به گزارش میمتالز، سالی که گذشت، سالی سخت به سبب همهگیری ویروس کرونا و مشکلات اقتصادی ناشی از آن برای همه جهان از جمله ایران بود. ضمن اینکه صنعت و اقتصاد کشور ما با مانع و محدودیتی همچون تحریمها نیز دستوپنجه نرم میکرد. معدن و صنایع معدنی ایران نیز از قاعده مقابله با تحریمها و سایر مشکلات از جمله کرونا مستثنی نبود؛ اما علیرغم همه مشکلات این بخش نقش خود را به خوبی ایفا کرده است؛ بدینگونه که در مجموع عملکرد اکثریت واحدهای تولید معدنی و صنایع معدنی کشور، عملکردی مثبت و همراه با جهش تولید دیده میشود.
طبق آمار در اختیار قرار گرفته از سوی شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران (ایمپاسکو)، در سال ۹۹ در حوزه اکتشاف و بهرهبرداری، علیرغم مشکلات موجود در انتخاب پیمانکاران حفاری به دلیل نوسانات نرخ ارز، توسعه اکتشافات با تمرکز بر مواد معدنی استراتژیک و ذخایر عمیق با بیش از ۷۰ هزار متر حفاری مغزهگیری، اخذ ۲۱ فقره پروانه اکتشاف و شش فقره گواهی کشف انجام شده است. همچنین فاز شناسایی و پیجویی شش پهنه و فاز شناسایی ۱۳ پهنه به اتمام رسید که در نهایت منجر به آزادسازی بیش از ۵۹ هزار کیلومترمربع از محدودههای بلوکه شده گردید.
در حوزه بهره برداری نیز مجتمع سرب و روی انگوران در زمینه تولید خاک روی در معدن روباز و در زمینه تولید خاک سولفیدی در بخش زیرزمینی با درصد تحقق به ترتیب ۹۲ درصدی و ۱۱۱ درصدی توانسته رشد قابل توجهی در زمینه تولید سال ۹۹ نسبت به برنامه اعلامی مجتمع داشته باشد. همچنین معدن طلای هیرد نیز در بخش تولید کانسنگ طلای هیرد با رکورد ۱۳۱ درصدی در زمینه تولید توانسته پیشرفت قابل توجهی را در کارنامه سال ۱۳۹۹ خود ثبت کند و با پیشرفت ۸۲ درصدی در بخش احداث کارخانه تولید شمش طلا خواهد توانست در سال ۱۴۰۰ به بهره برداری برسد.
بر اساس اصل ۴۴ قانون اساسی، شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران، مدیریت و راهبری تعدادی از مجتمعهای تحت پوشش خود را به بخش خصوصی واگذار کرد که مجتمع معدنی سرب نخلک و فروکروم جغتای از جمله آنهاست. از زمان واگذاری مجتمع معدنی سرب نخلک تاکنون رشد اشتغال، تولید و ایجاد طرحهای توسعه و همچنین اکتشافات گسترده در این منطقه رخ داده است.
طی سالی که گذشت با احداث کارخانه تولید کنسانتره به ظرفیت ۱۲ هزار تن در سال و تخریب کارخانه قدیمی و احداث کارخانه جدید تولید کنسانتره به ظرفیت ۱۸۰۰ تن و با سرمایهگذاری مجموعاً ۴۰۰ میلیارد ریال، پیشرفت چشمگیری در حوزه معدن در سال ۱۳۹۹ ایجاد شد. در سال ۱۴۰۰ نیز برنامهریزی برای افزایش سرمایهگذاری تا سقف ۱۵۰۰ میلیارد ریال صورت گرفته است.
در بخش توسعه نیز با توجه به شاخص عملکرد پیشرفت طرحهای تجهیز و توسعهای میتوان به ۲۲ طرح توسعهای با برآورد سرمایهگذاری حدود ۶۸ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان با نظارت واحد طرح و توسعه اشاره کرد. این طرحها در حال اجرا و تجهیز بوده و طی سال ۹۹ با توجه به درصد پیشرفت فیزیکی این طرحها، جذب سرمایه حدود ۴۵۸۰ میلیارد تومانی محقق شده است.
