زمزمه خصوصی‌سازی خودروسازی‌ها با چاشنی انحصارطلبی ابرقطعه‌سازان

به گزارش می متالز، خصوصی سازی شرکت‌های خودروساز موضوعی است که هر از چندگاهی در بین فعالان صنعت خودروسازی و قطعه‌سازی مطرح می‌شود و تلاش‌هایی از سوی برخی شرکت‌ها در این خصوص صورت می‌گیرد. اخیراً نیز برخی مدیران خودرویی کشور به اظهار نظر در این زمینه پرداخته‌اند و واگذاری شرکت‌های خودروساز را امری ضروری عنوان می‌کنند.

هاشم یکه زارع، مدیرعامل شرکت ایران خودرو از جمله مدیرانی است که یک ماه پیش با بیان اینکه خصوصی سازی، صنعت خودرو را نجات خواهد داد، گفته بود: اگر ۳ صندلی هیات مدیره ایران خودرو و ۳ صندلی سایپا به سرمایه گذاران خصوصی واگذار شود و عصر امروز نیز مدیران عامل این دو شرکت تغییر کنند به نفع کشور است.

اصغر خسروشاهی، مشاور خودرویی وزیر صنعت نیز با انتقاد از خصوصی سازی خودروسازی‌ها در دولت های قبل، به برنامه دولت دوازدهم برای خصوصی سازی این دو شرکت اشاره کرده و می‌گوید: در صنعت خودروسازی باید خصوصی سازی واقعی برای توسعه و نوسازی صنعت خودرو صورت گیرد.

به گفته وی، یکی از سیاست هایی که باید دنبال شود، خصوصی سازی شرکت های خودروسازی است که باعث ایجاد رقابت و مدیریت حرفه ای در صنعت خودرو خواهد شد.

خسروشاهی با اشاره به اینکه ظاهرا سهم دولت در شرکت‌های خودروساز حدود ۲۰ درصد است، می‌گوید: واقعیت امر این است که شرکت های خودروسازی همچنان دولتی هستند.

هرچند دولتی بودن یکی از آفت‌های صنعت کشور محسوب می‌شود اما نحوه واگذاری و خصوصی‌سازی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و در ادامه فعالیت شرکت‌ها و همچنین مدیریت بازار نقش بسیار مهمی دارد. به این ترتیب که خصوصی‌سازی خودروسازان باید طوری صورت گیرد که وجود انحصار را در این صنعت تشدید نکند. این در حالی است که هم اکنون بحث‌هایی مبنی بر واگذاری سهام خودروسازان به شرکت کروز به عنوان یکی از فعالان صنعت قطعه‌سازی که سهم بزرگی در تأمین قطعات خودروها دارد، مطرح است. کروز شرکتی است که هرچند نام آن در بین شرکت‌های قطعه‌ساز قرار دارد اما طی سال‌های گذشته اسنادی مبنی بر واردات قطعات نیز توسط این شرکت منتشر شده است. این شرکت هم اکنون از نقش بزرگی در مدیریت تأمین قطعات خودروسازان برخوردار است و با احتساب شرکت‌های وابسته، حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد در شرکت‌های خودروساز سهم دارد.

کارشناسان صنعت خودرو معتقدند در صورتی که سهام خودروسازان به کروز واگذار شود انحصار بزرگی در تأمین قطعات، تولید خودرو و مدیریت بازار خودرو ایجاد خواهد شد و همین مسئله باعث تضعیف بسیاری از قطعه‌سازان دیگر خواهد شد. در عین حال اگر به گفته یکه زارع، ۳ صندلی از هیأت مدیره شرکت‌های خودروساز به بخش خصوصی واگذار شود، در واقع ۳ صندلی از ۵ صندلی مدیریتی به یک شرکت خصوصی واگذار می‌شود و همین موضوع مدیریت این شرکت‌ها را به صورت دائم العمر به آن شرکت واگذار می‌کند.

هرچند مقاومت‌هایی از سوی مدیران دولتی برای بروز چنین اتفاقی صورت گرفته اما باید دید در ادامه، چه سرنوشتی برای واگذاری شرکت‌های خودروساز رقم خواهد خورد.

در جریان خصوصی سازی خودروسازی‌ها، خرید ضربدری سهام سایپا در بین شرکت‌های زیرمجموعه این گروه خودروسازی نیز اتفاق تلخی بود که طی سال‌های گذشته تجربه شد و حالا برای جلوگیری از تکرار این دست اتفاقات باید دقت بیشتری در واگذاری سهام خودروسازان صورت گیرد.

خصوصی سازی واقعی خودروسازان قطعاً اتفاقی مثبت در جهت افزایش بهره‌وری آنها و ارتقاء تولیداتشان خواهد بود، اما اگر این خصوصی‌سازی باعث انحصار در صنعت خودرو شود، به طور قطع وضعیت این صنعت بهتر از شرایط فعلی نخواهد بود و در آن زمان، دولت نیز نمی‌تواند دخالت موثری در تغییر رویه این صنعت داشته باشد. از همین رو، واگذاری شرکت‌های خودروساز به بخش خصوصی کارآمد و جلوگیری از واگذاری بخش اعظم سهام به یک شرکت خاص از اهمیت بالایی برخوردار است که مسئولان دولتی و به ویژه مدیران سازمان خصوصی‌سازی باید توجه ویژه‌ای به آن داشته باشند.