به گزارش می متالز، آنچه موجب شده ایران در این سالها بهرغم تحریمهای گسترده حداقل در بخش تولید از پا نیفتد همین زیرساخت قوی صنایع مادر بوده است. یکی از شرکتهای موفق در بخش صنایع مادر شرکت سرمایهگذاری صندوق بازنشستگی کشوری با نام صبا انرژی است. این شرکت در سال ۱۳۶۷ به ثبت رسید. این صندوق از سال ۱۳۹۴فعالیت خود را روی حوزه پتروشیمیو انرژی متمرکز کرد و اکنون سهام کنترلی شرکتهای پتروشیمیبزرگی مثل جم، پلیپروپیلن جم، امیرکبیر، فنآوران و پتروشیمیدر آستانه بهرهبرداری مسجد سلیمان و در حوزه نیروگاهی نیز دو نیروگاه بزرگ تبریز و اندیمشک را در اختیار دارد؛ همچنین دو شرکت فولاد اکسین و صبافولاد خلیجفارس متعلق به این شرکت هستند. این هلدینگ درحال حاضر حدود ۶ میلیارد دلار پروژه در سبد خود دارد و بزرگترین پروژههای صندوق بازنشستگی را اجرا میکند. عباس حسینی، مدیرعامل هلدینگ صبا انرژی در گفتوگویی آخرین فعالیتها و برنامههای شرکت را تشریح کرده است.
صندوقها براساس مدیریت دارایی فعالیت میکنند و چشماندازی حداقل ۳۰ ساله دارند. صبا انرژی ترکیبی از داراییها دارد که متشکل از سهام شرکتهای بورسی و غیربورسی و همچنین پروژهها است. بخشی از داراییهای عمده هلدینگ حدود 60 درصد، از سهام شرکتهای پتروشیمی و زیرمجموعههای آنها تشکیل شده است. در برخی از این شرکتها مانند پتروشیمی جم به دلیل سهم بالا کرسی مدیریتی برای تصمیمگیری داریم و در بخشی دیگر از حوزه انرژی نیز در حوزه نیروگاهی نقش حاکمیتی داریم.
بخشی از داراییهای این شرکت در قالب پرتفوی، سبدی از سهام است که میتوانیم از طریق آن در شرکتها اعمال نفوذ کنیم و کرسی هیاتمدیره بگیریم. از سویی در بخش دیگری در این حوزه صنایع مرتبط با زنجیره ارزش مصرف انرژی وجود دارد که به صورت خاص شامل فولاد میشود. ما در صنعت فولاد نیز سهام شرکتی مانند صبافولاد خلیجفارس را به صورت حاکمیتی در اختیار داریم، البته در برخی شرکتها مانند اکسین سهم با نفوذ داریم که بر همین اساس با تعامل با سهامداران، حاکمیت در دست ماست. صبا انرژی یک پرتفوی غیربورسی نیز دارد که بخشی از آنها شرکتهایی هستند که به بورس وارد نشدند و بخش دیگر در قالب پروژه هستند. اکنون ما حدود ۶ میلیارد دلار پروژه در سبد خود داریم و باید گفت بزرگترین پروژههای صندوق بازنشستگی در این شرکت اجرا میشود. این پروژهها نیز چند بخش هستند، برخی که اجرا شدهاند و در مرحله اتمام هستند که باید به بهرهبرداری برسند و وارد عرصه تولید محصول شوند. برخی نیز پروژههایی است که به تازگی آغاز شده و بخشی هم پروژههای توسعهای است، به این معنا که شرکت را داریم، اما برای بقای آن نیاز به توسعه است.
دو راهبرد اصلی برای پروژهها در نظر گرفته شده است؛ یک راهبرد حاکمیتی و مدیریت دارایی است که در این راستا نیز دو اقدام انجام دادیم؛ یکی اینکه دارایی را به نحو بهینه مدیریت کنیم و دوم اینکه این بازدهی دارایی را به نحو مناسبی پایدار کنیم. از این رو برای آنکه سودآوری پروژه را پایدار کنیم باید آن را توسعه بدهیم. راهبرد بعدی در حوزه مدیریت سبد داراییها بود که این سبد، شرکتهای بورسی و غیربورسی را شامل میشود.
