«کلاهبرداری سببی (Affinity Fraud)» چیست؟

به گزارش می متالز، این نوع از کلاهبرداران توانمندی آن را دارند تا هر گروهی را جهت انجام سرمایه‌گذاری‌های جعلی فریب دهند و همچنین با شیوه‌هایی بسیار هوشمندانه می‌توانند سرمایه‌های مردم به ویژه پس‌اندازهای سالمندان را از طریق متقاعدکردن آنها به سرمایه‌گذاری‌های بدون ریسک به چنگ آورند.

غالباً «کلاهبرداری سببی» نوعی از سرمایه‌گذاری‌های صوری است که در آن پنهان‌کاری مشکوک مشاهده می‌شود. به بیان دیگر، کلاهبردار تلاش می‌کند تا در خصوص جزئیات مهم سرمایه‌گذاری اعم از احتمال خطر از دست‌دادن سرمایه، سابقه طرح‌های ارتقای سرمایه‌گذاری و سایر موارد مشابه به سرمایه‌گذار دروغ بگوید.

بسیاری از کلاهبرداران در این نوع کلاهبرداری از طرح‌های «هرمی(Pyramid)» یا «پونزی(Ponzi)» استفاده می‌کنند. به این صورت که سود پرداختی به سرمایه‌گذاران بجای اینکه از سود انجام فعالیت اقتصاد واقعی باشد، در واقع از پول خود سرمایه‌گذاران یا از پول سرمایه‌گذاران جدید خواهد بود، همانند شرکت‌های هرمی از جمله گلدکوییست.

هدف از انجام این طرح فریبکارانه، ایجاد توهم به اصطلاح «سرمایه‌گذاری موفقیت‌آمیز» برای سرمایه‌گذاران است.  کلاهبردار به سادگی پول سرمایه‌گذاران جدید را برای استفاده شخصی در امور کلاهبرداری‌ خود بویژه زمانیکه بعضی از سرمایه‌گذاران به آنها مشکوک می‌شوند، هزینه می‌کند. سرانجام زمانی که تأمین مالی سرمایه‌گذار به تدریج کاهش یابد، و سرمایه‌گذاران فعلی خواستار پرداخت سود شوند، این طرح به هم خورده وسرمایه‌گذاران، تازه متوجه خواهند شد که بیشتر یا کل پولشان از بین رفته است.

می‌توان اذعان داشت که «کلاهبرداری سببی» از اعتماد و دوستی افراد نهایت سوء استفاده را می‌کند. در واقع گروه‌هایی هدف این کلاهبرداران هستند که موضوعات و یا مسائل مشترک بین آنان وجود دارد. کلاهبرداران برای دستیابی به این گروه‌ها از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند. یک روش بسیار معمول آنها استفاده از لیدرهای درون گروهی که مورد احترام همه هستند، است. این لیدرها ممکن است خودشان متوجه نشوند که با انجام سرمایه‌گذاری به درخواست کلاهبردار، در واقع خودشان جزء قربانیان ناخواسته محسوب خواهند شد و چه بسا سایر افراد گروه، با اعتمادی که به لیدر خود دارند اقدام به سرمایه‌گذاری از طریق کلاهبردار مبادرت می ورزند. بدیهی است لیدرهای اجتماعات گوناگون یا لیدرهای مذهبی بیشتر مورد نظر این دسته از فریبکاران هستند.

نکته جالب توجه این است که وجود ساختار محکم در بسیاری از گروه‌ها، امکان تشخیص «کلاهبرداری سببی» را برای مقامات اجرایی دشوار کرده است. در اکثر مواقع فریب‌خوردگان در متقاعد کردن مقامات قانونی یا پیگیری از طریق راه‌حل‌های مناسب ناکام می‌مانند.

چگونه از «کلاهبرداری سببی» جلوگیری کنیم؟

حال این سوال مطرح می‌شود که چه رفتار هوشمندانه‌ای باید داشته باشیم تا از گرفتارشدن در دام این کلاهبرداران در امان باشیم؟

هشدارها و پیشنهادهای ارائه شده از سوی دفتر آموزش و مشاوره سرمایه‌گذاری «کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده (SEC)» برای افراد فرقه‌های مذهبی، قومیت‌ها، اقلیت‌های نژادی، مهاجران و سالمندان در رابطه با این موضوع به شرح زیر است:

در مورد فردی که پیشنهاد سرمایه‌گذاری به شما می‌دهد، تحقیق کنید، حتی اگر او را بشناسید بهتر است در خصوص پیشینه او با دقت بررسی کنید. مهم نیست آن فردی که شما را به سرمایه‌گذاری دعوت کرده است تا چه میزان قابل اعتماد شماست، به هرحال شما باید آگاهانه رفتار کنید، شاید فرد معتمد شما خود نیز در دام کلاهبرداران افتاده و از این موضوع بی‌اطلاع باشد.

