درحال توسعه و حتی برخی همسایگان خود نیستیم. به‌طور مثال عمق متوسط اکتشاف در آمریکا ۳۷۱ متر، اروپا ۳۱۵متر چین ۱۸۰ متر، استرالیا ۱۴۴متر و آفریقا ۲۵متر اعلام شده است اما در ایران صحبت از ۵متر و حتی یک متر است. وقتی از اکتشافات عمقی و پنهان صحبت می‌کنیم منظور شناخت ذخایر و منابعی است که در سطح رخ نمون ندارند. برای برون‌رفت از این وضعیت حتما باید جذابیت لازم برای بخش‌خصوصی برای واردات و تامین ماشین‌آلات و تجهیزات حفاری ایجاد شود که خوشبختانه در سال جدید این امر مورد توجه و تمرکز ایمیدرو و تهیه و تولید قرار گرفته است که به‌زودی شاهد اجرای برخی از این برنامه‌ها و مشوقات خواهیم بود.