بررسی یک متغیر سیاسی اثرگذار بر بازار سرمایه

روح‌الله حسینی‌مقدم معاون ناشران و از اعضای شرکت بورس تهران با بیان این مطلب گفت: به طور قطع این ثبات اثر خود را در متغیرهایی مثل نرخ تورم و ارز در وضعیت اقتصادی سال ۹۶ و به دنبال آن در بازارسرمایه و بورس در سال ۹۶ می‌گذارد. حسینی‌مقدم از متغیر سیاسی انتخابات سال ۹۶ به‌عنوان عاملی اثرگذار و ناخواسته در بازارسرمایه یاد کرد و افزود: این متغیر تاثیرگذار در همه دوره‌ها وجود داشته و برنامه‌هایی که دولت و کاندیداها اعلام خواهند کرد، بر استراتژی سرمایه‌گذاران تاثیر خواهد گذاشت. بنابراین انتظار می‌رود تا قبل از مشخص شدن نتایج انتخابات، بازارسرمایه تاحدی در شرایط مبهمی قرار بگیرد. اما پس از انتخابات به دلیل اینکه متغیری است که تاثیر خاصی بر بازارسرمایه می‌گذارد می‌توان این تاثیر را راحت‌تر پیش‌بینی کرد.

وی درباره گزارش‌های منتشر شده شرکت‌های فعال در بورس تهران گفت: این گزارش‌ها حاکی است، سال ۹۶ بهتر از سال ۹۵ و ۹۴ خواهد بود. براساس گزارشی، از مجموع ۳۰۰شرکتی که در بورس تهران است و در قالب نخستین پیش‌بینی در بازار منعکس شده، نزدیک به ۳۹ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی سود این شرکت‌ها برای سال ۹۶ است که نسبت به امسال رشد ۸ تا ۹ درصدی در سود خالص را نشان می‌دهد. اگر وضع شرکت‌ها در حوزه واقعی و کسب و کار بهتر باشد، به طور قطع بازارسرمایه هم این وضعیت را بر روی قیمت‌ها منعکس می‌کند. این کارشناس ارشد بازارسرمایه درباره اثرگذاری نرخ بهره در بازارسرمایه تصریح کرد: متاسفانه اکنون نرخ بهره بالایی را شاهد هستیم که به هیچ بخشی از اقتصاد از جمله بانک‌ها و صنعت، کمک نمی‌کند. از سوی دیگر کاهش نرخ‌های بهره، هم به طور مستقیم بر روی بازارسرمایه اثر مثبت می‌گذارد و هم به طور غیرمستقیم هزینه‌های مالی بنگاه‌ها را کاهش داده و امکان تامین مالی ارزان قیمت را برای شرکت‌ها فراهم می‌کند.
حسینی‌مقدم در پاسخ به اینکه انتشار اوراق در سال ۹۶ تاچه حد کنترل شده خواهد بود، افزود: وقتی نرخ بهره خیلی بالا باشد، نشان می‌دهد کمبودهای مالی زیاد است که تعداد متقاضیان را بالا برده و تعداد عرضه‌کننده‌ها را کاهش و نرخ بهره را افزایش داده است. برای حل این مسئله که در شبکه بانکی هم وجود دارد، باید برای بنگاه‌ها به ویژه بنگاه‌های بزرگی که در بورس هستند، راه‌حل جایگزین پیدا کرد. هرچه تقاضای بنگاه‌های بزرگ از شبکه بانکی کمتر شده و از طریق بازار تامین سرمایه انجام شود، به طور قطع تقاضا برای پول در کل اقتصاد کاهش یافته و نرخ بهره را هم کاهش می‌دهد.

