انگیزه اصلی روسیه برای پیوستن به اوپک پلاس چه بود؟

به گزارش می متالز، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی در طول مدت کوتاه قدرت خود، به اقتصاد عربستان صدمه زده است. در عین حال شهرت خود را لکه‌دار کرده و با قتل روزنامه‌نگار جمال خاشقچی، روابط ژئوپلیتیکی این کشور را به خطر انداخته است.

اکنون به نظر می‌رسد که مصیبت دیگری برای محمد بن سلمان در حال شکل‌گیری است. روسیه در حال حاضر در ازای پایبندی به توافق، انواع و اقسام مزایا را برای خود از سوی عربستان می‌خواهد. این توافق برای او، خانواده و کشورش سم خالص است و باعث می‌شود که عربستان سعودی ناگزیر اتحاد اصلی خود را با ایالت متحده آمریکا به سمت روسیه تغییر دهد. در مقابل روسیه می‌گوید که امنیت آینده عربستان را تضمین می‌کند؛ از جمله تهدیداتی که از سمت ایران حمایت می‌شود. از منظر تئوریک، توافقی که بین کرملین و کاخ سلطنتی عربستان در جریان است، تمدید توافق‌هایی است که در سال ۲۰۱۷ بین این دو کشور پایه‌گذاری شده است.

یک منبع خبری که از نزدیک با تحولات حوزه نفت و گاز ایران و عراق در ارتباط است، گفت: از منظر عملی این موضوع می‌تواند بزرگترین تغییر ژئوپلیتیکی روسیه از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی باشد و کرملین از نوامبر سال ۲۰۱۶ که توافق کرد تا از طرح کاهش تولید اوپک به رهبری عربستان سعودی حمایت کند، این هدف را در ذهن داشته است.

این توافق دوجانبه زمانی که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در اکتبر سال ۲۰۱۷، سلمان بن عبدالعزیر آل سعود پادشاه عربستان را به روسیه دعوت کرد، به وضوح نشان داده شد. منابع آگاه گفتند که این اولین سفری بود که با حضور پادشاه عربستان سعودی و به همراه بزرگترین هیئت خارجی به مسکو تاکنون انجام شده بود. در آن جلسه دو کشور قراردادی به ارزش ۳ میلیارد دلار امضا کردند.

همچنین توافق‌نامه‌های دیگری نیز شکل گرفت که در آن زمان اعلام شد. از جمله می‌توان به سرمایه‌گذاری ۱۵۰ میلیون دلاری عربستان سعودی در شرکت حفاری اوراسیا روسیه اشاره کرد. از سوی دیگر توافقی به ارزش ۱.۱ میلیارد دلار بین عربستان و شرکت روسی سیبر جهت ساخت پالایشگاه در این کشور امضا شد. الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه در آن زمان اعلام کرد که نواتک، شرکت تولیدکننده گاز روسیه با عربستان مذاکره می‌کند که این کشور در پروژه آرکتیک LNG، در قطب شمال سرمایه‌گذاری کند. این پروژه دنباله کارخانه ۲۷ میلیارد دلاری روسیه در شبه جزیره یامال بود. همزمان دو کشور توافق کردند که صندوق ثروت مستقل عربستان سعودی – صندوق سرمایه‌گذاری دولتی عربستان(PIF) – در کنار صندوق ثروت مستقل روسیه – صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه(RDIF) – یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک ۱ میلیارد دلاری که می‌تواند در شرکت‌های فناوری روسی سرمایه‌گذاری کند، تأسیس کنند.

در همین راستا، دو شرکت دولتی هیدروکربوری روسی گازپروم و روسنفت با شرکت آرامکو، همتای خود مذاکراتی در مورد انجام هماهنگی‌های مشترک در زمینه فعالیت‌های بازرگانی نفت و گاز و ایجاد یک مرکز تحقیقاتی و فناوری مشترک انجام دادند.

در نهایت نتایجی که برای روسیه به همراه داشت، این بود که عربستان سعودی از خواسته خود از برکناری بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه از قدرت عقب‌نشینی کرد و دوم اینکه عربستان تفاهم‌نامه‌ای را جهت خرید سیستم دفاعی موشکی S-400 از روسیه امضا کرد.

این دو موضوع اخیر را می‌توان نشانه‌های قوی در اثبات استراتژی اصلی کرملین مبنی بر تغییر مواضع عربستان سعودی جهت جایگزینی متحد دیرینه خود آمریکا با کشور روسیه دانست. این رابطه دیرینه در سال ۱۹۴۵ میلادی بین فرانکلین روزولت، رئیس‌جمهور ایالت متحده و عبدالعزیز بن عبدالرحمن آل سعود، پادشاه آن زمان عربستان سعودی، سوار بر عرشه ناو یو اس اس کوئینسی در کانال سوئز شکل گرفت. در این دیدار توافق شد که تا زمانی که عربستان سعودی نفت دارد، تمام منابع نفتی مورد نیاز ایالت متحده را تأمین کند و در عوض این کشور نیز امنیت آل سعود را تضمین کند.

