صنعت آلومینیوم در انتظار جذب سرمایه در گینه

آلومینیوم نیازمند واردات بوکسیت

ایران به‌عنوان نخستین تولیدکننده آلومینیوم در خاورمیانه به‌دلیل مشکلاتی که بر سر راه مسیر توسعه قرار گرفت جایگاه خود را به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس واگذار کرد، به طوری که امروز کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در تولید آلومینیوم منطقه حرف اول را می‌زنند. در واقع مشکل اصلی صنعت آلومینیوم کشور کمبود مواد اولیه است، درنتیجه استفاده از معدنی در خارج از کشور در دستور کار قرار گرفت. اما نباید فراموش کرد که استفاده از منابع خارجی نیازمند سرمایه‌گذاری است، به همین دلیل دولت به تنهایی نمی‌تواند وارد این کار شود. تولید ۵/۱میلیون تن آلومینیوم در چشم‌انداز ۱۴۰۴، نیازمند تولید آلومیناست اما با توجه به کمبود منابع بوکسیت در کشور، واحدهای تولیدکننده آلومینیوم نیاز خود به ماده اولیه را از طریق واردات تامین می‌کنند. با توجه به این موضوع حدود ۲۵سال پیش براساس یک قرارداد دو طرفه میانه ایران و گینه به عنوان کشوری با ذخایر فراوان بوکسیت، بهره‌برداری از یک معدن بوکسیت به مدت ۲۵سال به ایران واگذار شد، اما متاسفانه در مدت یاد شده، ایران نتوانست سرمایه موردنیاز برای بهره‌برداری از این معدن را تامین کند. فاصله زیاد این معدن تا بندر، هزینه‌های بهره‌برداری و انتقال بوکسیت به ایران را افزایش می‌داد، به همین دلیل یکی از گزینه‌های پیشنهادی، ساخت کارخانه آلومینیوم در نزدیکی همان معدن بود که در این مدت محقق نشد. با اتمام دوره ۲۵ساله نخست، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران(ایمیدرو) تمدید دوباره این زمان را در دستور کار قرار داد. سرانجام با تلاش‌های مهدی کرباسیان رییس هیات عامل ایمیدرو بار دیگر این معدن برای بهره‌برداری در اختیار ایران قرار گرفت، اما این‌بار سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران به دنبال بهره‌برداری جدی از این ذخیره است تا بتواند نیاز واحدهای تولیدی به بوکسیت را تامین کند. در همین زمینه، مطالعات توجیه‌پذیری اقتصادی برای بهره‌برداری از این معدن به یک مشاوره بین‌المللی واگذار شده تا بتواند با استفاده از نتایج آن در کنار جذب سرمایه‌گذار خارجی از تسهیلات بانکی بین‌المللی نیز استفاده کند.

هزینه ۴ میلیون یورویی

مهدی کرباسیان رییس سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران(ایمیدرو) در دیدار با عبدل‌آیه ماگوسوبا وزیر معادن و زمین‌شناسی گینه کوناکری، اظهار کرد: اعتقاد ما این است که اگر در همکاری‌های ایران و گینه از مشاور بین‌المللی استفاده شود، بی‌شک این موضوع در سرمایه‌گذاری بین‌المللی بسیار موثر خواهد بود. وی ادامه داد: در حال حاضر ایران با تعدادی از سرمایه‌گذاران بین‌المللی از کانادا، استرالیا، اروپا و چین در مدت ۷، ۸ ماه گذشته مذاکره کرده و آنها منتظر انتشار گزارش مشاور هستند تا دقیق‌تر درباره این همکاری‌ها صحبت کنند. کرباسیان همچنین افزود: حدود ۴میلیون یورو بودجه برای انجام کارهای مشاوره‌ای اجرای طرح بهره‌برداری از معدن بوکسیت گینه در نظر گرفته شده که تا به امروز مقدار زیادی از آن هزینه شده است. وی تصریح کرد: برنامه ما این است که تا اکتبر، گزارش مشاوره، کامل منتشر شود و بتوانیم به موازات آن با سرمایه‌گذاران مذاکره کنیم. بی‌تردید با کمک دولت گینه می‌توان یک سرمایه‌گذار خوب برای این طرح انتخاب کرد. به گفته رییس هیات عامل ایمیدرو، در ایران و پس از پیروزی انقلاب‌اسلامی، در کنار پروژه‌های بزرگ موجود در کشور، انتقال فناوری یا ارتقای سطح دانش متخصصان و کارگران از سوی پیمانکار خارجی انجام می‌شود.