همچنین بخش عمدهای از نقدینگی را به سمت پروژهها برده و منتظر بازدهی آن هستیم؛ هدف ما در سرمایهگذاری صندوق بازنشستگی با نگاه به آینده، بهبود یا افزایش بازدهی است و تمام کارها باید در این راستا انجام گیرد. بنابراین در شرکتهایی که فرآیند جاری رخ داده بود، هلدینگ را از نظارت صرف به فرآیندهای والدینی تبدیل کردیم. اکنون هلدینگ هم عملکرد شرکتها و هم عملکرد اعضای هیاتمدیره آنها را مورد پایش مستمر قرار داده و در عملکرد آنها دخالت راهبردی میکند، اما از آنجا که این امر نیازمند یک ساختار بود مجبور شدیم تا حدی ساختار را تغییر داده و از حالت هرمی به حالت تخت تبدیل کنیم. به این منظور کمیتههایی را نیز تشکیل دادیم. این نظارت بر عملکرد شرکتها سبب شد که میزان پاسخگویی آنها افزایش پیدا کند و روند قابل کنترل شود.
در زمینه اعضای هیاتمدیره مدلی برای ارزیابی طراحی و پایلوتی از آن اجرا شد. در این ارزیابی با شناسایی نقاط قوت و ضعف اعضای هیاتمدیره، نقاط ضعف را بهبود میبخشیم که سبب بهبود عملکرد شرکت در حوزه حاکمیتی میشود. تعامل با شرکتها نیز از دیگر برنامههای ما بود، به این طریق که در شرکتهایی با سهام حاکمیتی، سعی کردیم با تعامل با سهامداران بزرگ آن شرکتها وارد عمل شویم و با همکاری راهبردی همافزایی ایجاد کنیم.
صبا انرژی تعدادی شرکت کمبازده هم داشت که در سالهای گذشته مشکلدار بودند، اما در سالجاری از بهترین شرکتهای ما بهشمار میروند. به این ترتیب در ۸۰ شرکت یا نفوذ و یا حاکمیت داریم که آنها را براساس عملکرد رتبهبندی میکنیم؛ این موضوع برای شرکتهای حاکمیتی، هم انگیزشی و هم هشداردهنده است.
یکی از مهمترین فعالیتهای حاکمیتی ما پیگیری جدی و بدون مماشات حقوق سهامداران و بازنشستگان در پروندههای حقوقی و برخورد قضایی با متخلفانی بوده است که به اموال شرکت آسیبزده یا بهدلیل بیتدبیری و عدم کفایت باعث زیان به شرکت شدهاند. این موضوعات در شرکتهای زیرمجموعه توسط صبا انرژی پایش و پیگیری شده است که میتوان از پروندههای متعدد فعال شده در قوهقضائیه در موضوعات مهم تکالیف مجمع از آنها نام برد. ضمن اینکه با عزل مدیران عامل متخلف و حمایت هیاتمدیره صبا انرژی از این اقدامات، شفافیت وجلوگیری از ادامه تخلفات و آسیب زدن به حقوق سهامداران ارتقای چشمگیری یافته است .
در شرکتهای مشکلدار دو رویه را در پیش گرفتهایم به طوری که در پایش عملکرد آنها سعی کردهایم با مدلهای توسعه بازار و تغییر استراتژی به سمت توسعه بازار پیش برویم که با حضور هیاتمدیرههای حرفهای موفق شدیم.
به طور مثال در این زمینه بخشی از فعالیت ما در فولاد اکسین و لولهسازی اهواز انجام شد. فولاد اکسین یک شرکت زیانده با مشکلات عدیده بانکی با مدعیان زیادی بوده است، اما اکنون سودی ۷ تا ۸ برابری نسبت به سالهای گذشته خواهد داشت. این موفقیت در سایه اعضای هیاتمدیره و توجه ویژه به نیروی انسانی قوی و جوان روی داد. به همین دلیل توسعه اکسین هم در بالادست و هم در پاییندست در دستور کار قرار گرفت.
