شفاف‌سازی و کاهش قیمت، نتیجه عرضه محصولات فولادی در بورس کالا

به گزارش می متالز، یکی از اهداف دولت‌ها ایجاد شفافیت در اقتصاد است. فعالان صنعت فولاد اعتقاد دارند بورس کالا بستری است که در آن معاملات فولادی به صورت شفاف انجام می‌شوند و می‌توان عرضه و تقاضای صنعت فولاد را در این نهاد تنظیم کرد. در مقابل، برخی تولیدکنندگان این حوزه می‌گویند که بستر برای حضور برخی کالاها به ویژه محصولات نهایی که حجم تولید نسبتا پایین و تنوع بسیار بالا دارند، فراهم نیست زیرا مردم مصرف‌کنندگان نهایی این محصولات محسوب می‌شوند که امکان خرید از بورس کالا را ندارند. به همین دلیل چالشی میان تولیدکنندگان شمش و میلگرد به دلیل عرضه شمش و میلگرد به وجود آمده است. تولیدکنندگان شمش فولادی و انجمن تولیدکنندگان فولاد می‌گویند نوردکاران برای گران‌تر فروختن میلگرد، از عرضه آن در بورس کالا سر باز می‌زنند و میلگرد خود را روانه بازار آزاد می‌کنند که به گرانی مسکن نیز دامن زده است. ضمن اینکه نوردکاران عملکرد شفافی ندارند و سرنوشت شمش‌های خریداری شده از بورس کالا مشخص نیست. به همین دلیل نوردکاران با برخی از بندهای این شیوه‌نامه و عرضه همه محصولات خود در بورس کالا مخالفت کرده‌اند. در این رابطه با برخی از اعضای انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران گفت‌وگو انجام شده است که در ادامه می‌خوانید:

شفاف‌سازی، هدف عرضه محصولات فولادی در بورس کالا است

گران شدن یا ارزان شدن فولاد می‌تواند مستقیما روی محصولات و صنایع مصرف‌کننده تاثیر بگذارد که یکی از این بخش‌ها مسکن است زیرا محصولات طویل فولاد مانند میلگرد و تیرآهن، در بازار فولاد کشور به شدت گران شده‌اند و این موضوع می‌تواند قیمت مسکن را تحت‌الشعاع قرار دهد. رضا شهرستانی، عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در خصوص تاثیر گرانی قیمت میلگرد بر قیمت مسکن اظهار داشت: قیمت مسکن از آیتم‌های گوناگونی تاثیر می‌گیرد که یکی از آن‌ها فولاد است. مصرف فولاد در هر متر مربع از ساختمان به حدود ۷۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم می‌رسد.

وی افزود: قیمت شمش فولادی در بورس کالا حدود ۱۱ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم است و اگر ۷ درصد به عنوان ضریب قیمت میلگرد به آن اضافه شود، باید میلگرد در حدود ۱۱ هزار و ۸۰۰ تا ۱۱ هزار و ۹۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم قیمت‌گذاری شود. در حالی که میلگرد در بازار بیش از ۱۴ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم قیمت‌گذاری می‌شود. بنابراین اختلاف قیمت شمش و میلگرد بیش از ۱۵ درصد بوده است.

عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد با اشاره به مسائل پیش‌آمده ناشی از ابلاغ شیوه‌نامه صنعت فولاد، بیان کرد: ماده هشتم شیوه‌نامه تاکید دارد که کل زنجیره فولاد باید در بورس کالا عرضه شود. نوردکاران فولادی در مورد ماده هشتم شیوه‌نامه‌ای که دولت تصمیم بر اجرای آن دارد، اعتراض کرده‌اند و تمایلی از خود برای اجرای آن نشان نمی‌دهند.

شهرستانی تاکید کرد: در این شیوه‌نامه همچنین آمده است تمام شمش فولادی تولیدی باید در بورس عرضه شود و در صورت عدم معامله، صادر شود. این یعنی شمش با قیمت کف تعیین شده، معامله شود. ضمن اینکه اگر شمش سه بار عرضه شود و معامله صورت نگیرد، قیمت‌ها ۵ درصد کاهش یابد. اگر شمش فولادی ۸۰ درصد قیمت شمش صادراتی عرضه شود و تخفیف ۵ درصدی هم شامل آن شود، قیمت نهایی شمش فولادی، ۲۵ درصد کمتر از قیمت جهانی خواهد بود. شکاف ۲۵ درصدی قیمت داخلی با قیمت جهانی می‌توان رانت ایجاد کند.

وی اضافه کرد: نوردکاران تمایل دارند محصول خود را در بازار آزاد به فروش برسانند. در واقع اگر شیوه‌نامه به شکل کنونی اجرا شود، برای نوردکاران رانت ایجاد خواهد کرد و بسیاری از آن‌ها از عرضه در بورس شانه خالی خواهند کرد. در حالی که منظور مسوولان از اجرای شیوه‌نامه، سامان دادن به صنعت فولاد کشور و کاهش قیمت برای مصرف‌کننده نهایی است که به نظر محقق نخواهد شد. البته یقین داریم که معاونت اقتصادی رئیس جمهور به عنوان متولی شیوه‌نامه، اجازه نخواهند داد چنین اتفاقی رخ دهد.

عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران یادآور شد: میزان عرضه نوردکاران فولادی در بورس کالا نسبت به شمش حدودا ۳۰ درصد و حتی برخی مواقع ۳ درصد نیز بوده است.

شهرستانی با بیان اینکه همه مصرف‌کنندگان نهایی امکان خرید محصول نهایی از بورس کالا را ندارند، عنوان کرد: صنف آهن‌فروشان، اتحادیه‌ها و سندیکاها به عنوان توزیع‌کنندگان محصولات نهایی می‌توانند در سامانه بهین‌یاب ثبت نام و محصول مورد نیاز خود را از بورس خرید کنند.

وی ادامه داد: اگر قرار است قیمت‌ها شفاف شوند و محصولات به دست مصرف‌کننده نهایی عادلانه برسد، باید افرادی از بورس کالا خریداری کنند که قصد توزیع محصولات در بازار را داشته باشند. لازم به ذکر است که اکنون حدود ۳۰ هزار فعال اقتصادی در توزیع آهن‌آلات میان مصرف‌کنندگان نهایی نقش دارند و این افراد باید محصولات نهایی را از بورس کالا خریداری کنند. در عین حال از آنجایی که تعداد توزیع‌کنندگان نسبتا زیاد است و میان آن‌ها رقابت برای فروش وجود دارد، طبعا حاشیه سود کمتری برای فروش خواهند داشت.

به دستورالعمل‌ها گزینشی عمل نکنیم

اجرا نشدن دستورالعمل‌ها یکی از معضلاتی بود که بازار فولاد همواره با آن مواجه بود و به همین دلیل، برخی نسبت اجرایی شدن همه بندهای شیوه‌نامه خوش‌بین نیستند. در این رابطه بهادر احرامیان، نایب رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در خصوص مسائل پیش آمده میان نوردکاران و تولیدکنندگان شمش فولادی اظهار داشت: آمارها گویای آن است که نوردکاران تنها حدود ۳۰ درصد شمش دریافتی خود از بورس کالا را عرضه کرده‌اند. باقی شمش‌های عرضه نشده به صورت محصول نهایی یا در بازار آزاد به فروش رفته و یا صادر شده است که این موضوع برخلاف دستورالعمل‌های صادره وزارت صنعت، معدن و تجارت است.

وی افزود: صرف نظر از بد یا خوب بودن دستورالعمل، باید قانون به طور کامل اجرا شود. واقعیت امر آن است که عرضه اجباری همه محصولات در بورس کالا به مذاق همه خوش نیاید و راهکار مناسبی نباشد اما عدم اجرای کامل بخشنامه و گزینشی عمل کردن نیز راهکار مناسبی نیست.

نایب رئیس هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با بیان اینکه امکان عرضه همه محصولات در بورس کالا وجود دارد، عنوان کرد: از سوی برخی از فعالان صنعت فولاد، اراده جدی برای عرضه در بورس دیده نمی‌شود. نوردکاران می‌توانند همان‌طور که شمش خود را از بورس کالا می‌خرند، محصول خود را در بورس کالا عرضه کنند اما در عمل چنین اتفاقی نمی‌افتد.

احرامیان تاکید کرد: متاسفانه یکی از سیاست‌های دولت کنترل قیمت‌ها در بورس کالا است و دولت اجازه قیمت‌گذاری آزاد را به عرضه‌کنندگان نمی‌دهد. در این رابطه دولت باید به مکانیزم‌های بورس احترام بگذارد و به عرضه‌کنندگان و متقاضیان اجازه دهد خود قیمت نهایی را تعیین کنند. در این صورت مشکلات زنجیره تولید کمتر خواهد شد.

وی در خصوص ابلاغ شیوه‌نامه جدید دولت برای صنعت فولاد، تاکید کرد: موفقیت این شیوه‌نامه نیز بستگی به اجرای آن دارد. هنوز برای تدوین کامل و اجرای این شیوه‌نامه راه درازی در پیش بوده و در مورد برخی از جزئیات هنوز توافق صورت نگرفته است.

نظارت بر عرضه محصولات پایین‌دستی بیشتر شود

عدم شفافیت در بازار آزاد باعث می‌شود خریدار و فروشنده فارغ از نظام قیمتی موجود معامله انجام دهند و به این ترتیب راه برای افزایش قیمت و عدم شفافیت معاملات باز شود. این امر به ویژه در مورد محصولات نهایی صنعت فولاد بیشتر به چشم می‌خورد. بهرام سبحانی، رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با اشاره به مخالفت نوردکاران فولادی با شیوه‌نامه مطرح شده صنعت فولاد از سوی دولت با عرضه همه محصولات فولادی در بورس کالا، اظهار داشت: شیوه‌نامه دارای نقاط قوت و ضعف است و نقاط ضعف آن از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران به مسوولین اعلام شده است. امیدواریم این شیوه‌نامه به گونه‌ای اصلاح شود که مشکلات صنعت فولاد را حل کرده و مشکل جدیدی ایجاد نکند.

