ایمنی معادن زغال‌سنگ متاثر از تحریم‌ها است

به گزارش می متالز، خوشبختانه با اقدام و کمکِ به موقعِ دیگر کارگران، کارگر مصدوم از زیر سنگ خارج شد و از مرگ نجات یافت.
به گفته منابع محلی، دلیل حادثه، ضعف در نگهداری تونل به دلیل نامرغوب بودن و فرسوده بودن تجهیزات معدن بوده است؛ گرچه در این حادثه، خوشبختانه کارگر مصدوم نجات یافت اما در حوادث بیشماری که پیش از آن در معادن زغال سنگ البرز شرقی و دیگر معادن مشابه رخ داد، تعدادی از کارگران جان خود را از دست دادند؛ به راستی چرا آمار حوادث معدن تا این حد افزایش یافته است؟ چه عواملی «ایمنی» را در محیط‌های کاری معدن تا این حد کاهش داده است؟

تاثیر تحریم‌ها چقدر است؟

مصطفی رنجبر پاشاکلائی، عضو هیات مدیره نظام مهندسی معدن مازندران درباره افزایش حوادث معدن و تاثیرپذیری فضای کار در معادن و ایمنی آنها از اوضاع و احوال اقتصادی گفت: تحریم‌ها در بخش زیادی از معادن و صنایع معدنی از لحاظ نیروی انسانی و مواد اولیه نتوانسته مشکل ویژه‌ای ایجاد کند چراکه توان تامین آن به‌وسیله ظرفیت داخل کشور وجود دارد اما تاثیر اصلی تحریم‌ها در این حوزه، بر خرید تجهیزات، ماشین‌آلات و تامین مالی پروژه‌های معدنی است.
وی ادامه می‌دهد: بخشی از ماشین‌آلات از سوی صنعتگران بومی ساخته و تامین می‌شوند اما تهیه تعداد زیادی از قطعات، تجهیزات مصرفی و ماشین‌آلات وابسته به بازار خارجی، با توجه به افزایش نرخ ارز، تحریم‌ها و سختی تهیه امکانات، پرهزینه شده است. این امر بر تهیه و تامین کالاها و ابزارآلات مورد استفاده در بخش ایمنی معادن نیز بی‌تاثیر نبوده است.
او ادامه می‌دهد: در ماه‌های گذشته اخبار متعددی از حوادث در معادن کشور به‌ویژه معادن زغال سنگ منتشر شده است. ارزیابی دقیق حوادث رخ داده در معادن، ۲ عامل اساسی حادثه‌ساز را نشان می‌دهد: یک علت آن، بکارگیری تجهیزات فرسوده و بی‌کیفیت (همانند حادثه ناشی از بکارگیری لکوموتیو معیوب در معدن یورت گلستان، استفاده از سامانه نگهداری ضعیف در معادن کارمزد سوادکوه و طزره دامغان) و استفاده ناکافی از لوازم ضروری کنترل ایمنی مانند گازسنج در معادن زغال سنگ و... است.

