تولید سیمان‌های خاص، ظرفیت پنهان صنعت سیمان ایران

حدود ۷۰ کارخانه سیمان در کشور مشغول به تولید هستند که از این تعداد ۵ واحد تولید سیمان‌های خاص را جزو برنامه‌های خود قرار داده‌اند. سیمان‌های خاص سیمان‌هایی هستند که در کشور بیشتر در حفاری‌های چاه نفت و دریایی به‌کار برده می‌شود. البته تولید سیمان‌های ویژه می‌تواند ارزش‌افزوده بالاتری نسبت به سیمان معمولی داشته باشد. اما موضوع قابل توجه در این زمینه این مسئله است که حجم مصرف این سیمان‌ها چندان بالا نیست.

هیچ مشکلی نداریم

درباره تولید سیمان‌های ویژه در ایران، نادر غفاری، معاون فنی انجمن کارفرمایان صنعت سیمان عنوان کرد: دو نوع سیمان خاص در کشور تولید می‌شود، یکی سیمان‌هایی است که در حفاری‌های چاه نفت مورد استفاده قرار می‌گیرد و دیگری نوعی سیمان است که در دریا مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ به عبارت دیگر سیمان‌هایی هستند که برای بتن‌ریزی در دریا کاربرد دارند.
غفاری با اشاره به استفاده از سیمان‌های خاص در کشور عنوان کرد: با توجه به نفتخیز بودن کشور پرمصرف‌ترین این سیمان‌های خاص در چاه‌های نفت کاربرد دارد و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی با تاکید بر این موضوع که در تولید سیمان‌های خاص با مشکلی روبه‌رو نیستیم، عنوان کرد: هر دو این نوع از این سیمان‌های خاص در داخل تولید می‌شود و در این زمینه واحدهای تولیدی با مشکلی روبه‌رو نیستند. اما به‌طور کلی موضوع این است که حجم مصرف این نوع سیمان‌ها چندان چشمگیر نیست. وی با اشاره به واحدهایی که این نوع سیمان را تولید می‌کنند، عنوان کرد: به‌طور معمول واحدهایی که دارای کوره‌های کوچک هستند، سیمان خاص تولید می‌کنند. چون مصرف این سیمان‌ها پایین است با کوره‌های بزرگ آن را تولید نمی‌کنند، از این‌رو این نوع سیمان‌ها با کوره‌های کوچک تولید می‌شوند؛ چراکه اگر این سیمان‌ها در حجم بالا تولید شوند، نگهداری از آنها مشکل خواهد بود. معاون فنی انجمن کارفرمایان صنعت سیمان در ادامه توضیح داد: در حالت کلی کار نگهداری سیمان کار سختی به‌شمار می‌رود، بنابراین نمی‌توان این سیمان را در کوره‌های بزرگ تولید کرد. چون امکان نگهداری برای آنها وجود ندارد. پس به میزان مصرف مورد نیاز باید تولید شود. غفاری در پاسخ به این پرسش که در چند واحد سیمانی سیمان خاص تولید می‌شود، گفت: حدود ۵واحد سیمانی در کشور سیمان خاص تولید می‌کنند. البته سایر واحدها نیز امکان تولید دارند، اما بیشتر واحدهایی که دو کوره برای تولید دارند، به‌طور معمول کوره کوچکتر را برای سیمان خاص اختصاص می‌دهند و چندان اقتصادی و به‌صرفه نخواهد بود که واحدهایی که یک کوره دارند، چنین سیمان‌هایی تولید کنند. ولی اگر ضرورت پیدا کند می‌توان ادعا کرد که تمام واحدهای تولیدی، قادر به تولید چنین سیمان‌هایی هستند. به عبارت دیگر فناوری تولید سیمان خاص در واحدهای سیمان‌سازی کشور موجود است.وی در پاسخ به این پرسش که در زمینه سیمان خاص صادرات می‌شود، عنوان کرد: در این زمینه هم صادرات می‌شود، اما به‌طور کلی حجم آن به قدری قابل توجه نیست که بتواند در اقتصاد سیمان تعیین‌کننده باشد. معاون فنی انجمن کارفرمایان صنعت سیمان در پاسخ به این پرسش که سیمان مرکب چه تفاوتی با سیمان خاص دارد، عنوان کرد: سیمان مرکب سیمان خاص محسوب نمی‌شود. در حقیقت سیمان مرکب سیمانی است که افزودنی‌های مجاز به آن اضافه می‌شود و در فهرست انواع سیمان چون سیمان سرباره، سیمان پوزلانی، سیمان آهکی و... قرار می‌گیرد. این همان سیمان معمولی است که با افزودنی‌های خاص تیپ‌های مختلف پیدا می‌کند، اما سیمان خاص با فناوری و فرمولاسیون خاص انجام می‌شود.