اکنون پروژه اکسین برای صندوق بسیار مهم است و زنجیره بالادست اکسین را تقویت میکند. سرمایهگذاری این پروژه ۴۰۰ میلیون یورو برآورد شده که در اولویت قرار دارد و امیدواریم که در دیماه سالجاری پیمانکار نهایی و عملیات آن آغاز شود. البته در زنجیره فولاد شرکتهای دیگری هم وجود دارد.
لولهسازی هم از دیگر شرکتهایی بود که با مشکلات عدیدهای روبهرو بود؛ حمایت وزارت نفت در پروژه گوره به جاسک باعث شد لولهسازی نیز احیا شود و فاز توسعه لولهسازی در مسیر قانونی خودش قرار گرفته است.
از سویی برخی شرکتهای ما به تولید رسیده، اما به ظرفیت نرسیدهاند؛ یکی از مهمترین آنها شرکت صبافولاد است که سهامدار عمده آن هستیم. صبافولاد یکی از سه تولیدکننده بریکت در دنیا است؛ این شرکت یا باید پاییندست خود را کامل کند یا بالادست را توسعه بدهد، وگرنه تولید بریکت به صورت تکمحصولی در آینده تهدیدی برای سهامداری صندوق ایجاد میکند. رسیدن به ظرفیت تولید در اولویت این شرکت و توسعه آن در مرحله بعدی قرار دارد. توسعه صبافولاد در دو بخش صورت میگیرد، یکی توسعه افقی که توسعه وضع موجود است و دیگری توسعه عمودی است که در زنجیره ارزش آن باید حرکت کرد. توسعه زیرسقفی نیز دستور تمام شرکتهای ماست که برای بهبود فرآیندهای جاری است.
در پتروشیمی به این دلیل که سهام بیشتری داریم، مجبور هستیم توجه خاصتری به این حوزه داشته باشیم، به همین دلیل در دو بخش ورود جدیتر کردهایم، یکی توسعه زنجیره ارزش در پتروشیمی جم که دو پروژه معروف به بهرهبرداری رساندن «ایبیاسرابر» است که از محصولات استراتژیک در کشور به شمار میروند. این پروژه از قبل شروع شده و به پیشرفت ۷۰ درصدی نیز رسیده بود، اما تقریبا متوقف شده بود، هماکنون این پروژه راهاندازی شده است و امیدواریم که یکی از فازهای آن قبل از پایان سال به راهاندازی اولیه برسد. پروژه دیگر «پیدیاچپپ» است که این محصول بازارهای ویژه در دنیا دارد و یکی از بازارهای آن پوشاک و لباس است. در آینده تقاضای این محصول بیشتر از عرضه آن خواهد بود. ارزش این پروژه یک میلیارد دلار است. کارهای اولیه این پروژه آغاز شد و امیدواریم که طی سه سال به بهرهبرداری برسد و ارزش زنجیره جم را کامل کند.
در پلیپروپیلن جم نیز همین اتفاق روی داد که علاوه بر اینکه در آنجا با مدیریت مناسب و ترکیب هیاتمدیره خوب و نیروی انسانی، 20درصد رشد تولید را شاهد بودیم فروش و حاشیه سود نیز افزایش یافت و گزارشهای ۶ و ۹ ماهه خوبی ارائه کرد. در پپ جم، دارای یک گرید ویژه هستیم که براساس آن ماسک تولید میشود، این گرید در زمینه سودآوری از کمسودآورترین محصولات ما بهشمار میرود و از تولید گریدهای دیگر برای ما سود بیشتری داشت، ولی به دلیل حمایت از جامعه و در راستای مسوولیتهای اجتماعی این کار را انجام میدهیم. اکنون مهمترین تولیدکننده مواد اولیه ماسک در ایران پپ جم است.