در امر پژوهش نیز طی سال ۹۹ شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران ۱۴ قرارداد پژوهشی به ارزش ۵۸۲۷ میلیون تومان با دانشگاهها و مراکز آموزشی منعقد کرده است که نسبت به سال ۱۳۹۸، به ترتیب پیشرفت ۲۵۰ و ۵۳۰ درصدی را رقم زده است؛ از این نظر میتوان گفت سال ۹۹، ایمپاسکو در بخش پژوهش درخششی را رقم زده است.
تولید داخلی و بومی سازی ۱۶ قطعه و تجهیز اصلی در مجتمعهای تحت پوشش ایمپاسکو، بومیسازی و تولید داخلی دو ماده شیمیایی سیانور و کربن اکتیو و امکانسنجی جایگزینی مواد گرافتی به جای کربن فعال از دیگر اقدامات شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران در سال ۹۹ بوده است. ضمن اینکه هشت پروژه پژوهشی در سال ۹۹ به اتمام رسید که نسبت به سال ۹۸ (۴که چهار پروژه بوده است) پیشرفت ۱۰۰ درصدی را تجربه کرده است.
شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران به لحاظ اقتصادی نیز در سال ۹۹، در کنار سایر ارکان جهتساز به عنوان حلقهای از زنجیره هدفمند و همسو با استراتژیهای کلان، وظیفه جذب سرمایه و اجرای تصمیمات فروش محصولات و مواد معدنی مجتمعهای تابعه را عهدهدار شد که در این راستا میتوان به فروش شمش طلا در بورس کالای ایران و افزایش حدود ۶۰۰ درصدی فروش نسبت به یکسال پیش از آن اشاره کرد.
همچنین برنامهریزی و فروش ماده معدنی انگوران در بورس کالای ایران و افزایش ۲۶ درصدی آن نسبت به سال گذشته، بازاریابی و فروش صادراتی خاک فسفات، عرضه سنگ آهن در بورس کالای ایران و شناسایی و انجام مذاکرات متعدد با سرمایهگذاران داخلی و خارجی نیز از جمله اقدامات مثبت اقتصادی شرکت تهیه و تولید موادمعدنی ایران طی سال ۱۳۹۹ بوده است.
در سال جهش تولید، شرکت فولاد مبارکه از مرز هفت میلیون و ۶۰۰ هزار تن فروش انواع محصولات خود عبور کرد و ثبت رکورد جدیدی در فروش محصولات خود رقم زده است. این رکورد شامل یک میلیون و۳۴۰ هزار تن تختال، چهار میلیون و۶۰۰ هزار تن محصولات گرم و یک میلیون و ۸۱۳ هزار تن انواع محصولات سرد و پوشش دار بوده است که به دست مشتریان رسیده است. در سال گذشته علاوه بر تحقق ۱۰۲ درصدی برنامه سال ۱۳۹۹ در حوزه حمل محصولات، با رشد ۳.۵ درصدی حمل محصول نسبت به سال ۱۳۹۸، رکورد جدیدی در حمل محصولات شرکت فولاد مبارکه نیز رقم خورده است.
طبق اعلام معاون تولید مجتمع صنعتی فولاد اسفراین این واحد صنعتی در سال جهش تولید با تولید ۷۸ هزار قطعات فولادی، رکورد تولیدی خود را از بدو تاسیس (سال ۷۰) تاکنون شکسته است. ظرفیت اسمی تولید ماهانه این واحد صنعتی حدود هشت هزار تن اعلام شده و در آخرین ماه سال ۱۳۹۹ توانسته است تولید ماهانه خود را به ۱۰ هزار و ۲۰۰ تن برساند. براین اساس در مجموع در سال جهش تولید مجتمع فولاد اسفراین با تلاش متخصصان داخلی رکورد تولید ماهیانه و حتی سالیانه این مجتمع در تولید محصولات فولاد آلیاژی از لحاظ وزنی و ارزش ریالی نیز جابهجا شده است.