تیپ‌های مختلف سیمانی

سیمان‌های معمولی نیز خود در ۵ تیپ مختلف تولید می‌شود که هریک از آنها می‌توانند با توجه به مورد استفاده و شرایط محیطی کاربرد متفاوتی داشته باشد. در این‌باره حسن صباغیان‌بیدگل کارشناس سیمان عنوان کرد: به‌طور کلی ۵ تیپ سیمان در کشور تولید می‌شود که هر یک می‌تواند کاربردهای متفاوتی داشته باشد. صباغیان بیدگل در ادامه درباره هر یک از این نوع تیپ سیمان‌ها توضیح داد: سیمان نوع۱ که به سیمان پرتلند معروف است درحقیقت ویژگی خاصی از بتن است که مورد مصرف قرار می‌گیرد. از این نوع سیمان در ساختن پیاده‌روها، جاده‌ها، پل‌های بتن مسلح، راه‌آهن، مخازن، لوله‌های آب و ملات برای بنایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. وی درباره تیپ نوع۲ سیمان عنوان کرد: سیمان نوع۲ در مواردی که حرارت هیدراتاسیون متوسط و مقاومت در برابر حمله سولفات‌های در حد متوسط لازم باشد، به‌کار می‌رود. مقاومت و نهایی آن کمتر از سیمان نوع۱ است. سیمان تیپ۲ به‌طور معمول از سیمان تیپ۱ گرفته می‌شود و در گیرش حرارت کمتری تولید می‌کند. از این سیمان می‌توان در ساختمان‌های حجیم استفاده کرد تا هنگام گرفتن بتن حرارت کمتری ایجاد شود. این کارشناس در ادامه عنوان کرد: سیمان نوع۳ به طور تقریبی مانند تیپ۱ است. با این تفاوت که به‌شدت آسیب‌پذیر شده و به همین جهت‌گیرش سریع‌تری دارد. این سیمان زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که بخواهند قالب را برداشته و بتن را مورد استفاده قرار داده و بارگذاری کنند. در محیط‌های سرد نیز می‌توان از این سیمان استفاده کرد. صباغیان‌بیدگل ادامه داد: سمان تیپ۴ کندگیر بوده و حرارت کمتری تولید می‌کند. از این سیمان در مواقعی استفاده می‌شود که شدت و مقدار حرارت تولید شده اهمیت دارد. بتنی که با این سیمان ساخته می‌شود، رشد مقاومت آهسته‌تری دارد. کاربرد اصلی این سیمان در ساختمان‌های حجیم است.
وی درباره سیمان نوع۵ نیز یادآور شد: سیمان تیپ۵ برای مصرف در بتن‌هایی که در معرض حمله سولفات‌ها قرار دارد، مناسب است و به همین دلیل به سیمان ضدسولفات شهرت دارد. این سیمان در محیط‌های آب و خاک سولفاتی شدید (زیرزمین) مورد استفاده قرار می‌گیرد. سیمان پرتلند پوزلانی مصرف عمومی داشته و مشابه سیمان معمولی در ساخت ملات یا بتن به‌کار می‌رود.