امیدواریم که دی ماه فاز اول این پتروشیمی که تولیدکننده اوره و آمونیاک است به بهرهبرداری برسد. این شرکت پتروشیمی سالانه ۲/ ۱ میلیون تن اوره تولید میکند، البته ظرفیت اسمی آن تا ۷/ ۱ میلیون تن است. این طرح ملی اواخر سال ۹۸ به دلیل مسائل مربوط به سهامداری متوقف شده بود که با درایت مجموعه صباانرژی و حمایت صندوق بازنشستگی با داشتن سهام حداکثری توانستیم این مشکل را مرتفع کرده و مجددا پروژه راهاندازی و روابط سهامداری و حقوق صباانرژی را شفاف کنیم. همچنین در سال ۹۹ نزدیک به ۸۰۰ میلیارد تومان به این پروژه تزریق کردهایم و اکنون در آستانه بهرهبرداری قرار دارد.
پیشبینی میکنیم که ۶۰-۸۰ درصد اوره مسجد سلیمان را صادر کنیم، زیرا بهطور متوسط دو میلیون تن نیاز داخی داریم و پس از تامین نیاز داخل میتوان مابقی آن را صادر کرد که ارزآوری مناسبی برای کشور بههمراه دارد. با توجه به اینکه مشتری اوره در دنیا زیاد شده است پیشبینی میشود طی حدود چهار و نیم تا پنج سال سرمایه این طرح بازگردد که البته به شرایط مختلفی وابسته است. با تولید پتروشیمی مسجدسلیمان در زنجیره ارزش محصولات جدیدی قرار میگیریم، زنجیرهای که بخش اول پتروشیمیهای ما در آن قرار نداشتند.
بخش دیگر تمرکز صباانرژی، در حوزه نیروگاهی است. در این زمینه نیروگاه استراتژیک تبریز را داریم که از سه سال پیش بازسازی اساسی نشده، اما در سه ماه گذشته برنامه احیا و بازسازی آن در دستور کار قرار گرفته و ظرفیت این نیروگاه ۸۰۰ مگاوات است. دومین پروژه ما در این زمینه که در حال حاضر به مرحله قرارداد رسیده نیروگاه اندیمشک است. این نیروگاه از اولویتهای صندوق است و مصوبات قانونی آن در مسیر قرار گرفته است. نیروگاه سیکلترکیبی ۵۰۰ مگاواتی است که تامینکننده برق پروژههای توسعهای ماست. «پیدیاچپپ»، توسعه صبافولاد و توسعه فولاداکسین و... نیازمند تامین حدود ۳۵۰ مگاوات برق هستند؛ علاوه بر اینکه فروش برق در شبکه نیز جزو برنامههای این نیروگاه است. با توجه به اینکه این نیروگاه در یکی از بهترین نقاط صادراتی برق ایران در نزدیکی پست کرخه قرار گرفته در صورت امکان صادرات برق درآمدزایی خوبی برای ما بههمراه خواهد داشت. امیدواریم با این پروژه مدل کسب و کار ما در صنعت برق نیز دچار تغییراتی شود و ارزش داراییهایی صباانرژی با صادرات برق افزایش پیدا کند. در حالحاضر فاز نهایی این نیروگاه با مپنا به مرحله امضا رسیده است و با تامین سرمایهای که مپنا در این پروژه دارد، امیدواریم که با مشارکت ۵۰ درصد- ۵۰ درصد این پروژه را نیز آغاز کنیم. فاز اول این نیروگاه ۱۸ ماهه برنامهریزی شده است و در نهایت تا سال ۱۴۰۳ این نیروگاه کامل خواهد شد.
برای مکانیزم کنترلی این پروژهها تغییر ساختاری را ایجاد کردیم به طوری که یک ساختار PMO ایجاد کردیم که بر اساس آن این پروژهها در قالب ستاد عالی پروژهها پایش میشوند. در این ساختار از نیروهای متخصص و حتی از نخبگان برونسازمانی نیز استفاده کردیم تا صرفا تصمیمگیری انتزاعی نداشته باشیم.