همچنین با توجه به افتتاح طرح ریختهگری پیوسته این مجتمع در سال پیشرو، پیشبینی میشود که تولید این مجتمع به ۱۲۰ هزار تن در سال برسد.
در سال ۹۸ مجتمع فولاد اسفراین حدود ۵۷ هزار تن قطعات فولادی تولید کرده بود که این میزان در سال ۹۹ به ۷۸ هزار تن رشد پیدا کرده و رشد قابل ملاحظهای در تولید را رقم زده است. این واحد صنعتی علاوه بر نیاز داخلی موفق شده تا تولیدات مازاد خود را به کشورهای روسیه و ترکیه نیز صادر کند.
طی سال ۱۳۹۹ با تلاش کارکنان صنعت مس کشور، یک میلیارد تن ذخیره جدید با عیار متوسط ۰.۵ درصد، اکتشاف و به داراییهاد و ذخایر معدنی مس ایران اضافه شد. ضمن اینکه ۱۰۰ هزار متر حفاری اکتشافی انجام شده که نسبت به سال ۱۳۹۸، رشد ۵۰ درصدی و نسبت به سال ۱۳۹۷ رشد ۲۵۰ درصدی داشته است. تا آخرین روزهای سال ۱۳۹۹ حدود ۷۳۰ میلیون تن ذخیره جدید با عیار ۰.۴۸ درصد در منطقه «سریدون» در استان کرمان اکتشاف شده و در منطقه سونگون در استان آذربایجان شرقی ۲۶۵ میلیون تن دیگر به ذخایر قبلی سونگون اضافه شده است.
مدیرعامل شرکت ملی مس ایران ضمن ابراز امیدواری از اینکه در سال ۱۴۰۰ با گسترش پهنهها و عملیات اکتشافی رکورد بیش از ۲۰۰ هزار متر حفاری، ثبت شود و ذخایر جدیدی برای کشور به ارمغان آورده بیاورد؛ اعلام کرده است که تلاش براین است تا رتبه کشور از هفتم جهانی به لحاظ ذخایر، به رتبه ششم ارتقا پیدا کند.
طی سالی که گشذت میزان تولید آلومینیوم در کشور برای اولین بار از مرز ۴۰۰ هزار تن عبور کردهخ و بیشترین میزان تولید اینم محصول معدنی را رقم زده است. چهار شرکت بزرگ تولیدکننده آلومینیوم بالغ بر ۴۰۴ هزار و ۹۵۰ تن شمش آلومینیوم تولید کردهاند که این میزان رشد بیش از ۶۳ درصدی نسبت به سال ۹۸ داشته است.
از جمله اخبار مهم معدنی ایران طی سال ۱۳۹۹، تولید بیش از ۶۵ درصد فولاد تولیدی خاورمیانه بوده است که توانسته افزایش هشت درصدی سهم تولید فولاد خاورمیانه را رقم بزند. دستیابی به تمامی اهداف عملیاتی و رشد فراتر از تصور ۱۳۰ درصدی تولید گندله در سال جاری اقدامی بزرگ به حساب میآید. فولاد سنگان با تدوین اهداف در سال جهش تولید و با ثبت رکوردهای تولید روزانه و ماهیانه، توانست رشد قابل توجه تولید گندله در سال ۱۳۹۹ را ثبت کند که در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۳۹۸، نشان از پیشبرد هرچه بهتر اهداف ارزشافزای تولیدی و عملیاتی داشته است.
طی سال ۱۳۹۸، ۴۵.۵ میلیون تن فولاد در خاورمیانه تولید شد که ایران بالغ بر ۶۵ درصد از فولاد تولید شده در خاورمیانه را تولید کرده و سهم این کشور در تولید فولاد در خاورمیانه نسبت به سال ۲۰۱۹ با افزایش هشت درصدی همراه کرده است. در سال ۲۰۲۰ میلادی ۱.۸۶ میلیارد تن فولاد در دنیا تولید شده که نسبت به سال پیش از آن ۰.۹ درصد کمتر بود و تمامی کشورهای دنیا به استثنای سه کشور ایران، چین و ترکیه، کاهش تولید را تجربه کردند. در حقیقت میتوان گفت که این سه کشور با افزایش حجم تولید خود، بخشی از افت تولید دنیا را جبران و با تحقق اهداف تولیدی، توازن نسبی در بازار را به دوش کشیدند.
