عدم توازن تولید فولاد را آب می‌کند

به گزارش می‌متالز، در واقع این عدم تعادل در حالی در مهمترین زنجیره تولید کشور سایه افکنده در برنامه ششم توسعه تحقق تولید ۵۵ میلیون تنی فولاد برنامه ریزی شده که از این میزان بالغ بر ۳۰ میلیون تن آن راهی بازار‌های صادراتی خواهد شد، به گونه‌ای‌که از درآمد‌های ارزی فولاد به عنوان جایگزینی برای درآمد‌های نفتی یاد می‌شود. موضوعی که به اعتقاد کارشناسان اگرچه دولت و مجلس با درک اهمیت موضوع نسبت به ایجاد طرح جامع فولاد اقدام کرده‌اند، اما دستیابی به این مهم نیازمند رویکرد کارشناسی برای رفع گلوگاه‌ها و موانع پیش روی تولید در بخش‌های مختلف زنجیره است و قطعا در قالب طرح‌های مجلسی فاقد پشتوانه اجرایی محقق نخواهد شد. به گفته تحلیلگران حمایت‌های جزیره‌ای که در بخش‌های صنایع فولادی و غالبا از طریق فشار بر حوزه‌های بالادستی زنجیره رخ می‌دهد به ضعیف‌تر شدن توان توسعه‌ای این بخش‌ها به ویژه سنگ‌آهن منجر می‌شود که در نهایت واردات را با وجود ذخایر بالا اجتناب ناپذیر می‌کند.

کمبود در ابتدای زنجیره جدی است

در این رابطه آمار‌ها نشان می‌دهد در سال گذشته میزان تولید کنسانتره سنگ آهن در کشور معادل ۶۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تن و در بخش گندله نیز میزان تولید ۶۶ میلیون و ۷۵۰ هزار تن بود، این در حالیست که میزان تولید آهن اسفنجی ۳۷ میلیون و ۱۸۰ هزار تن ثبت شد و میزان ظرفیت در فولادسازی نیز ۴۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن بوده که از این میزان ۳۱ میلیون و ۷۰۰ هزار تن شمش فولادی تولید شده است. همچین طرح‌های در دست اجرای در حوزه زنجیره فولاد تا سال ۱۴۰۴ میزان برداشت از ذخیره معدنی سنگ آهن ۱۴۰ میلیون تن خواهد رسید این در حالیست که برای رسیدن به تولید ۵۵ میلیون تنی نیاز به استخراج ۱۶۲ میلیون تن سنگ آهن هست و در ادامه زنجیره نیز بر اساس طرح‌های در دست اجرا میزان تولید کنسانتره سنگ آهن در سال ۱۴۰۴ به ۸۳ میلیون تن خواهد رسید این در حالیست که میزان هدف گذاری ۸۰ میلیون تن ترسیم شده و حاکی از مازاد ۳ میلیون تنی است.

در بخش تولیــد گنــدله نیز هدف گذاری برای سال ۱۴۰۴ به میزان ۷۶ میلیون تن تعیین شده و طبق برنامه‌ها ۷۷ میلیون تن محقق خواهد شد.

در ادامه زنجیره هدف گذاری برای تولید آهن اسفنجی ۵۳ میلیون تن است، اما در این خصوص طرح‌های در دست اجرا تا سال ۱۴۰۴ تنها منجر به تولید ۴۷ میلیون تن خواهد شد. در خصوص فولاد خام نیز هدف گذاری ۵۵ میلیون تنی صورت گرفته و خوشبختانه ۵۵ میلیون تن تولید خواهد شد، اما بر اساس طرح‌های توسعه‌ای واحد‌های صنعتی تا سال ۱۴۰۴ در تولید سنگ آهن با کمبود جدی مواجه خواهیم بود چراکه زیرساخت اولیه برای تامین خوراک فولادسازان مهیا نیست و ۲۲ میلیون تن سنگ آهن کمبود خواهیم داشت، بنابراین باید سیاست گذاری‌ها در این حوزه طوری باشد که سرمایه‌گذاران رغبت به سرمایه گذاری در عرصه معادن داشته باشند و این خلأ پر شود وگرنه برای رسیدن به افق ۱۴۰۴ که در آن تولید فولاد ۵۵ میلیون تنی ترسیم شده در حوزه تامین ماده اولیه سنگ آهن و آهن اسفنجی در زنجیره با مشکل مواجه خواهیم شد. باید به این نکته توجه شود که در ابتدای زنجیره باید تدابیری اتخاذ شود که خلأ‌های تولید به پایان زنجیره منعکس نشود وگرنه شاهد ظرفیت‌های خالی در انتهای زنجیره خواهیم بود.