این مورد (تامین مالی بنگاه‌های بزرگ با ابزاربدهی) هم در قانون رفع موانع تولید دیده شده و هم در بودجه سنواتی به آن اشاره شده است. این مقام‌مسئول در شرکت بورس تهران یادآور شد: ما به‌عنوان نماینده بازارسرمایه باید در قالب بازاربدهی، شرایطی فراهم کنیم که شرکت‌ها بتوانند از انتشار اوراق بدهی(مشارکت، صکوک، انواع اوراق تامین مالی) در بازارسرمایه استفاده کنند و به نوعی بازار بدهی در سال ۹۶ به نفع شرکت‌های بورسی تقویت شود. حسینی‌مقدم در پاسخ به صمت مبنی بر پیگیری شفاف‌سازی صورت‌های مالی از شرکت‌ها ازسوی این شرکت گفت: همان‌طور که سازمان بورس به شرکت‌هایی که بالای یک هزارمیلیارد تومان سرمایه ثبت شده دارند و شرکت‌هایی که در صنعت بانکداری و بیمه هستند تکیلف کرده است به زبان استانداردهای بین‌المللی گزارشگری کنند، به‌تدریج از سال ۹۶ این گزارش‌ها را در بازارسرمایه خواهیم داشت. وی تاکید کرد: شرکت بورس برنامه‌ای برای ارتقای شفافیت در گزارشگری بازارسرمایه دارد، مبنی براینکه شفافیت در صورت‌های مالی شرکت‌ها را سال به سال ارتقاء دهد. بورس تهران در این زمینه همواره پیش‌قدم بوده تا با شرکت‌ها تعامل کرده و با برگزاری کارگاه‌های بازآموزی این شرکت‌ها را با حساسیت‌هایی که در این موضوع وجود دارد، آشنا کند.

تاثیر بزرگ کامودیتی‌ها بر بازار سرمایه

اوراق و ابزارهای با درآمد ثابت چالش مهم بازارسرمایه در سال ۹۵ بود و به نظر می‌رسد باتوجه به وضعیت نقدینگی دولت، بانک‌ها و شرکت‌ها این روند همچنان در سال ۹۶ ادامه‌دار خواهد بود. این فشار خیلی مهم و شدیدی روی بازار وارد می‌کند. اگر انتشار خیلی زیادی هم نداشته باشیم حجم بسیار زیادی از اوراق در بازار وجود دارد که سررسید نمی‌شوند. نوید قدوسی مدیرتحلیل و مشاوره کارگزاری بانک کشاورزی، با بیان این مطلب از قیمت‌های جهانی با عنوان ریسک بزرگتری یاد کرد و به صمت گفت: از آنجا که بزرگترین شرکت‌های داخلی مثل فولاد و سنگ‌آهن، روی، مس و محصولات پتروشیمی برپایه کامودیتی‌ها هستند، اگر سال آینده رشد نکرده و یا سیر نزولی داشته باشند فشار خیلی زیادی به بازار وارد می‌کند.

به گفته این کارشناس ارشد بازارسرمایه، درسال ۹۶ نرخ ارز به نفع بازار عمل کرده و سیر صعودی خواهد داشت، گران شدن دلار نیز همواره به نفع بازار داخلی بوده است. به اعتقاد قدوسی از نظر اقتصاد کلان در کشور کمبود نقدینگی نداریم و این تصور که بگوییم بازارسرمایه در حال رنج بردن از این نظر است، دیدگاه اشتباهی است، برای اینکه بازارسرمایه آنقدر بزرگ نیست. ۳۰۰هزارمیلیارد تومان حجم بورس ایران است که اگر بخواهیم از این میزان تعداد سهام شناور را در نظر بگیریم، تعداد سهامی که در بازار خرید و فروش می‌شود، نشان می‌دهد بازارسرمایه پول خیلی زیادی برای حرکت کردن نمی‌خواهد.