از دیگر اخبار مهم سال ۹۹ که در اواخخر سال ۱۳۹۹ توسط سرپرست وقت معاونت امور معادن وزارت صنعت، معدن و تجارت (اردشیر سعدمحمدی)، اطلاعرسانی شد، واگذاری همه محدودههای بلوکه شده در استانها به طریق مزایده عمومی بود که طبق اعلام وی برنامهریزی شد تا محدودهها و پهنههای معدنی بلوکه شده، از طریق مزایده به علاقهمندان و سرمایهگذاران این بخش واگذار شوند.
در وهله اول محدودهها، پهنهها و معادنی که به دلایل منابع طبیعی، حفاظت محیطزیست یا مشکلات فنی غیرفعال ماندهاند، هدف نیستند؛ بلکه پهنهها و محدودههایی که مالک ندارند و بلا استفاده مانده، در چارچوب این طرح به عموم عرضه میشوند و به این ترتیب بخش معدن یک گام مهم در مسیر توسعه خواهد داشت. قرار براین بوده است که واگذاریها پیش از سال نو به شیوه سراسری در سطح کشور اجرایی شود، اما باتوجه به اینکه در شورای معادن استانها در حوزه هر استان دو نفر نماینده مجلس عضویت دارند و به سبب مشغله نمایندگان مجلس در بحث بودجه در اواخر سال ۹۹، امکان برگزاری جلسات با این نمایندگان فراهم نشد و پیاده کردن طرح واگذاری محدودههای معدنی در غیبت نمایندگان (که در مجموع ۶۴ نفر هستند)، تا پیش از سال جدید میسر نشد و اجرای طرح به نیمه دوم سال آینده موکول شد.
در رابطه با معادن طبقه ١ و ٢ که به دلایلی در گذشته بلوکه شده و اجازه فعالیت نداشتند، طی جلساتی در شورای عالی معادن تصمیم بر آزادسازی این معادن گرفته شده و بحث اصلی، رقابت است تا هرکس که بتواند کیفیت بالاتر و قیمت تمام شده کمتری ارائه کند، برنده این مزایده باشد. هدف اصلی کنترل قیمت است.
تقاضای خانه معدن ایران برای دریافت ارقام نجومی از معدنکاران برای عضویت در این تشکل، از جمله خبرهای پرحشایه بود که دست آخر نیز مشخص نشد معدنکاران کشور مجبور به پرداخت شدند یا خیر! اما نکته جالب آن جایی بود که علاوه براینکه اعتراض بسیاری از معدنکاران را در پی داشت، مدافع هم داشت. گفته میشد که تصمیم افزایش تا ۴۰ برابری حق عضویتها، مانع مطمئنی برای ورود معادن کمارزش کوچک و متوسط به این تشکل است.
خانه معدن ایران به منظور عضویت شرکتهای معدنی در این تشکل، از آنها تقاضای حق عضویتهایی با ارقام نجومی کرد و این در حالی بود که بسیاری از شرکتها هم با رقم پنج میلیون تومان عضو این تشکل شدند. تفاهمنامهای میان خانه معدن ایران و معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت جهت استفاده از نظرات کارشناسی بخش خصوصی و همچنین واگذاری بخشی از اختیارات دولت به خانه معدن به امضا رسید که با استقبال فعالان معدنی نیز مواجه شد؛ اما در پی امضای این تفاهمنامه، خانه معدن ایران، ارائه خدماتی همچون تخصیص سهمیه سوخت و خدمات اداری را منوط به عضویت در این تشکل با پرداختهای نجومی حق عضویت تا ۲۰۰ میلیون تومان کرد.
