سهم ایران در بازار فولاد اروپا کاهش می یابد؟

اتحادیه اروپا با ادعای فروش زیر قیمت فولاد توسط ایران در اروپا، خواستار اعمال تعرفه‌های سنگین گمرکی بر صنعت فولاد ایران شده است. دست‌اندرکاران این صنعت در کشورمان از مسئولان خواسته‌اند از طریق دیپلماسی مانع تصویب این موضوع در اتحادیه اروپا شوند.

ماجرا از این قرار است که اروپایی‌ها ادعا کرده‌اند که ایران در فروش فولاد، دامپینگ کرده است؛ یعنی فولاد را با قیمت کمتر از هزینه‌های تمام‌شده در اروپا فروخته است و بر همین اساس می‌خواهند با او برخورد کنند.

انجمن تولیدکنندگان فولاد اروپا، پنج کشور برزیل، ایران، روسیه، صربستان و اوکراین را به دامپینگ فولادی صادراتی به این منطقه متهم کرده است. پرونده مربوط به شکایت انجمن فولاد اروپا از دامپینگ واردات این پنج کشور، برای اولین بار هفتم جولای ۲۰۱۶ در کمیسیون اروپا مطرح و طرح شکایت مربوط صورت گرفت. بعد از آن در تاریخ ۶ ژانویه ۲۰۱۷ شکایت ثبت شد و در تاریخ ۱۷ فوریه ۲۰۱۷ اصلاحیه‌ای در مورد آن صورت گرفت. مطابق با برنامه‌ریزی انجام شده، قرار است ۷ آوریل ۲۰۱۷ معیارهای مربوط به روش‌های مقابل مشخص شود و بعد از بررسی نظرات تکمیلی در جلسات دو می ‌و ۲۲ ژوئن ۲۰۱۷، درنهایت در جلسه ۶  اکتبر ۲۰۱۷ روش‌های مربوط به نحوه مقابله با دامپینگ مشخص و تصویب شوند.  طرحی که با لابی فولادسازان اروپایی انجام شده است، لابی قدرتمندی که کیوان جعفری طهرانی، کارشناس حوزه فولاد درباره آن می‌گوید: «لابی لازم برای خروج انگلیس از اتحادیه اروپا توسط فولادسازان انگلیس ایجاد شد. پس می‌بینیم که تجارت فولاد چقدر تعیین‌کننده است و حتی می‌تواند بر سیاست‌های کشور تاثیر بگذارد. پس این مساله، مساله کوچکی نیست. ما باید مساله را بزرگ ببینیم ولی قابل حل است.»

جعفری طهرانی با اشاره به اینکه با اعمال تعرفه‌ها به صنعت فولاد کشور آسیب وارد می‌شود، اما می‌توان از این تهدید به‌عنوان فرصت هم استفاده کرد، افزود: «تصویب چنین سیاستی که هنوز هم خودشان به تصویب نهایی نرساندند، روی صادرات ایران بی‌تاثیر نخواهد بود، ولی بعید می‌دانم یک تهدید جدی باشد؛ چراکه الان فولاد مبارکه بازارهای جدیدی را در آفریقا، جنوب شرق آسیا باز کرده و دنبال این است که از این تهدید به‌عنوان یک فرصت استفاده کند یعنی دنبال بازارهای جدید باشد که به نظرم می‌تواند به این امر نائل شود. به هر حال صادرات در این موقعیت زمانی برای ایران خیلی حائز اهمیت است که از هر سنت صادراتی استفاده کنیم. به نظرم این قابل جبران خواهد بود و می‌شود به بازار جدید بپردازیم. اگر یک تهدیدی هم وجود داشته باشد، باید از آن استفاده کرد.»