شرط اصلی اقتصادی بودن

در همین زمینه، مدیرعامل شرکت مهندسی معادن و فلزات (MME) درباره حضور در پروژه بوکسیت گینه نیز اظهار کرد: در پروژه بوکسیت گینه، مشاور ایمیدرو بودیم و به اتفاق شرکت DMT انگلیس در حال تهیه مطالعات اقتصادی بانکی هستیم. به این معنا که سرمایه‌گذار بین‌المللی می‌تواند براساس این مطالعه و گزارش نهایی آن که دارای ارقام و اعداد بین‌المللی است، وارد کار شود. به گزارش ماین‌نیوز، به گفته مرتضی آقاجانی، در این مطالعه مشخص می‌شود که ماده معدنی با چه روشی به بندر منتقل شود. در واقع در این گزارش نوع فناوری و سرمایه موردنیاز مشخص می‌شود. مدیرعامل MME درباره اقتصادی بودن این پروژه اضافه کرد: براساس اطلاعاتی که تا به امروز به‌دست آمده، این پروژه به شرط برخی موارد اقتصادی خواهد بود اما اگر بخواهیم ماده معدنی را خام دریافت کنیم چندان اقتصادی نیست. با توجه به فاکتورهای موجود و اینکه ایمیدرو از سهامداران آن است، می‌توان این طرح را اقتصادی دانست زیرا ظرفیت ۵۰میلیون تن آن‌که در قرارداد گذشته آمده است با اجرای طرح توسعه تا ۱۰۰میلیون تن قابل افزایش است. در صورتی که از امکانات فنی و مهندسی ایران استفاده شود، قیمت اقتصادی‌تر خواهد شد و از انتقال بی‌مورد مواد و ضایعات جلوگیری می‌شود که بی‌تردید از دیدگاه اقتصادی مقرون به‌صرفه خواهد بود. اما از دیدگاه استراتژی نیز یک موضوع اساسی وجود دارد و آن این است که ظرفیت‌های آلومینیومی که در ایران ایجاد کرده‌ایم نیازمند آلومینا بوده و تا زمانی که خودمان صاحب معدن نباشیم تضمینی برای ادامه کار این واحدها وجود ندارد. وی افزود: تا زمانی که وضعیت بازار خوب نباشد، مواد زیاد و عرضه بیش از تقاضا باشد، ما می‌توانیم مواد اولیه موردنیاز خود را تهیه کنیم اما در صورت کاهش عرضه، کسی که معدن دارد مواد خود را به سمت سرمایه‌گذاری‌هایش می‌برد. درست در همان زمان سرمایه‌گذاری‌ها در معادن ما بی‌حاصل می‌شود. آقاجانی با تاکید بر بهره‌برداری از این معدن تصریح کرد: در صورت نبود سرمایه‌گذار بین‌المللی کار سخت خواهد شد. در نتیجه بهتر است شرکت‌های آلومینیومی ایران سهامدار این معدن شوند و یک شرکت بین‌المللی تاسیس کنند. ما نیز حاضر به مشارکت در این موضوع هستیم. در چنین شرایطی می‌توان سرمایه‌گذار بین‌المللی به میزان ۱۰ یا ۲۰درصد نیز پیدا کرد. بی‌تردید این اقدام، هم از دیدگاه استراتژی سیاسی و هم از دیدگاه اقتصادی به‌صرفه خواهد بود. وی با اشاره به اینکه گزارش فنی اقتصادی پروژه گینه به زودی آماده می‌شود، ادامه داد: شرکت DMT در زمینه مطالعات فنی و اقتصادی معادن فعالیت می‌کند و یک شعبه نیز در آلمان دارد. ما در این پروژه، همکار این شرکت از طرف ایران هستیم. البته این پروژه تنها معدن نیست و برخی فرآیندها را نیز به همراه دارد. در نتیجه ما در بخش فنی و فناوری نیز در حال تهیه گزارش کامل هستیم. براساس این تجربه توانستیم در مناقصه‌ای مشابه بوکسیت گینه برای فولاد پاکستان نیز شرکت کنیم و برنده شویم. با این شرکت در خیلی از پروژه‌های دیگر در حال همکاری هستیم.

گینه فرصتی مناسب

با توجه به اینکه بخش‌های خصوصی فعال در صنعت آلومینیوم در سندیکای این صنعت گرد هم آمده‌اند تا مشکلات را از میان بردارند می‌توانند در بهره‌برداری از این ذخیره ارزشمند در کنار سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی قرار گیرند، اما دبیرکل و عضو هیات مدیره سندیکای آلومینیوم در این‌باره به صمت گفت: تا به امروز در این زمینه هیچ جلسه‌ای با سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) نداشته‌ایم. آریا صادق نیت حقیقی در ادامه با توجه به اهمیت بهره‌برداری از معدن بوکسیت گینه، اظهار کرد: در حال حاضر تنها منبع تامین بوکسیت کشور جاجرم است که تنها ۳۰درصد از نیاز واحدهای کشور را تامین می‌کند. از سویی دیگر شرایطی همچون تحریم‌ها و مشکلات موجود در نقل و انتقالات بانکی نیز تامین نیاز واحدها را با مشکل همراه کرد. به گفته وی، هرچند صنعت آلومینیوم از نظر دسترسی به منابع انرژی، بی‌نیاز و خودکفاست اما در زمینه مواد اولیه می‌توان این صنعت را وابسته دانست. صادق نیت حقیقی در ادامه افزود: دسترسی به معدن بوکسیت گینه فرصت مناسبی برای صنعت آلومینیوم کشور است اما باید به این نکته توجه داشت که بهره‌برداری از آن نیازمند سرمایه‌گذاری است. متاسفانه در سال‌های اخیر، نبود سرمایه کافی، منجر به از دست رفتن فرصت‌ها شد. دبیرکل و عضو هیات مدیره سندیکای آلومینیوم بیان کرد: امروز باید برنامه‌ریزی‌ها برای بهره‌برداری و انتقال ماده معدنی انجام شود، زیرا بزرگترین مشکل این معدن، انتقال ماده معدنی است. وی در پاسخ به این پرسش که آیا بخش خصوصی تمایلی برای سرمایه‌گذاری در معدن بوکسیت گینه دارد، تصریح کرد: در حال حاضر در این زمینه از بخش خصوصی دعوت نشده اما بدون شک با توجه به علاقه بخش خصوصی، این تمایل در این بخش وجود دارد.