تیرماه سال ۹۹ بود که خداد غریبپور (رئیس سابق هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران) از اعطای یارانه سود تسهیلات به خریداران ماشینآلات معدنی ساخت داخل توسط این سازمان در راستای حرکت در مسیر تحقق شعار جهش تولید، خبر داد و ضمن اعلام حمایت از تولیدکنندگان داخلی ماشینآلات معدنی، گفت: مصوبه هیات عامل ایمیدرو در این باره صادر و مقرر شده است تا با هدف توسعه ساخت داخل و حمایت از تولیدکنندگان داخلی، صندوق بیمهسرمایهگذاری فعالیتهای معدنی، تا چهار درصد از سود تسهیلات را به صورت یارانه، در اختیار معدنکارانی که به این شیوه اقدام میکنند، پرداخت کند.
همچنین فرید دهقانی- مدیرعامل صندوق بیمه سرمایهگذاری فعالیتهای معدنی- نیز بر اهمیت و اولویت نوسازی و بهسازی ماشین آلات معدنی تاکید کرده و معقد است که چنانچه اقدام به نوسازی و بهسازی ماشینآلات نشود، این عدم بهسازی و نوسازی منجر به افت شدید تولید در بخش استخراج و متناسب با آن در سالهای آینده، افت فرآوری خواهد شد.
در نهایت نیز طبق اعلام وزارت صنعت، معدن و تجارت، مهدی صادقی نیارکی- معاون امور صنایع وزارت صمت- بر ممنوعیت واردات واردات ماشینآلات معدنی و راهسازی در رده تولیدات هپکو که از نیمه دوم سال ۱۳۹۶ ممنوع شده بود، تاکید و اظهار کرد: براساس ماده ۱۰۹ و ۱۱۰ قانون امور معادن و مکاتبات صورت گرفته با معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صمت، خواستار منع واردات محصولات دو پله بالاتر از رده تولیدات هپکو شدهایم؛ بنابراین به اندازه کافی در بحث واردات، حمایتهای لازم از مجموعه واحدهای تولیدی تولیدکننده ماشین آلات صنعتی و معدنی صورت میگیرد و تنها ماشینآلاتی که تولید داخلی ندارند، امکان ثبت سفارش دارند.
نامه داریوش اسماعیلی خطاب به وزیر صنعت، معدن و تجارت با مضمون اعلام استعفای خود از سمت معاونت معدنی وزارتخانه مذکور نیز از جمله اخبار پرحاشیه حوزه معدن و صنایع معدنی کشور در سال ۱۳۹۹ بود. اسماعیلی که پیش از معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صمت، مسئولیتیهایی همچون ریاست سازمان نظام مهندسی و نمایندگی مجلس شورای اسلامی در دوره دهم را در کارنامه خود داشته است، پیش از پذیرش مسئولیت در وزارت صمت، از نمایندگی مجلس شورای اسلامی نیز استعفا داده بود.
استعفای اسماعیلی از معاونت معدنی وزارت صمت با حواشیهای پس ابلاغ شیوهنامه ساماندهی عرضه و تقاضای زنجیره فولاد و دستور وزیر بر قیمتگذاری فولاد مصادف شد، اما مشخص نشد که استعفای وی با حواشی اخیر ارتباطی داشت یا خیر! این درحالی بود که برخی گزارشها حاکی از آن بود که پس از ابلاغ شیوهنامه و بحثهای اخیر پیرامون آن و همچنین آشفتگی بازار فولاد، وی را در آستانه برکناری قرار داده بود و لذا پیش از آن، خودش اقدام به استعفا کرده است.
از سوی دیگر برخی نیز این استعفا را به دلیل ناهماهنگیهای موجود اعلام کردهاند که البته وی در نامه خود، در مورد دلایل این تصمیمش تنها به بیان "در مقطع فعلی باتوجه به شرایط موجود و دلایلی که ذکر آن به صلاح نیست و احساس میکنم در این مسئولیت منشاء اثر نبوده" بسنده کرده بود.