عوامل حادثه‌ساز کدام‌ها هستند؟

به گفته او، از سال‌های نه چندان دور تا حدود ۲ سال گذشته، اوضاع معادن زغال سنگ خوب نبود چراکه به دلیل بالا بودن هزینه‌های تولید، رکود بازار، واردات زغال سنگ و حاشیه سود پایین فروش زغال سنگ، سودآوری در کار نبود و همین امر، موجب غیرفعال شدن یا بهره‌برداری با کمترین ظرفیت در تعداد زیادی از معادن کشور می‌شد.
رنجبر پاشاکلایی اضافه می‌کند: همین عوامل، موجب به روزرسانی نشدن و فرسودگی بیشتر تجهیزات و ماشین‌آلات مورد استفاده در این معادن شد؛ حال با اصلاح نرخ زغال‌سنگ و منطقی‌تر شدن نرخ فروش آن در بازار داخلی، سطح درآمدی معادن رشد مناسبی دارد اما همچنان ماشین‌آلات و تجهیزات فرسوده، بکارگیری مصالح نامرغوب، تجهیز نکردن معادن به امکانات کنترل ایمنی یا ارتقا ندادن شبکه‌های نگهداری تونل‌های معادن مشاهده می‌شود. بنا به آمار به‌دست آمده از بازار، تجهیزات وارداتی برای معادن متاثر از نرخ ارز به‌طور تقریبی ۲۰۰ درصد و سایر ملزومات و مواد اولیه داخلی از چوب گرفته تا ریل، آرک و سایر مواد مورد استفاده در معادن زغال سنگ به طور متوسط افزایش ۱۰۰ درصدی داشته‌اند اما در مقابل آن، افزایش مناسب نرخ فروش زغال سنگ و رونق بهره‌برداری معادن نیز وجود داشته و این امر نمی‌تواند بهانه‌ای برای نادیده گرفتن مقوله ایمنی در معادن باشد چراکه رعایت اصول ایمنی در معادن، به نوعی بیمه کردن سرمایه تزریق شده در معدن و ضامن جان و مال سرمایه‌گذاران معدنی است.
اما غیر از قدیمی بودن تجهیزات و گرانی روند بروزرسانی آنها، چه عامل دیگری در بروز حوادث دخیل است؟ عضو هیات مدیره نظام مهندسی معدن مازندران می‌گوید: عامل دیگر وقوع حوادث اخیر در معادن به‌ویژه معادن زغال‌سنگ کشور، ضعف آموزش و به کار نگرفتن مباحث آموزش‌دیده از سوی افراد شاغل در معادن است. هر چند که می‌طلبد تعداد و کیفیت برگزاری دوره‌های آموزشی افزایش یابد و حوادث رخ داده بیشتر تحلیل شود اما جدی نگرفتن مباحث آموزشی از سوی بسیاری از کارکنان به ویژه استادکاران سنتی و تجربی‌ و مقاومت در برابر بکارگیری ملاحظات ایمنی، ریسک حوادث را افزایش داده است. همچنین به دلیل منظم برگزار نشدن مانورهای ایمنی در معادن کشور، بسیاری از نکته‌های جدی شیوه‌نامه‌های ایمنی در معادن حتی از سوی بسیاری از مهندسان شاغل در معادن به مرور زمان فراموش می‌شود، به طوری که انتخاب واکنش درست و سریع در هنگام وقوع حادثه دشوار خواهد شد.
او ادامه می‌دهد: سومین عامل حوادث در معادن را می‌توان نادیده گرفتن طراحی‌های مهندسی تهیه شده برای معادن دانست. هرچند گاه ضعف‌هایی در طرح‌های تهیه شده برای معادن دیده می‌شود اما در مدت زمان استخراج نیز اقدام اصولی در پیاده‌سازی طراحی معادن انجام نمی‌شود. در بسیاری از معادن، راه‌های فرار از خطر، تهویه، نجات در مواقع اضطراری و... به درستی پیش‌بینی یا اجرا نشده است. همچنین در موارد بسیاری مشاهده شده است که با هدف کاهش هزینه‌های استخراج، تغییراتی در هندسه تونل‌ها و کاهش کمیت و کیفیت مصالح شبکه‌های نگهداری تونل‌ها برخلاف طراحی انجام می‌شود و در هنگام وقوع حادثه، چالشی مضاف بر خود حادثه به شمار می‌آید.
رنجبر پاشاکلایی نتیجه‌گیری می‌کند: به منظور کاهش حوادث در بهار رونق معادن زغال سنگ، بازرسی جدی‌تر و پرشمارتر سازمان‌های نظارتی که در راس آن وزارت صنعت، معدن وتجارت است، یک ضرورت به شمار می‌رود. در این بین نقش سازمان نظام مهندسی معدن به عنوان بازوی اجرایی وزارت صنعت، معدن و تجارت را نیز نباید فراموش کرد. این سازمان می‌تواند در قالب برنامه‌های بازرسی از طرف وزارتخانه در حیطه ایمنی معادن حضور بارز داشته باشد و این اقدام نیازمند عزم جدی، برنامه‌ریزی منظم و اختصاص بودجه کافی از طرف دولت است.

