آیا زغال‌سنگ داخلی توان تامین نیاز صنایع فولادی کشور را دارد؟

به گزارش می متالز، در این میان ایران نیز به عنوان یکی از کشورهای معدنی جهان که از ذخایر زغال‌سنگ نیز در 2 نوع کک شو و حرارتی برخوردار است و بالاترین ذخیره از این کانی در شهرستان طبس قرار گرفته، چراکه 76درصد از کل ذخیره زغال‌سنگ ایران در این منطقه است. همچنین برنامه تولیدی مجتمع زغال‌سنگ طبس برای سال 99استخراج بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن زغال‌سنگ خام، تولید ۶۱۵ هزار تن کنسانتره و اجرای بیش از ۷۸۰۰ متر حفریات زیرزمینی در معادن هدف‌گذاری شده است.

یکی از اقداماتی که طی چندسال گذشته درخصوص افزایش تولید زغال‌سنگ در کشور انجام شده و به تازگی مجددا مورد بررسی قرار گرفته و به جریان افتاده، طرح جامع زغال سنگ است که در آن ظرفیت‌های ایجاد شده و ظرفیت‌های در دست راه اندازی و همچنین نیازهای کشور به زغال‌سنگ مشخص شده است.

اکنون نکته اینجاست که با وجود ذخایر به نسبت قابل قبول از زغال‌سنگ در کشور، آیا امکان تامین نیاز صنایع داخلی کشور به این ماده معدنی وجود دارد یا خیر؟ در پاسخ باید گفت با توجه به نوع زغال‌سنگ موجود در کشور؛ بسیاری از کارشناسان معتقدند که باید بخشی از این نیاز از طریق واردات تامین شود؛ اما در صورت عدم امکان برای واردات باید زغال‌سنگ طبس جانشین زغال سنگ وارداتی شود؛ این در حالیست که گفته می شود که زغال سنگ طبس به دلیل داشتن گوگرد بالا ظرفیت لازم را به کک تولیدی و فولاد نمی‌دهد؛ در نتیجه طرحی برای حذف گوگردهای طبس به عنوان یک طرح پژوهشی تدوین شد که توسط سازمان ایمیدرو در دست انجام است اما در شرایط فعلی و شیوع کرونا سبب شده تا این کار نیز با تاخیر انجام شود.

اکنون نکته مهمی که در خصوص میزان تولید زغال‌سنگ در کشور وجود دارد این است که  معادن زغال‌سنگ تولیدشان نسبت به ظرفیت واحدهای فرآوری، کک سازی و فولاد عقب است؛ با این حال ظرفیت زغال‌سنگ در ایران برای تامین نیاز صنایع وجود دارد که آن نیز نیازمند سرمایه‌گذاری و تامین بودجه است.

گفتنی است که طرح جامع زغال سنگ که در سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران در هیات دولت مصوب شده، پایش آن توسط شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران انجام و اصلاحات مورد نیاز در این زمینه نیز انجام می‌شود. مقایسه آمار استان ها با برنامه و میزان تولید و مشکلات به وجود آمده در این مسیر و برنامه‌ریزی برای اجرایی شدن آن در حال انجام است؛ البته مسائلی همچون تحریم‌های بین المللی، شیوع ویروس کرونا و مسائل دیگری که روی قیمت اثر گذار بوده باعث شده تا طرح جامع از اهداف خود فاصله بگیرد.

طرح جامع زغال‌سنگ در ۳ فاز کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت و در دوره 5 ساله 10 ساله و 20 سال تدوین شده است. همچنین در این طرح میزان تولید برای هر سال و هر واحد مشخص شده و بیشترین حجم تولید بر عهده طبس است. بنابراین بیشترین توسعه باید در این معدن اتفاق بیفتد. برای مثال معدن پروده ۴ طبس که قرار بود با فاینانس با یک شرکت چینی راه اندازی شود و تا مرحله فعال شدن پروژه نیز به پیش رفت اما اکنون به دلایل مختلف مانند اصلاحات جدید و شیوع ویروس کرونا متوقف مانده است.

در این میان باید گفت که برخی از پروژه‌های زغال‌سنگی در کشور که قرار بود با مشارکت و همکاری شرکت‌های خارجی انجام شود به دلیل با به دلیل شرایط تحریم و کمبود بودجه برای آن، پیشرفت جدی نداشتند و در حال حاضر شرایط به گونه‌ای نیست که بتوان پروژه‌ای را از لحاظ تامین بودجه فعال کرد.

افزایش نرخ ارز و ورود و خروج سرمایه گذاران خارجی به دلیل شیوع ویروس کرونا و... سبب شده تا پروژه ها دستخوش تغییرات اساسی قرار گیرند.

البته یکی از اتفاقات مثبت در بخش زغال‌سنگ رخداده در خصوص تعیین قیمت زغال‌سنگ بر مبنای شمش فولاد خوزستان است. زیرا عمده تولید این ماده معدنی در کشور به مصرف صنایع فولادی کشور به ویژه ذوب‌آهن اصفهان می‌رسد و اکنون قیمت این ماده معدنی ۲۶ و نیم درصد از فولاد خوزستان تعیین شده و می‌تواند بخشی از نیازهای این صنعت را پوشش دهد.

اکنون یکی از مواردی که باید در خصوص تولید زغال‌سنگ مورد نیاز در کشور مد نظر قرار داد، اهداف تعریف شده در افق 1404 برای تولید 55 میلیون تن فولاد است که بخشی از آن یعنی 5.2میلیون تن به روش کوره بلند تولید شود که نیازمند کنسانتره زغالسنگ است. به این شکل که اگر صرفا با مصرف کک تولید شود و شرایط مطلوب باشد حدود ۳/۷ تا ۴ میلیون تن کنسانتره زغال سنگ نیاز است.

بنابراین به نظر می رسد توسعه و افزایش تولید در زمینه زغال‌سنگ یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که باید در دستور کار دولت و مسوولان قرار گیرد.