اوایل زمستان ۱۳۹۹، مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی چادرملو ضمن مثبت ارزیابی کردن شرایط و قیمت مواد معدنی در سال ۲۰۲۱ و برنامههای ارائه شده توسط وزیر صنعت، معدن و تجارت مبنی بر ابطال پهنههای بلاتکلیف، اجرایی شدن تنها همین یک برنامه را عامل انقلابی درحوزه معدن ایران دانست و ضمن اشاره به اینکه به نظر میرسد در سال میلادی جاری احتمالا شاهد افزایش قیمت فلزات باشیم، بازار داخلی را تاثیرپذیر مستقیم از افزایش قیمتهای جهانی نداست.
برنامههای وزیر صمت جهت ابطال پهنههای بلاتکلیف، از منظر فعالان معدنی کشور بسیار اثربخش به نظر میرسد و معتقدند، چنانچه تنها همین برنامه به صورت کامل اجرایی شود نه تنها انقلابی در عرصه معدنکاری ایران ایجاد خواهد شد بلکه با این اقدام زمینه کار کردن شرکتهای گوناگون بر روی این مناطق ایجاد میشود. نباید همچون گذشته، صرفا با ثبت محدوده، کاغذ خرید و فروش شود؛ لذا امیدواریم که این طرح به طور کامل اجرا شود.
طبق ابلاغ دبیر کارگروه تنظیم بازار، کلیه فعالان تجاری توزیع و فروش مقاطع طویل فولادی نیز همچون تولیدکنندگان شمش و اسلب فولادی و خود تولیدکنندگان مقاطع طویل فولادی، مشمول ثبت اطلاعات در سامانه جامع تجارت شدهاند و مکلفند از ابتدای دی ماه اطلاعات موجودی اولیه، فروش، صادرات، مصرف و ورود خروج به/از انبار را در سامانه ثبت کنند.
براین اساس کلیه فعالان تجاری در زمینه توزیع و فروش محصولات طویل فولادی شامل انواع میله، میلگرد، تیرآهن، ناودانی، نبشی، سپری، تسمه و مفتول فولادی نیز مکلفند از تاریخ ۹۹/۱۰/۰۱ اطلاعات موجودی اولیه، فروش، صادرات، مصرف و ورود و خروج به/از انبار کالاهای مذکور خود را صرفا مطابق رویه، در سامانه جامع تجارت www.ntsw.ir ثبت نمایند.
طبق بند (ه) تبصره هفت لایحه بودجه ۱۴۰۰، تهاتر طلبها با بدهیهای سازمانهای گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) و سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) تا سقف هزار میلیارد تومان در لایحه بودجه ۱۴۰۰ کل کشور مجاز شمرده شد. بر این اساس به دولت اجازه داده میشود مطالبات پیش از سال ۱۳۹۷ سازمان گسترش و نوسای صنایع ایران و نوسازی معادن ایران، بابت مشارکت در تامین سرمایه بانک تخصصی صنعت و معدن و همچنین مطالبات این دو سازمان و وزارت نفت از طریق شرکت دولتی تابعه بابت سهم متعلق به آنها از واگذاری سهام مطابق قوانین مربوط مشروط به انجام تکالیف موضوع قانون اجرای سیاستهای کلی اصل (۴۴) قانون اساسی را با بدهی آنها به دولت بابت مالیات و سود سهام تا سقف ۱۰ هزار میلیارد ریال (هزار میلیارد تومان) به صورت جمعی-خرجی از طریق گردش خزانه تهاتر کند.
در نهایت نیز، بحث قیمتگذاری فولاد، کش و قوس بورس کالا و وزارت صمت برای قیمت گذاری فولاد و موضوع تصویب شیوهنامه ساماندهی عرضه و تقاضا زنجیره فولاد از دیگر موضوعات بسیار گسترده طی سال ۱۳۹۹ بود که در گزاشی جداگانه به تفصیل به آن خواهیم پرداخت.
منبع: پایگاه خبری معدن نیوز