وی افزود: هنگامی که در بازار مشکلی به وجود می‌آمد، نوردکاران به تولیدکنندگان شمش و نحوه عرضه آن در بورس کال ایراد می‌گرفتند؛ در حالی که هیچ نظارتی بر عرضه محصولات پایین‌دستی شمش صورت نمی‌گرفت و این بخش رها شده بود. ضمن اینکه شمش فولادی با قیمت‌هایی کمتر از قیمت جهانی و سرکوب شده در بورس کالا عرضه می‌شد. در حالی که بعد شمش کنترلی روی بازار صورت نمی‌گرفت که شمش خریداری شده در کدام واحد تولید مصرف شده و با چه قیمتی، کجا و چگونه به فروش رفته است؛ آیا واسطه‌ها باعث افزایش قیمت شده‌اند یا کارخانه‌ها؟

سبحانی اضافه کرد: شیوه‌نامه تولیدکنندگان را ملزم کرده که در صورت خرید مواد اولیه خود از بورس، همه محصول خود را مجددا در بورس عرضه کنند. با این شیوه، مبدا و مقصد کالاها کاملا شفاف می‌شود و فاصله قیمت میان شمش و محصول نهایی نیز مشخص خواهد بود. به این ترتیب با شفاف شدن آمار خرید و فروش در بورس، جلوی التهابات گرفته می‌شود.

رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اذعان کرد: برخی از نوردکاران فولادی عادت نداشتند که با توجه به خرید شمش از بورس کالا، محصولات خود را در بورس عرضه کنند. در حالی که نقطه قوت شیوه‌نامه، عرضه همه محصولات در بورس کالا به جهت شفاف‌سازی است. ضمن اینکه با عرضه همه محصولات در بورس، تعدیل قیمت‌ها رخ خواهد داد.

عرضه محصولات فولادی در بورس به سود مصرف‌کنندگان نهایی است

ایجاد ساز و کارهای قانونی در بستری مناسب برای عرضه محصولات فولادی می‌تواند منافع همه گروه‌های صنعت را تضمین کند. محمد کشانی، عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با اشاره مزایای شیوه‌نامه صنعت فولاد و عرضه تمام محصولات در بورس کالا، اظهار داشت: انجمن تولیدکنندگان فولاد و تولیدکنندگان شمش فولادی از عرضه همه محصولات در بورس کالا استقبال می‌کنند. هنگامی که همه محصولات در بورس کالا عرضه شود، قطعا منافع برخی به خطر می‌افتد. اگر یک نوردکار مواد اولیه خود را با قیمت دستوری از بورس کالا خریداری می‌کند، باید محصول خود را نیز به صورت دستوری در بورس کالا عرضه کنند.

وی در پاسخ به این مساله که همه مصرف‌کنندگان نهایی قادر به خریداری از بورس نیستند، عنوان کرد: انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران به دنبال نفع مصرف‌کنندگان نهایی بوده و ساز و کار خرید محصول از بورس مشخص شده است. اگر قرار است زنجیره فولاد با قیمت پایین به بخش‌های مختلف عرضه شود، میلگرد نیز به عنوان محصول نهایی باید ارزان در اختیار مصرف‌کننده نهایی قرار گیرد. در این رابطه، ضریب قیمتی میان شمش و میلگرد باید معقول باشد.

کشانی تاکید کرد: هنگامی که محصول در بورس کالا عرضه نشده و خارج از بورس با نرخی متفاوت عرضه می‌شود، نفع آن به مصرف‌کننده نهایی نمی‌رسد. در شیوه‌نامه مشخص شده که خریداران می‌توانند تجمیع شوند و به صورت تعاونی محصول مورد نیاز خود را از بورس کالا خریداری کنند اما به دلیل اینکه تقاضای میلگرد در بورس کالا کم است و نوردکاران در صورت عرضه باید قیمت محصول خود را کاهش دهند، به همین دلیل در مقابل عرضه محصولات خود در بورس کالا مقاومت می‌کنند.

عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد خاطرنشان کرد: همه تولیدکنندگان باید الزامات عرضه در بورس را رعایت کرده و در سامانه‌های مورد نیاز اطلاعات خود را ثبت کنند. سوالی که پیش می‌آید این است که چرا نوردکاران شمش خود را به راحتی از بورس کالا تامین می‌کنند، اما نمی‌توانند محصول خود را عرضه کنند؟ در ضمن الزام عرضه برای آن تولیدکنندگانی است که شمش خود را از بورس کالا تامین می‌کنند.

با اینکه دولت چندین بار برخی بندهای شیوه‌نامه را تغییر داده اما در نهایت اجرایی شده است و رئیس انجمن نوردکاران و برخی از تولیدکنندگان بزرگ با عرضه همه محصولات خود در بورس کالا موافقت کردند، اما هنوز از سوی برخی از نوردکاران مقاومت‌هایی دیده می‌شود. ضمن اینکه مجلس نیز در این رابطه قوانینی را وضع کرده که بخش عمده‌ای از آن با شیوه‌نامه دولت تطابق دارد. حال باید دید که در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد و بازار به کدام سمت خواهد رفت.