تجربه «سهامداری چرخه‌ای» خودروسازی در شستا تکرار می‌شود؟

به گزارش می متالز، عرضه سهام شستا در بورس بحث های مختلفی را در پی داشت و موافقان و مخالفان هر یک نظراتی ارائه نمودند؛ یکی از مواردی که تا به حال از چشم کارشناسان پنهان مانده، خطر شکل گیری سهامداری چرخه‌ای در شستا است؛ اتفاقی که پیش از این با خصوصی شدن خودروسازی ها اتفاق افتاد و آسیب هایی از جمله ایجاد حلقه بسته مدیریتی، کوچک شدن شرکت به دلیل خود سهامداری و در نظر گرفتن منابع افراد خاص در تصمیم گیری را در پی داشته است.

شکل گیری سهامداری چرخه‌ای در خودروسازی

با خصوصی شدن خوروسازی ها و عرضه سهام آن ها در بورس اوراق بهادار، به تدریج شرکت های زیر مجموعه خودروسازی ها سهام شرکت مادر را خریداری کردند و به نوعی صاحب آن و تأثیرگذار بر تصمیمات شرکت مادر شدند. اکنون نزدیک به ۲۷ درصد از سهام ایرانخودرو در اختیار ۳ مجموعه از زیرمجموعه های این شرکت یعنی شرکت های «سرمایه گذاری سمند»، «بازرگانی سپهر ایرانیان کیش» و «نگار نصرسهم» و نزدیک به ۱۷ درصد سهام آن در اختیار شرکت قطعه سازی «کروز» قرار دارد.

وضعیت شرکت خودروسازی سایپا از این منظر وخیم تر است چرا که بیش از ۴۲ درصد سهام آن در اختیار شرکت های زیرمجموعه اش یعنی شرکت های سرمایه گذاری گروه صنعتی رنا، پیشگامان بازرگانی ستاره تابان، شرکت سرمایه گذاری سایپا، تجارت الکترونیک خودرو تابان، سرمایه گذاری و توسعه نیوان ابتکار و شرکت توسعه سرمایه رادین قرار دارد.

معایب سهامداری چرخه‌ای

از مضرات اصلی سهامداری چرخه‌ای ایجاد یک حلقه بسته مدیریتی در شرکت‌هاست. به طوری که در این حالت مدیران شرکت های زیر مجموعه داخل حلقه، مدیران شرکت مادر و مدیران شرکت مادر نیز مدیران شرکت های زیر مجموعه داخل حلقه را منصوب می نمایند. در چنین شرایطی هیئت مدیره که وظیفه نظارت بر عملکرد مدیر را بر عهده دارد، از استقلال کافی برخوردار نخواهد بود و نمی تواند به درستی به وظیفه خود عمل نماید. این مشکل به خوبی در خودروسازی ها نمود پیدا کرده است.

یکی دیگر از مضرات سهام داری چرخه ای یا «خود سهام داری» در شرکت‌ها، بلوکه شدن پول در این چرخه است. در سهام داری چرخه ای سرمایه مورد نیاز برای خرید سهام شرکت مادر، از سرمایه خود شرکت مادر برداشته می شود و در واقع منابع جدیدی به شرکت اضافه نمی شود.

به عنوان مثال در ایرانخودرو سه شرکت سپهر ایرانیان کیش، نگار نصر سهم و سرمایه گذاری سمند، برای خرید سهام شرکت ایران خودرو، باید از سرمایه گروه ایران خودرو استفاده نماید (زیرا مالکیت آن ها با ایران خودرو است) و تنها در صورت واگذاری سهام این سه شرکت به شرکتی خارج از گروه ایران خودرو، این سرمایه از بلوکه شدن خارج می شود.

در نتیجه سهامداری چرخه‌ای، باعث می شود شرکت‌ها روز به روز کوچک تر شوند. در واقع هرچه شرکت مادر زیان ده باشد، شرکت های زیرمجموعه کوچک تر می شوند و شرکت های زیرمجموعه که خود سهامدار شرکت مادر هستند، به دلیل کوچک تر شدن، شرکت مادر را تضعیف می کنند.

لزوم جلوگیری از شکل گیری سهامداری چرخه‌ای در شستا

با عرضه سهام شستا در بورس، شرکت های زیرمجموعه آن مانند «سرمایه گذاری صدر تأمین» یا «سرمایه گذاری صبا تأمین» امکان خرید سهام شستا را خواهند داشت و بیم آن می رود که سهامداری چرخه‌ای گریبان شستا را نیز بگیرد. بنابراین باید دولت از این امر جلوگیری نماید و اجازه تصاحب سهام مادر را به شرکت های زیرمجموعه ندهد تا تبعات سهامداری چرخه‌ای در شستا فرصت بروز پیدا نکند.