هرگز اقدام به انجام سرمایه‌گذاری به پیشنهاد یا توصیه اعضای سازمان یا گروهی که در آن عضو هستید نکنید. این موضوع بخصوص در گروه‌های آنلاین، چت روم‌ها یا تابلوهای اعلانات بسیار مشهود است. ممکن است این نوع پیشنهادات یک نوع کلاهبرداری باشد. می‌توان به کلاهبرداری از طریق وبگاهشرکت «سکه ثامن» در ایران اشاره کرد که کلاهبرداری کلان از حدود ۳۰۰۰ کاربر فعال این سایت انجام شد.

به تبلیغات افرادی که نوید سودهای باورنکردنی یا تضمین شده برای سرمایه‌گذاری را می‌دهند، توجه نکنید. به همین ترتیب، وعده هایی از قبیل سرمایه‌گذاری بدون ریسک با سود سریع و بالا، را هوشمندانه مدیریت کنید. چون سرمایه‌گذاری‌های بدون ریسک، واقعا انگشت شمار هستند. وعده‌های سود سریع و بالا با ریسک بسیار کم یا بدون ریسک، در واقع علائم هشداردهنده کلاسیک کلاهبرداری است.

در مورد هرگونه فرصت سرمایه‌گذاری که نمی‌توان آن را مکتوب کرد، تردید کنید. غالباً کلاهبرداران از مکتوب‌کردن امور سرمایه‌گذاری خودداری می‌کنند. اگر به شما گفته شد که وقت لازم برای نوشتن اطلاعات مربوط به سرمایه‌گذاری را ندارند، از انجام آن سرمایه‌گذاری پرهیز کنید. همچنین زمانی‌که به شما گفته شود، در خصوص این فرصت سرمایه‌گذاری که در اختیارتان قرار داده‌اند راز نگه‌دار باشید و محرمانه بودن آن را حفظ کنید، باید با دیده تردید بدان بنگرید.

برای انجام سرمایه‌گذاری عجله نکنید یا اجازه ندهید شما را تحت فشار قرار دهند. چرا که شما باید فرصت کافی برای تحقیق در مورد آن داشته باشید. ممکن است افرادی که شما نیز آنها را می‌شناسید ادعا کنند که از انجام یک سرمایه‌گذاری سود هنگفتی به دست آورده‌اند، توجه کنید این مطلب به این معنا نخواهد بود که شما هم همانند او سود فراوانی بدست خواهید آورد.

نکته حائز اهمیت دیگر این است که به وعده‌های سرمایه‌گذاری که تحت این عنوان که «این تنها فرصتی است که یک بار در طول عمر خود خواهید داشت» مطرح می‌شوند، و نیز تاکید می‌شود که اطلاعات این سرمایه‌گذاری «محرمانه» بماند، حتماً تردید کنید.

به طور کلی از آنجاییکه همه افراد تخصص لازم را ندارند و قادر نیستند تا اطلاعات کافی در زمان مناسب را دارا باشند، از این‌رو توصیه می‌ شود از مشاوران سرمایه‌گذاری مورد تایید نهادهای ناظر از جمله «سازمان بورس و اوراق بهادار» برای انجام سرمایه‌گذاری استفاده کنند. مشاوران غیرمتخصص و بدون مجوز که عمدتاً در وب سایت‌های مختلف و شبکه‌های اجتماعی فعالیت دارند باعث گمراهی سرمایه‌گذاران و گروه‌های مورد نظر کلاهبرداران می‌شوند و ضررهای جبران ناپذیری را نصیب فریب خوردگان می کنند.

منبع: بخش آموزش و فرهنگ سازی SEC آمریکا

 اداره امور بین الملل سازمان بورس و اوراق بهادار

مترجم: افسانه میرزایی