بی‌توجهی وزارت صمت به نابسامانی فولادی

به گزارش می متالز، از تابستان سال ۹۷ و در پی افزایش نرخ ارز، ستاد تنظیم بازار با تمرکز بر قیمت‌گذاری تثبیتی و استمرار تخصیص انواع مقاطع فولادی به صنایع پایین‌دستی، در نابسامانی بازار فولاد دست داشته است. مجموعه اقدامات این ستاد توأم با تحریک تقاضا، برخی از واحد‌های تولیدی را از قلم انداخته و منجر به شکل‌گیری بازار ثانویه محصولات فولادی شده است. آنچه در این میان جالب توجه است، تولید مازاد و قابل‌توجه انواع مقاطع فولادی در کشور است. برخلاف بسیاری از بازار‌ها که از کمبود شدید عرضه رنج می‌برند، وضعیت تولید فولاد به‌عنوان صنعت پیشرو در حوزه صادرات غیرنفتی به‌گونه‌ای است که علاوه بر تأمین نیاز‌های داخلی، مدرس خیابانی، سرپرست سابق وزارت صنعت، معدن و تجارت از برنامه‌ریزی برای صادرات ۱۰میلیارد دلاری فولاد در امسال خبر داده بود. بررسی‌ها نشان می‌دهد، سیاست‌گذاری غلط ستاد تنظیم بازار در سال‌های اخیر به آشفتگی بازار فولاد دامن‌زده و تخلفات حوزه معاملات فولاد، صدای قوه‌قضائیه را نیز درآورده است. در همین رابطه عمرانی، معاون قضایی دادستان کل کشور در نامه ثانویه به معاون رئیس‌جمهور به تاریخ ۲۳تیرماه امسال ضمن انتقاد شدید از آنچه در حوزه معاملاتی مقاطع فولادی می‌گذرد، آورده است: به دلیل عرضه نکردن مواد‌اولیه، ویژه‌فروشی و ایجاد رانت فاجعه تعطیلی صنایع پایین‌دستی تولید محصولات فولادی و بیکاری کارگران در راه است.
البته عمرانی پیش‌تر نیز در نامه جداگانه‌ای به سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت به اثرپذیری مستقیم معیشت مردم از فعل و انفعالات قیمتی در انواع محصولات فولادی اشاره و تصریح کرد: «سلاطین فولاد یک روز باید در محکمه عدل نظام اسلامی پاسخگو باشند، مهندسی عرضه و قیمت فولاد و خام‌فروشی، کارخانجات پایین‌دستی را تا مرز سقوط پیش برده است. با توجه به اتفاقات ماه‌های اخیر، تغییر سیاست‌گذاری در جهت حذف بستر‌های ویژه‌خواری در حوزه فولاد و روان‌تر شدن زنجیره ایجاد ارزش محصولات فولادی از طریق حذف سیاست قیمت‌گذاری دستوری و بازبینی سهمیه واحد‌های تولید ضروری به نظر می‌رسد که متأسفانه در ماه‌های اخیر وزارت صمت هیچ اقدامی در این خصوص انجام نداده و سامانه بهین‌یاب با همان ایرادات سابق همچنان فعال است. در میان صنایع پایین‌دستی، صنعت لوازم‌خانگی از وضعیت کنونی فولاد آسیب دیده است و از عرضه قطره‌چکانی فولاد در بورس کالا انتقاد دارند.
سخنگوی انجمن تولیدکنندگان لوازم‌خانگی ایران با حضور در برنامه گفت‌و‌گوی ویژه خبری شبکه دوسیما با اشاره به اینکه سامانه «بهین‌یاب» سال‌هاست که مشکل دارد، می‌افزاید: «صنایع لوازم‌خانگی حداکثر ۲۵درصد ورق فولاد مورد‌نیازشان را از طریق بورس کالا و ۷۵ درصد آن را از بازار آزاد تأمین می‌کنند. شرکت‌های تولیدکننده‌ای هستند که پروانه بهره‌برداری گرفته‌اند، اما رصد نمی‌شوند که چقدر تولید کرده‌اند و اگر این اتفاق می‌افتاد و از مواد‌اولیه‌ای که گرفته‌اند تا تولید نهایی آن‌ها رصد می‌شد، بسیاری از این شرکت‌ها از چرخه دریافت کالا و محصول از بورس کالا حذف می‌شدند، اما متأسفانه این اتفاقات نیفتاده است.» حمید‌رضا غزنوی می‌گوید: «پارسال میزان تولید ورق گرم ۸ میلیون و ۲۰۰ هزار تن بود که از این میزان ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار تن وارد بورس و ۴ میلیون و ۷۰ هزار تن در خارج از بورس عرضه شده است، در‌حالی‌که فولادساز‌ها برای عرضه خارج از بورس مجوز ندارند.»