این تعرفه‌ها به سنگی بر سر راه صادرات فولاد مرغوب ایران به اروپا تبدیل شدند. اما نکته این است که کمیسیون اروپا اعلام کرده است، رای نهایی‌اش را ۱۴ مهر امسال صادر می‌کند. بر همین اساس هم دست‌اندرکاران صنعت فولاد می‌گویند که از وزارت خارجه انتظار داریم این موضوع را به سرعت از راه‌های دیپلماتیک حل کند. رضا شهرستانی، عضو انجمن فولاد درباره این موضوع می‌گوید: «مسلما اینجا باید خود وزارت خارجه در این موضوع به صورت مستقیم وارد شود و مخصوصا شخص سفیر ایران در بلژیک، به مقر اتحادیه اروپا بروند و دیپلماسی اقتصادی داشته باشند.» سعید باستانی، سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی هم به این موضوع واکنش نشان داده و گفته است: «عمده کار دست خود وزارت صنعت، معدن و تجارت است، ولی ما ممکن است از لحاظ نظارتی ورود پیدا کنیم برای اینکه بخواهیم از مجموعه وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین وزارت امور خارجه در قبال کارها و تدابیر اندیشیده شده پرسش کنیم و درخواست این موضوع از طرف کمیسیون داده شده است.»

مجلس می‌تواند از وزارتخانه مربوطه سوال کند که درباره این موضوع چه فعالیت‌هایی انجام داده است. صحبت‌های تولیدکنندگان و صادرکنندگان فولاد و به صورت کلی فعالان این صنعت نشان می‌دهد که از این موضوع بسیار نگران هستند.

 صادرات فولاد ایران به اروپا چقدر است؟

بر اساس داده‌های سایت UN Comtrade، بیشترین صادرات فولاد ایران به اروپا مربوط به سال ۲۰۰۶ و به ارزش ۵۲۲ میلیون دلار بوده است. البته کل صادرات فولاد ایران از سال‌های ۲۰۱۲ به بعد روند افزایشی داشته به نحوی که رقم صادرات در سال ۲۰۱۵ نسبت به سال ۲۰۱۲ تقریبا ۳.۷ برابر شده است.

با توجه به اعتراض به واردات فولاد تحت تعرفه‌های اشاره‌شده در شکواییه مربوط، بیشترین واردات فولاد ایران به اروپا مربوط به تعرفه چهار رقمی ۷۲۰۸ بوده که ارزش واردات سال ۲۰۱۵ اروپا برای این تعرفه از مبدأ ایران حدود یک میلیون تن و به ارزش ۴۱۶ میلیون دلار (یعنی نزدیک به ۹۰ درصد از کل واردات فصل ۷۲ از ایران) بوده است. واردات تعرفه ۷۲۰۸ ایران به اروپا طی چهار سال گذشته از رقم ۷۹ میلیون دلار سال ۲۰۱۳ به ۴۱۶ میلیون دلار در سال ۲۰۱۵ رسیده که تقریبا پنج برابر شده است.

خاطرنشان می‌شود بعضی از اظهارات فعالان فولاد نشان می‌دهد که فولاد مبارکه در اختلاف قیمت فروش داخلی و خارجی آن، سیاست‌های خاصی داشته است. به‌طوری که در حال حاضر، این شرکت در بازار داخل هر کیلو فولاد را با نرخ ۱۷۰۰ توان به مشتری داخلی عرضه می‌کند و این در حالی است که نرخ تمام‌شده هر کیلو فولاد برای صادرات در داخل نهایتا ۱۳۵۰ تا ۱۵۰۰ تومان است که این نرخ‌گذاری فولاد مبارکه برای مشتری‌های داخلی، به ضرر تولیدکننده داخلی است و جایگاه صادراتی ایران را متضرر می‌کند.

در هر صورت، به نظر می‌رسد با تدبیر و هماهنگی میان وزارت امور خارجه برای دیپلماسی اقتصادی و وزارت صنعت، معدن و تجارت برای اصلاح فرآیند و قیمت فروش فولاد به اروپا در صورت نیاز می‌توان از این مساله عبور و خطر محدودیت صادرات را از سر صنعت مادر فولاد دور کرد.