وی ادامه داد: نقدینگی هوشمند است و با این وضعیت بورس، تصور اینکه به سمت بازارسرمایه به راحتی حرکت کند مشکل است. چون جایگزینی به اسم ابزارهای با درآمد ثابت دارد که نرخ بدون ریسک مطلوبی را برای سرمایه‌گذار ایجاد می‌کند و در برابرش سرمایه‌گذار باید پولش را وارد بازاری کند که p/e (نسبت قیمت به سود) آن شرکت به طور متوسط ۷ مرتبه یا کمی بالاتر است. بنابراین با شرایط موجود و وضعیت بازارسرمایه به طور مشخص و جدا از سایر بخش‌های اقتصادی و درمقایسه با این بخش‌ها در یک مدل کلی نمی‌تواند جذابیت زیادی برای سرمایه‌گذاران ایجاد کند که بیایند و در این بخش سرمایه‌گذاری کنند.
قدوسی درباره نکات مثبتی که می‌توان برای گردش نقدینگی در بازارسرمایه برای سال آینده متصور شد، افزود: شرکت‌هایی که نزدیک به ۱۰ سال در شرایط تحریم بودند و در نقل و انتقال پول، خرید وفروش و انتقال فناوری و مشارکت با شرکای خارجی دچار مشکل بودند اگر این موانع رفع شود، در این صورت این شرکت‌ها از نظر عملیاتی وضعیت بهتری خواهند داشت، به این معنی که درآمدهای عملیاتی بالاتر، و کاهش بخشی از تسهیلات و هزینه‌های مالی، باعث می‌شود eps (سود پیش‌بینی شده) این شرکت‌ها رشد کرده و بتوانند (پی بر ای) الان را حفظ کرده و به (پی بر ای) بالاتر هم برسند. این کارشناس ارشد بازارهای مالی تاکید کرد: درصورت تدوام شرایط کنونی، بازار درحالت کلی قدری گران است، به دلیل اینکه اکنون در شرایط ابهام قرار داریم هرگونه اظهار نظر شخصی را محدود کرده و به بهبود شرایط موکول می‌کنیم. بخشی از این ابهام داخلی و بخش دیگر مربوط به شرایط خارجی است. وضعیت رکود اقتصاد کشور، انتخابات سال آینده و اتفاقات سیاسی که ممکن است سال آینده شاهد آن باشیم، ابهام داخلی است.

ابهام خارجی هم، ارتباط با سایر کشورها و رفع تحریم‌ها و دولت جدید امریکا است که اگر زمانی انحرافی در یکی از رفتارهای ترامپ به‌وجود بیاید، نه تنها اقتصاد ایران بلکه اقتصاد دنیا را در معرض ریسک قرار می‌دهد. قدوسی ادامه داد: باتوجه به اینکه در شرایط مبهمی قرار داریم هرگونه اظهارنظری به طور لزوم منجر به نتیجه نمی‌شود، اگر شرایط فعلی تداوم پیدا کند، بازار می‌تواند قدری روند اصلاحی داشته باشد، اما درصورتی‌که متغیرهایی که می‌تواند در سال آینده به بازار کمک کند به نفع بازار باشد، بازار جای رشد دارد و قیمت‌های جهانی از این حد هم می‌تواند بالاتر رود. وی رفع تحریم‌های بانکی، نقل وانتقال پولی و امکان تجارت بین‌المللی بین شرکت‌ها را از اولویت‌هایی برشمرد که درکنار افزایش قیمت کامودیتی‌ها می‌تواند پیشرانی برای بازار سرمایه باشد. این کارشناس بازارسرمایه درباره پیش‌بینی وضعیت شفاف‌سازی در صورت‌های مالی شرکت‌ها در سال ۹۶ گفت: در شرایطی که صحبت از جذب سرمایه‌گذار خارجی است، شفاف‌سازی صورت‌های مالی در کنار رعایت استانداردهای بین‌المللی شرط لازم است. حتی اگر جذب سرمایه‌گذار خارجی را هم درنظر نگیریم، لزوم شفافیت صورت‌های مالی به هیچ وجه موضوع جدیدی نیست و محدود به بازار ایران هم نمی‌شود. به نظر می‌رسد شرکت‌های بزرگ نسبت به شرکت‌های کوچک از وضعیت بهتری دراین باره برخوردار باشند.
به گفته قدوسی، به نظر می‌رسد شرکت‌های بزرگ در حوزه شفافیت اطلاعات مشکل حادی نداشته باشند اما در شرکت‌های کوچک به دلیل موارد متعددی که وجود دارد سهامداران ضرر کرده و پول‌هاشان بلوکه شده است، نهاد نظارتی در این‌باره باید اراده‌ای محکم داشته و مکانیزم‌های تنبیهی مناسب و بازدارنده‌ای را برای شرکت‌هایی که در ارائه اطلاعات تخلف می‌کنند تنظیم کرده و مسیری را تعیین کند که روز به روز کیفیت ارائه اطلاعات بهتر شود.