تعطیلی ۱۱ کارگاه معدنی در مازندران

مدیر کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی مازندران از تعطیلی ۱۱ کارگاه معدنی (تونل) به دلیل رعایت نکردن موازین ایمنی از ابتدای امسال خبر داده است.
کامران اصغری با بیان اینکه آیین‌نامه ایمنی معادن مشتمل بر ۴۵۶ ماده با پوشش مباحث مختلف ایمنی معدنکاری به ویژه در معدن زغال‌سنگ در شورای‌عالی حفاظت فنی وزارتخانه یادشده تصویب شد، به ایسنا اظهار کرد: اجرای این آیین‌نامه به استناد ماده ۸۵ قانون کار برای تمام کارگران، کارمندان، کارفرمایان و کارگاه‌ها الزامی است.
وی تصریح کرد: بازرسان کار نیز در سطح استان ضمن افزایش تعداد بازرسی‌ها از معادن در امسال، بر اجرای مطلوب این آیین‌نامه نظارت ویژه دارند.
مدیر کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی مازندران با اشاره به اینکه استعلام از اداره کل پیش از صدور هر گونه پروانه بهره‌برداری در معادن و سایر کارگاه‌ها ضروری است، خاطرنشان کرد: با عنایت به ماده ۸۷ قانون کار، پیش از صدور هر گونه پروانه بهره‌برداری باید برای تطبیق طرح‌ها و نقشه‌ها با موازین حفاظت فنی و بهداشت کار از این اداره کل استعلام شود و سازمان‌های مربوط نباید از این مهم غافل شوند.
اصغری گفت: در شرایط کنونی، یکی از مولفه‌های مهم ارتقای شرایط ایمنی کار در معادن زغال سنگ کشور و استان به عنوان کارگاه‌های آسیب‌پذیر، سرمایه‌گذاری به منظور گذر از روش استخراج سنتی به روش‌های ایمن مکانیزه است که تغییر جهت به این سو تاثیرگذار خواهد بود.
وی ارائه آموزش‌های تخصصی ایمنی کار در معادن را ضروری دانست و افزود: با هماهنگی اداره بازرسی کار این اداره کل، کارگاه آموزشی ایمنی معادن در امسال با حضور مدیر کل بازرسی کار وزارت متبوع و معاون مرکز تحقیقات، تعلیمات و بهداشت کار در استان و بازرسان کار و مسئولان ایمنی معادن سطح استان با هدف افزایش آگاهی ایمنی برگزار شد.
وی ادامه داد: با حضور بازرسان در محل معدن نیز ضمن صدور اخطارهای لازم‌، ارائه آموزش در محیط کارگاه نیز در دستور کار قرار دارد.
مدیر کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی مازندران خاطرنشان کرد: به منظور حفظ و صیانت از نیروی کار و پیشگیری از حوادث ناشی از کار، ضمن افزایش بازرسی‌ها از سوی بازرسان کار استانی و شهرستانی، ۱۱ کارگاه معدنی(تونل) به دلیل رعایت نکردن موازین ایمنی با استناد به ماده ۱۰۵ قانون کار به درخواست این اداره کل و با دستور دادستان در شهرستان‌های نور و سوادکوه از ابتدای امسال تعطیل شدند.

چه باید کرد؟

سعید صمدی، دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران نیز درباره عقب ماندن زغال‌سنگ از افزایش قیمت‌ها، گفت: معادن زغال‌سنگ به غیر از نیروی انسانی، هزینه تامین و خرید مواد اولیه مانند چوب، ریل، واگن و وسایل ایمنی را نیز دارند که افزایش چندین برابری داشته‌اند. همین امر موجب تعطیلی معادن کوچک و متوسط زغال‌سنگی که در استان‌های کرمان، خراسان جنوبی و استان‌های شمال کشور قرار دارند، شده است.
دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران با بیان اینکه کاهش درآمد معادن زغال‌سنگ، حوادث خرد و کوچک در این معادن را افزایش داده، تاکید کرد: نتیجه قطعی کاهش درآمد این است که معدندار از چوب یا تیرآهن کمتری برای نگه داشتن تونل‌ها استفاده می‌کند و ایمنی معدن به این شکل در بلندمدت به خطر می‌افتد. برای نمونه یک لکوموتیو که ۱۳۰ میلیون تومان نرخ داشت، درحال‌حاضر ۵۰۰ میلیون تومان نرخ دارد و بسیاری از معادن جدید نمی‌توانند خرید کنند.