توجیه وزارت صمت

مدیرکل دفتر صنایع فلزی و لوازم‌خانگی وزارت صنعت، معدن و تجارت با حضور در این برنامه با تأکید بر اینکه آمار همه واحد‌های تولیدی داخل کشور را با جزئیات داریم و آن‌ها را بررسی کرده‌ایم، می‌گوید: «طرحی را از دو ماه پیش آغاز کردیم و معاونت امور صنایع وزارت صمت متولی ساماندهی طرف تقاضا شده است و سهمیه‌ها و میزان دریافتی آن‌ها بررسی و میزان خرید و تولید آن‌ها تطبیق می‌شود.» کیوان گردان در حالی از جمع‌آوری آمار تولید سخن می‌گوید که در دوماه اخیر هیچ اقدامی در راستای ساماندهی به بازار فولاد و افزایش عرضه در بورس کالا انجام نداده است.
وی ساماندهی عرضه فولاد را در ماه‌های آتی وعده می‌دهد و می‌افزاید: «هفت شرکت تولید‌کننده ورق گرم داریم که ۶ میلیون تن ورق قابل عرضه در بورس دارند و از شهریور همه آن‌ها مکلف شدند که همه ورق گرم تولیدی خود را در بورس عرضه کنند. پنج شرکت تولیدکننده ورق سرد داریم که ۲ و ۲/۰ میلیون تن تولید می‌کنند که ۵۰ درصد از این ظرفیت متعلق به شرکت فولاد مبارکه است و همه این شرکت‌ها هم مکلف به عرضه محصولات خود هستند.»
وی می‌افزاید: «از هفته گذشته به استان‌ها ابلاغ کردیم که در ماه آینده، سهمیه‌ها را بر‌اساس فرمول‌ها بازنگری نمایند و شرکت‌های عرضه‌کننده هم مکلف هستند تولیدات خود را عرضه کنند.»

اعلام اسامی شرکت‌هایی که در خارج از بورس عرضه می‌کنند

همچنین مدیر نظارت بر بازار بورس کالا نیز در ارتباط تلفنی با این برنامه با اشاره به اینکه دو سال از فعالیت سامانه «بهین‌یاب» می‌گذرد، می‌گوید: «این سامانه در این دو سال ایراد داشته و در این مدت به درستی کار نکرده است و تولید‌کنندگان مجبور شدند مواد مورد‌نیاز خود را از خارج از بورس تأمین کنند.» سید‌جواد جهرمی می‌افزاید: «برخی از طریق سامانه «بهین‌یاب» ورق فولاد مبارکه را در فروردین امسال ۸ هزار و ۲۰۰ تومان خریده و اکنون آن را در حدود ۲۰ هزار تومان قیمت‌گذاری کرده‌اند و در سایت‌ها می‌فروشند. صرفاً شرکت مبارکه، ورق‌های سرد تولیدی خود را در بورس عرضه می‌کند و بقیه شرکت‌های تولید‌کننده این ورق از جمله شرکت هفت الماس، غرب آسیا و امیرکبیر کاشان، ورق‌های تولیدی خود را در خارج از بورس عرضه می‌کنند.»
وی تأکید می‌کند: «پارسال ۷۳۳ هزار تن ورق سرد در بورس معامله شد، در‌حالی‌که کل ورق مصرفی کشور بالغ بر ۲ میلیون تن بود.» معاون قضایی دادستان کل کشور نیز در این گفتگو از ایرادات توزیع فولاد سخن می‌گوید و تصریح می‌کند: «یکی از ایرادات مچینگ این است که همه کارخانه‌های پایین‌دستی ما در تولید لوله، پروفیل و محصولات فولادی باید کالا‌های خود را از بازار آزاد بخرند و تولید‌کننده‌های بالادستی، محصولات خود را به عده‌ای می‌فروشند که معلوم نیست تولید‌کننده هستند یا خیر.» عمرانی می‌افزاید: «یکی از مشکلات ما در حوزه فولاد این است که عرضه واقعی در بورس انجام نمی‌شود و به آن معترضیم و این عرضه نکردن موجب شده است که کارخانه‌دار و تولیدکننده، مواد‌اولیه مورد‌نیاز خود را از بازار آزاد تأمین کنند.»