در مدیریت پرتفوی روی دو محور اصلی حرکت کردیم. اول مالکیت بر سهام باارزش بود که در این زمینه در نهایت به یک سبد رسیدهایم که در دو بخش اداره شده است، بخش اول سرکهاست که در حقیقت سهامی است که میتواند در بازار عرضه شود. این موضوع به عنوان مدیریت بهینه پرتفوی مطرح شد و بر همین اساس در ۶ماه گذشته توانستیم عایدی مناسبی از فروش سهام بهدست آوریم و حدود ۷۰۰ میلیارد تومان از این محل سودآوری داشتهایم. تمام این سود را صرف خرید سهامی با بازده بالاتر کردهایم یا در پروژههایی که به مرحله انتها رسیدهاند، بهکار گرفتهایم. بنابراین مدیریت پرتفوی ما تبدیل شد به دو بخش افزایش دارایی و سبد داراییهای پربازده که در زنجیره ارزش ما قرار داشتهاند و مدیریت پرتفوی از بعد سهامی که میتوانستیم سرکها آنها را بفروشیم و به شکلی در بازار حرکت کنیم. بهرغم اینکه شهریور ماه با افت شدید بازار سرمایه روبهرو شدیم، اما در صباانرژی به دلیل زیرساخت مناسبی که ایجاد کرده بودیم، دچار آسیب جدی نشدیم و دارایی ما حدود سهبرابر شده است و رشد ۲۹۰ درصدی را ثبت کرد. در این مدت از سهام خود حمایت کردیم و تمامی شرکتهای زیرمجموعه ما دارای قراردادهای بازارگردانی هستند و با تلاطم بازار رفتارهای پایدار داشتیم.
«وصندوق» سهامی پایدار، مناسب و با ارزش ذاتی بالاست. ورود شرکتهای صباانرژی به بازار سرمایه برای صندوق بسیار مهم بهشمار میرود، به همین دلیل اقدامات لازم برای ورود صبافولاد به بورس را آغاز کردیم و معتقدیم این شرکت با بهبود مدیریتی و ساختاری رشد خواهد کرد. امیدوار هستیم. صبا فولاد تا انتهای امسال وارد بازار سرمایه شود. شرکت دیگر، شرکت اکسین است که برای ورود این شرکت به بازار سرمایه مذاکرههایی در حال انجام است.
داراییهای کمبازده ما میتواند شامل شرکتها یا داراییهای فیزیکی باشد. درباره شرکتها رویهای جدید را در پیش گرفتیم مانند شرکت تولیدی تهران که بیش از ۱۲ سال تعطیل بوده است. احیای این شرکت با تغییر محصول و بازار آن در دستور کار است؛ پس از مذاکرههای فراوان فراخوانهایی برای تولید و مدیریت آن اعلام کردهایم. چند پیشنهاد دریافت کردهایم و امیدواریم که یک پیشنهاد پذیرفته شود و این شرکت دوباره احیا شود که در آن صورت میتواند به بازار سرمایه بازگردد.
در بخش دیگر موضوع شرکتهایی بودند که در بهینهسازی پورتفوی سناریوی ادغام یا انحلال آنها در دستور قرار گرفته و به شکلی منظم در معاونت مجامع و شرکتها پیگیری و هدایت میشوند. ما معتقد به فروش دارایی نیستیم، دارایی یا باید بهبود پیدا کند یا تغییر استراتژی درباره آن روی دهد. بخش دیگر دارایی ما ابنیه و ساختمانهای شرکت در تهران است که یکی از مهمترین این ساختمانها در حال آمادهسازی مقدمات ساخت است تا بتوانیم آن را تبدیل به یک دارایی پربازده کنیم. در همین حال توسعه ایرانیاسا در دستور کار است؛ این شرکت با تغییر مدیریت، دچار تحول شد. ترکیب هیاتمدیره و مدیرعامل بسیار همافزا بودند و تولید را توسعه داده و صادرات را توسعه بخشیدند. ایران یاسا اکثریت بازار ایران را در حوزه تایر موتورسیکلت در اختیار دارد. یک ماه پیش فاز جدید ایرانیاسا وارد فاز بهرهبرداری شد و منتظر حضور وزیر رفاه برای افتتاح است. این خط جدید تایر تیوبلس را برای اولینبار تولید میکند و رشد سود این شرکت قریب به دوبرابر خواهد بود. در صورت ادامه این روند ایرانیاسا ۹۰ درصد بازار ایران و سهم بزرگی از صادرات به منطقه را به خود اختصاص خواهد داد.