طرح فولادی مجلس رویکرد کارشناسی ندارد

مهرداد اکبریان رییس انجمن سنگ آهن ایران در خصوص دلایل برهم خوردن تعادل در زنجیره تولید فولاد می‌گوید: زنجیره فولاد از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که از معادن سنگ آهن آغازشده و تا فرایند‌های صنعتی تولید شمش و حتی صنایع پایین دستی ادامه دارد. اما در شرایط کنونی شاهد نامتوازنی در برخی از بخش‌ها هستیم که عدم توجه به آن روند توسعه‌ای در سایر زنجیره را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. وی در ادامه افزود: با توجه به اهداف توسعه‌ای دولت در افق ۱۴۰۴ و تحقق تولید ۵۵ میلیون تنی فولاد سالانه به بیش از ۱۸۵ میلیون تن محصولات سنگ آهنی نیاز است. این در حالیست که عدم توجه به زیرساخت‌ها و ضعف عملکردی دولت در حوزه‌های اکتشاف که یکی از پر ریسکترین با هزینه‌های بالا است باعث شده تا با وجود برخورداری کشور از ذخایر بالای سنگ آهن متاسفانه امکان استخراج مطابق با نیاز صنایع فولادی فراهم نشود.

اکبریان گفت: از سوی دیگر در سال‌های گذشته چالش‌های متعددی که در نتیجه حمایت جزیره‌ای وزارت صمت از صنایع فولادی و ایجاد محدودیت‌های صادراتی حاصل شده میزان تولید و فعالیت معادن را تحت تاثیر قرار داده به گونه ای‌که امکان اکتشافات تکمیلی برای بسیاری از معادن به ویژه معادن کوچک و متوسط مقیاس سلب شده است و احتمالا در آینده نزدیک شاهد حذف تدریجی آن‌ها از چرخه تولید خواهیم بود. رییس انجمن سنگ آهن ایران به ظرفیت تولید بالاتر از نیاز کنونی گندله اشاره کرد و گفت: نبود توازن در توسعه باعث شده که هم اکنون میزان کنسانتره تولیدی از نیاز کارخانه‌های گندله سازی کمتر باشد و ناچارا واحد‌های گندله‌سازی قادر به تولید مطابق با ظرفیت خود نیستند. این فعال حوزه زنجیره فولاد به ظرفیت سازی مناسب در تولید شمش فولاد اشاره کرد و گفت: احداث واحد‌های شمش از روند مناسبی برخوردار بوده، اما تامین گندله دغدغه اصلی این واحد‌ها را به خود معطوف کرده است.

وی درباره مازاد آهن اسفنجی گفت: ایران هم اکنون عنوان اولین تولیدکننده آهن‌اسفنجی در جهان شناخته می‌شود و با مازاد نیاز مواجه است البته باید توجه داشت که اگرچه میزان ظرفیت‌سازی آهن‌اسفنجی مطابق با برنامه‌های توسعه‌ای صورت گرفته و با مازاد محصول مواجه هستیم، اما این روند در نتیجه کمبود مصرف داخلی بوده است وگرنه کمبود ماده اولیه گندله برای این بخش باعث می‌شود تا در افق ۱۴۰۴ با کمبود آهن اسفنجی مواجه باشیم این در حالیست که بازار‌های مناسبی در کشور‌های همسایه وجود دارد که در حال حاضر آهن اسفنجی ایران می‌تواند سهم قابل ملاحظه‌ای از این بازار را به خود اختصاص دهد، اما محدودیت‌های بخشنامه‌ای عملا بهره گیری از فضای صادراتی را امکان پذیر نمی‌کند. اکبریان در پاسخ به اینکه طرح جامع فولاد مجلس و همچنین نقش راه فولاد دولت آیا می‌تواند راهگشای توسعه فولاد و بازگشت تعادل به زنجیره باشد، گفت: طرح جامع فولاد مجلس با رویکردی که فعالان صنعتی و معدنی دارند متفاوت است.

در واقع مجلس باید به وظیفه ذاتی خود در قانون‌گذاری ورود پیدا کند و باید شاخصه‌های مربوط به تجارت نیز دیده شود، بنابراین به نظر می‌رسد طرح فولادی دولت از رویکرد کارشناسی بیشتری برخوردار است. وی در خصوص حذف تحریم‌ها در توسعه بخش معدن و زنجیره فولاد کشور گفت: حذف تحریم از چند منظر حائز اهمیت است، چراکه در ابتدا امکان به روز رسانی تجهیزات معادن را فراهم می‌کند که در چند سال اخیر خود عاملی مهم در افزایش هزینه‌های تولید و کاهش راندمان بوده‌اند، از سوی دیگر انحصار چین بر بازار محصولات معدنی ایران را رفع می‌کند و زمینه ارتباط گسترده فعالان معدنی با سایر کشور‌ها و بازارسازی مناسب را فراهم می‌آورد.

منبع: اقتصاد آنلاین