سایه تحریم الکترود گرافیتی بر چشم‌انداز فولاد کشور

به گزارش می متالز، با افزایش تولید فولاد در سراسر جهان و رشد روزافزون محبوبیت استفاده از کوره‌های قوس الکتریکی در تولید محصولات فولادی، ناشی از سازگاری زیست‌محیطی بیشتر این کوره‌ها در مقابل کوره‌‌های بلند، تقاضای الکترودهای گرافیتی شاهد روندی افزایشی بود که تا به امروز هرگز تجربه نکرده است. چشم‌انداز تولید فولاد ایران نیز گویای نیاز روز افزون کشور به الکترود گرافیتی است؛ کالایی که در سایه تهدید تحریم قرار دارد.

طبق آمار گمرک چین، این کشور در ماه ژانویه سال 2018 حدود 24 هزار و 166 تن الکترود گرافیتی صادر کرده است که 20 درصد نسبت به زمان مشابه در سال 2017 رشد داشته است. وقوع تنگنای عرضه الکترودهای گرافیتی در سراسر جهان و تلاطم قیمت‌های جهانی زمینه‌ساز دغدغه‌ای بزرگ برای فولادسازان بزرگی مانند ایران و ترکیه شده که اکثر فولادسازان آن‌هااز کوره‌های قوس استفاده می‌کنند. این امر باعث شد تا این کشورها به تقلای بیشتری در بازار دست بزنند تا به‌نحوی بتوانند هزینه‌های تولید خود را کاهش دهند.

چنان‌که در گزارش‌های قبلی نیز اشاره شد، بسته شدن واحدهای کم‌بازده کوره القایی و کوره‌های بلند آلوده‌کننده محیط زیست و جایگزین کردن آن‌ها با کوره‌های قوس الکتریکی از سوی چین، بزرگ‌ترین عامل نوسانات بازار الکترودهای گرافیتی بوده است. گفته می‌شود که تا پایان سال میلادی جاری، 56 واحد کوره قوس الکتریکی با ظرفیت 60 تا 70 تن در چین جایگزین کوره‌های قبلی خواهند شد. بدین ترتیب حجم تولیدات محصولات فولادی چین با استفاده از کوره قوس الکتریکی تا پایان سال 2018  به بیش از 13 درصد خواهد رسید که منجر به افزایش بیشتر تقاضا برای الکترودهای گرافیتی می‌شود.

در ماه ژانویه سال 2018 ایران بزرگ‌ترین مقصد صادرات الکترودهای گرافیتی چین بود و بیش از 31 درصد از حجم صادرات این کالا توسط چین را به‌خود اختصاص داده است. ترکیه و روسیه به ترتیب 8 و 6 درصد از سهم این صادرات را در اختیار داشتند و در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. به‌نظر می‌رسد که با توجه به روند رو به رشد تقاضای چین در سال‌های آتی این روند صادراتی کاهش یابد و بیشتر به تأمین نیاز داخل کشور چین پرداخته شود.

نمودار 1 مهم‌ترین کشورهای مقصد صادرات الکترود گرافیتی چین را نشان می‌دهد. طی سال 2017 کشورهای ایران، ترکیه، روسیه، آمریکا، ایتالیا، هند، ژاپن، آلمان و کره جنوبی مهم‌ترین مقاصد الکترودهای گرافیتی چینی بودند. نکته جالب توجه، سهم رو به رشد ایران در سال‌های اخیر است، ایران در سال 2017 بیش از 3 برابر به حجم واردات الکترود گرافیتی خود نسبت به سال 2016 افزود. این امر حاکی از رشد تقاضای وارداتی الکترودهای گرافیتی ایران بوده است. با توجه به میزان مصرف الکترود در تولید فولاد با این روش، یعنی 2.5 کیلوگرم به ازای تولید هر تن فولاد، ایران در حال حاضر به 50 هزار تن الکترود برای مصرف سالانه خود نیاز دارد. بنا به عقیده کارشناسان تولید 55 میلیون تن فولاد در افق 1404 نیازمند بیش از 100 هزار تن الکترود گرافیتی در سال است. این امر نگرانی‌ها برای تامین الکترود را بیشتر نمایان می‌سازد؛ چرا که به دنبال خروج آمریکا از برجام امکان دارد که تأمین الکترود گرافیتی با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو شود و به عنوان تهدیدی برای صنعت فولاد کشور عمل کند. هر چند سال‌ها است که زمزمه‌هایی برای تولید الکترود گرافیتی در ایران شنیده می‌شود؛ اما این اتفاق هرگز عملی نشده است.

شایان ذکر است که دانش فنی تولید کک سوزنی از مشتقات نفتی (به عنوان ماده اولیه تولید الکترود) در انحصار 3 کشور آمریکا، آلمان و ژاپن است و حتی در صورت راه‌اندازی واحدهای تولید الکترود گرافیتی نمی‌توان از مشکلات واردات کک سوزنی که با حوادث اخیر درگیر خواهد بود، چشم‌پوشی کرد.