هدف ما همواره افزایش بازدهی در دو مقطع کوتاهمدت و بلندمدت بوده است. ما برای توسعه نیاز به منابع داریم و استفاده از منابع مالی و نقدی سازمان شاید یکی از سادهترین روشها باشد. در معاونت سرمایهگذاری و هیاتمدیره برای نخستینبار استفاده از ابزار بدهی را برای تامین مالی در نظر گرفتیم.
در ایران عمده تامین مالی از طریق بازار سرمایه است و شاید کمتر از ۱۰ درصد از بازار بدهی استفاده میشود. در واقع بیشتر بانکمحور هستیم. بنابراین توسعه استفاده از ابزارهای بدهی در دستور کار قرار گرفت. مجوزهای لازم را از بورس برای انتشار یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان اوراق تبعی برای توسعه پروژههای شرکت و توسعه داراییها گرفتیم. به این ترتیب منابع مالی را افزایش داده و سرعت اجرایی شدن پروژهها را نیز افزایش میدهیم. در نیروگاه هم سراغ این ابزارها رفتیم که بهزودی مدل آنها نهایی و اجرایی میشود.
معتقد هستم که راه توسعه در استفاده از بازارهای بدهی در تامین مالی میگذرد. بازار سرمایه ممکن است که کمک کند، اما طی زمان ریسک نوسان و عدم ثبات دارایی را درپی دارد. مدل دیگری که اجرا شد، مدل افزایش سرمایه خود صباانرژی است. افزایش سرمایه ما مصوب قانونی شده است و مراحل قانونی را طی میکند و در انتهای آذر این افزایش سرمایه نهایی میشود. ارزش ذاتی و دارایی صندوق بیشتر شده است و نزدیک به ۳۰۰ درصد رشد داشته و به این معناست که ما در آینده با شرکت بزرگتری روبهرو هستیم.
یکی از برنامههای ما آموزش نیروی انسانی برای مواجه شدن با چنین دارایی و تقویت آن است که در این راستا با دانشگاه تهران، سازمان مدیریت صنعتی و اساتید مشهور حوزههای مختلف مذاکره کردهایم که این آموزشها شکل بگیرد.
در مجموع امیدواریم که صباانرژی به پایداری مدلهای مدیریتی دست پیدا کرده و شرکت توسعه پیدا کند. وظیفه ما این است که برای سهامداران خود بازدهی پایدار داشته باشیم به همین دلیل برای تکمیل پرتفوی خود سراغ سهام مناسبی رفتهایم. بر همین اساس ۵ درصد از سهام پتروشیمیخارک را خریداری کردیم و این پتروشیمیبخش مناسبی از سود نقدی هر سهم ما را تقویت خواهد کرد. همچنین روی پیشبینی سود ما هم اثر میگذارد و در یک ماه و نیم گذشته بیش از ۱۴۰۰ میلیارد تومان سهام در سبد دارایی صندوق اضافه شد. از سهام کمبازده در زنجیره ارزش خارج شدیم و آنها را به شرکتهای وابسته خود سپردیم. ما یک شرکت سبدگردان در بازار سرمایه با ارزش پرتفوی بیش از ۶ هزار میلیارد تومان داریم. این شرکت وظیفه دارد سبدگردانی کرده و خرده سهام صباانرژی را مدیریت کند و بهزودی برای ارتقای به یک نهاد مالی وارد سیکل لازم خواهد شد. در حوزه بازارگردانی با هلدینگ ارزش صندوق و صباجهاد کار میکنیم. همه شرکتهای ما قرارداد بازارگردانی دارند و حمایت میشوند و خود وصندوق را نیز حمایت میکنیم. امیدوار هستیم که صباانرژی با ورود به قرن جدید با یک پایداری در بازار سرمایه در زنجیره ارزش قرار بگیرد. اتکای ما به داخل است و اگر شرایط تغییر کند وضعیت ما بهتر خواهد شد زیرا در نامناسبترین شرایط ممکن ۶ میلیارد دلار پروژه اجرا کردیم که امیدواریم بهثمر برسد.