گام نخست در ارزیابی طرح‌های سرمایه‌گذاری

می متالز - فرآیند بررسی توجیه‌پذیری پروژه‌های سرمایه‌گذاری، همواره بر یک اصل استوار بوده است و آن مقایسه هزینه‌ها و درآمدهای پیش‌بینی شده در طول عمر پروژه، با در نظر گرفتن هزینه تامین سرمایه در کنار سایر هزینه‌های پروژه مثل ماشین‌آلات و تجهیزات، هزینه‌های عمرانی و تاسیسات در فاز ساخت و هزینه‌های مواد‌اولیه، انرژی و دستمزد در فاز تولید است.

به گزارش می متالز، هزینه سرمایه، در خصوص منابع مالی‌ای چون وام و اوراق، مشخصا بر اساس نرخ‌های بهره آنها تعیین می‌شود. اما درخصوص آورده سرمایه‌گذار در یک پروژه مشخص، هزینه سرمایه ‌باید براساس حداقل نرخ بازدهی قابل‌قبول سرمایه‌گذار تعیین شود که در واقع، هزینه فرصت پول سرمایه‌گذار را در پروژه مورد‌نظر بیان می‌کند.

نرخ تنزیل (Discounting Rate) یا هزینه سرمایه (Cost of Capital)، برای آورده سرمایه‌گذار (Equity Capital) معادل MARR در نظر گرفته می‌شود که بیان‌کننده هزینه فرصت آورده سرمایه‌گذار یا به‌عبارتی، حداقل نرخ بازگشت سرمایه قابل‌قبول یا جذاب برای آورده سرمایه‌گذار طرح است و برای هر پروژه‌ای متناسب با سطح ریسک آن پروژه تعیین می‌شود. در این‌خصوص، هرقدر سطح ریسک طرح بیشتر باشد، نرخ تنزیل نیز که نشان‌دهنده حداقل سطح بازدهی مورد‌انتظار است، افزایش خواهد یافت. همچنین براساس وزن نسبی مبلغ وام‌ها، اوراق، کمک‌های بلاعوض و آورده سرمایه‌گذار از کل منابع مالی طـرح، نـرخ تنزیل برای کل سرمایه‌گذاری نیز معادل WACC خواهد بود که براساس میانگین وزنی هزینه تامین‌سرمایه انواع منابع مالی تعریف‌شده در طرح محاسبه می‌شود. در واقع‌ زمانی‌که در ترکیب منابع مالی طرح، آورده سرمایه‌گذار تنها منبع مالی نباشد، آنگاه جریانات نقدی مربوط به ورودی و خروجی جیب سرمایه‌گذار، متفاوت از جریانات نقدی مربوط به ورودی و خروجی صندوق پروژه خواهد شد که هر یک ساختار مالی خود را خواهند داشت. از طرف دیگر، از آنجا‌که محاسبه ارزش فعلی هزینه‌ها و درآمدها، براساس هزینه سرمایه یا همان نرخ‌تنزیل انجام می‌شود، بنابراین برای محاسبه شاخص NPV یا خالص ارزش فعلی کل سرمایه‌گذاری (NetPresent Value) از WACC به‌عنوان نرخ تنزیل استفاده می‌شود و جهت محاسبه شاخص NPVE یا خالص ارزش فعلی کل حقوق صاحبان‌سهام (NetPresent Value of Equity Capital) از MARR به‌عنوان نرخ تنزیل استفاده می‌شود. یکی از اشتباهات رایج در فرآیند مطالعات امکان‌سنجی طرح‌های سرمایه‌گذاری، استفاده از نرخ‌تنزیل یکسان به‌عنوان حداقل نرخ بازدهی قابل‌قبول برای آورده سرمایه‌گذار (MARR) در محاسبه ارزش فعلی هزینه‌ها و درآمدهای برآورد‌شده در جدول جریانات نقدی مربوط به جیب سرمایه‌گذار و همچنین در محاسبه میانگین موزون هزینه سرمایه‌کل (WACC) است. به این معنی که در اغلب شرکت‌های مشاور، بانک‌ها، موسسات مالی و اعتباری، وزارتخانه‌ها، سازمان‌های دولتی، شرکت‌های تامین‌سرمایه و شرکت‌های هلدینگ سرمایه‌گذاری که همگی به‌عنوان ذی‌نفعان پروژه‌های سرمایه‌گذاری، همواره درگیر پروسه ارزیابی پروژه‌های سرمایه‌گذاری هستند و همچنین شرکت‌های تولیدی که به‌واسطه طرح‌های توسعه متعدد خود، اقدام به ایجاد واحدهای ارزیابی طرح‌ها و مطالعات امکان‌سنجی در شرکت کرده‌اند، همواره از نرخ تنزیل ثابتی به‌عنوان حداقل نرخ بازدهی قابل‌قبول برای آورده سرمایه‌گذار در محاسبات و ارزیابی‌های پروژه‌های مختلف استفاده می‌شود. نکته قابل‌توجه در این‌خصوص، این است که حداقل نرخ بازدهی قابل‌قبول برای آورده سرمایه‌گذار یا همان نرخ تنزیل آورده سرمایه‌گذار ‌باید برای هر پروژه‌ای متناسب با سطح ریسک آن پروژه تعیین شود که پایه آن، نرخ بازده بدون‌ریسک است که متناسب با سطح ریسک پروژه، درصدی به آن اضافه می‌شود. به این معنی که مثلا درخصوص پروژه‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ریالی، با توجه به اینکه نرخ بازدهی بدون ریسک را می‌توان براساس نرخ سود سپرده‌های بلندمدت معتبرترین بانک ایران، معادل ۲۰‌درصد در نظر گرفت، بنابراین نرخ تنزیل آورده سرمایه‌گذار یا همان حداقل نرخ بازدهی قابل‌قبول برای آورده سرمایه‌گذار می‌تواند از ۲۵‌درصد برای پروژه‌های با سطح ریسک بسیار پایین تا حتی ۸۰‌درصد برای پروژه‌های با سطح ریسک بسیار بالا در نظر گرفته شود. وب‌سایت DiscountingRate.com به‌عنوان سامانه مرجع آنلاین جهانی، این امکان را به سرمایه‌گذاران و مشاوران در هر کجای دنیا می‌دهد که با ثبت ساختار درآمدهای پروژه و همچنین تعیین سطح ریسک پروژه براساس پاسخ‌دادن به پرسش‌های از قبل تعریف‌شده در وب‌سایت، در مرحله اول به محاسبه نرخ تنزیل موردنیاز برای آورده سرمایه‌گذار یا همان حداقل نرخ بازدهی قابل‌قبول برای آورده سرمایه‌گذار بپردازند. همچنین‌ این امکان برای کاربران وجود دارد که پس از تعیین MARR، با انتخاب مرحله دوم، وارد پروسه محاسبه نرخ تنزیل کل یا همان میانگین وزنی هزینه سرمایه‌کل شوند و با ارائه اطلاعات مربوط به ترکیب منابع مالی تعیین‌شده برای طرح، مقدار WACC را توسط محاسبه‌گر سایت به‌دست آورند.