این توافق اندکی اصلاح شده است تا این اطمینان حاصل شود که عربستان سعودی همچنان به صنعت شیل ایالت‌متحده امکان می‌دهد که به فعالیت و فرآیند رشد خود ادامه دهد. بخصوص از زمان پایان جنگ اول قیمت نفت در سال ۲۰۱۶ که وضع مالی عربستان سعودی برای مدت طولانی به شدت آسیب دیده بود؛ به نقل از منابع، مسکو آنجا حضور داشت تا شعله‌های خشم عربستان سعودی را به‌خاطر ضرروت کاهش تولید در راستای حمایت از صنعت شیل شعله‌ورتر کند و بتواند از این فرصت کاهش تولید برای دستیابی به قراردادهای عرضه‌ای که توسط عربستان ناتمام رها شده بود استفاده کند.

در زمانی که ملک بن سلمان در سال ۲۰۱۹ به مسکو سفر کرد، روسیه به سه دلیل در موقعیت قوی‌تری قرار داشت. اول اینکه منابع مالی عربستان به طرز چشمگیری رو به زوال بود. علاوه بر این هرگونه تلاش برای افزایش قیمت نفت به سطحی که نفع اقتصادی عربستان در آن باشد، در پی توییت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا ناممکن شده بود. ترامپ در توییتی به این موضوع اشاره کرده بود که «او (ملک بن سلمان) بدون حمایت ارتش آمریکا نمی‌تواند بیش از دو هفته در قدرت باقی بماند.» دوم آنکه آسیب‌پذیری امنیت عربستان سعودی بعد از حمله راکتی حوثی‌ها یمن به تأسیسات نفتی این کشور در ماه سپتامبر محرز شده بود. این حملات باعث شد که حدود ۵.۷ میلیون بشکه از تولید روزانه نفت عربستان که می‌توان گفت تقریباً نیمی از تولید این کشور است، به صورت موقت به حالت تعلیق درآید.

به گفته منابع، برای همگان روشن بود که با وجود سیستم‌های پدافند نظامی و ضدموشکی گران‌قیمت آمریکایی، امکان چنین حملاتی وجود دارد. سوم آنکه عربستان برای حفظ قیمت نفت در سطح معقول خود (با وجود اینکه کسری بودجه آنها پابرجاست)، کاملاً به کمک روسیه برای تمدید توافق کاهش تولید نیاز داشت، بنابراین در ملاقات اکتبر سال ۲۰۱۹ که با حضور پوتین و ملک‌بن‌سلمان انجام شد، دو کشور توافق‌های جدیدی را شکل دادند.

با همه این اقدامات، روسیه تنها با به راه انداختن جنگ دوم قیمت نفت باعث شد که عربستان سعودی بسیاری از منابع مالی خود را از دست بدهد و به روابط مهم اقتصادی و امنیت خود با ایالت متحده آمریکا آسیب برساند. در مورد اینکه آیا این استراتژی آگاهانه بود است یا خیر، نمی‌توان نظر قاطعی داد. منابع خبری به اویل‌پرایس گفتند که اما می‌شود اینگونه به موضوع نگاه کرد که حتی اگر روسیه این جنگ قیمتی را برنامه‌ریزی می‌کرد، نمی‌توانست نتیجه‌ای بهتر از این برای این کشور به همراه داشته باشد.

آنها معتقدند که روسیه اکنون در پی این است که روابط خود را با سعودی‌ها وارد فاز بعدی کند و کلید این کار برای روسیه این است که سعودی‌ها را ترغیب کند که حضور ارتش آمریکا را در کشور خود کاهش دهند. این کاهش اعم از نیروها و تجهیزات نظامی و همینطور پدافندهای هوایی است که می‌تواند با نیروها و تجهیزات روسی جایگزین شوند و این کار به آن سختی نیست که برخی فکر می‌کنند.

ترامپ قبلاً چه در یک پیام توییتری و چه در تماس تلفنی که با محمدبن‌سلمان داشته، عربستان سعودی را تهدید کرد که نیروهای نظامی آمریکا را از این کشور خارج می‌کند که باعث شد مسائل امنیتی و نظامی به دغدغه مقامات ارشد این کشور تبدیل شود.

یک منبع خبری به اویل‌پرایس گفت: روسیه این موضوع را در ذهن سعودی‌ها برجسته کرد که ظرف ۵ سال آینده باید مبلغ ۵۰۰ میلیارد دلار بابت خریدهای دفاعی به ایالت متحده پرداخت کند، در حالی که در آخرین موقعیت حساس پیش آمده که در مورد حوثی‌های یمن بود، هیچ کدام از این‌ها برای این کشور کارایی نداشت. وی گفت: در حالی که سیستم دفاع هوایی روسیه موسوم به S400 که به زودی به S500 ارتقاء می‌یابد؛ از نظر بسیاری به عنوان مؤثرترین سیستم در جهان شناخته می‌شود.

در حقیقت، تدارک این جابجایی‌ها دقیقاً از سفر پادشاه سعودی به روسیه در سال ۲۰۱۷ شروع شد. بر اساس گفته منابع، عربستان سعودی چندین سیستم دفاع هوایی، موشکی و تسلیحاتی از روسیه خریداری کرده است.

موضوع مهمتر برای روسیه این‌که علاوه بر تأمین همه این سیستم‌های دفاعی برای عربستان این امکان برای این کشور فراهم می‌شود که تولید این سیستم‌ها را در عربستان سعودی و با حضور مهندسان و تکنسین‌های روسی انجام دهد. علاوه بر این نیروهای امنیتی روسیه نیز به منظور تأمین امنیت مردم و محصولات در سایت‌های کلیدی این کشور حضور می‌یابند.